Wrażliwość na dźwięk

Materiały:

Przedmioty wydające dźwięki, których dziecko nie lubi, nagrania wideo i audio lub obrazki ilustrujące dany dźwięk oraz drobne nagrody.

Dzieci z autyzmem często wykazują nadwrażliwość na pewne codziennie słyszane dźwięki. Problemy z sensorycznym przetwarzaniem dźwięków, które dziecko uważa za nieprzyjemne, mogą prowadzić do pojawienia się strachu przed nimi. Taki strach może z kolei sprawić, że dziecko będzie chciało uniknąć nieprzyjemnych dźwięków za wszelką cenę poprzez uciekanie z miejsca, w którym je słychać, zakrywanie uszu rękami czy załamanie nerwowe. W takim przypadku mówimy, że ono doświadcza przeciążenia sensorycznego. Stopniowa ekspozycja na dźwięki, które przeszkadzają dziecku, może pomóc w zlikwidowaniu nadwrażliwości słuchowej. Jeśli twoje dziecko jest wrażliwe na określone dźwięki, wypróbuj poniższą procedurę.

Kolejne działania omawiam na przykładzie nadwrażliwości na płacz niemowlęcia. Zastąp dźwięk płaczu dowolnym innym dźwiękiem, który jest trudny do zniesienia dla twojego dziecka.

1. Stopniowo oswajaj dziecko z niemowlętami przy użyciu odpowiednich książek lub lalek bobasów. Używaj pomocy, które mają niewielkie rozmiary, nie wydają dźwięków i nie wywołują u twojego dziecka zbyt dużego podniecenia. Czytaj dziecku historie, w których występują niemowlęta, i wykorzystuj lalki do kreatywnej, wesołej zabawy w udawanie.

2. Zacznij od zabaw, w których bobas jest zawsze szczęśliwy i zadowolony, po czym wprowadzaj stopniowo, umiarkowane, ciche, a potem coraz głośniejsze odgłosy płaczu, samodzielnie naśladując płacz niemowlęcia.

3. Poszukaj zdjęć lub obrazków przedstawiających płaczące niemowlę i pokaż je dziecku. Powygłupiajcie się, robiąc śmieszne miny i udając płacz.

4. Pokaż dziecku nagrania wideo z płaczącymi niemowlętami. Początkowo wyłącz dźwięk, a potem stopniowo zwiększaj głośność i wydłużaj czas ekspozycji dziecka na płacz.

5. Kiedy dziecko oswoi się z płaczem i będzie w stanie tolerować ten dźwięk na filmie, wybierz się z nim do krewnych, którzy mają niemowlę, żeby miało okazję zetknąć się z bardziej niespodziewanym wystąpieniem nielubianego dźwięku.

Opisany proces może zachodzić szybko lub wolno – w zależności od potrzeb twojego dziecka. Co najważniejsze, pamiętaj, by po ekspozycji na płacz zawsze wzmocnić pozytywnie dziecko za pomocą przedmiotów lub zajęć, które ono bardzo lubi.

Na wszystkich etapach procesu stosuj pochwały oraz inne cenne dla niego nagrody – z wyjątkiem sytuacji, gdy dziecko przejawia pozytywne zachowania takie jak jęczenie, płacz czy ucieczka.

Dlaczego warto wykonywać to ćwiczenie

Dzieci w spektrum autyzmu często mają trudności z przetwarzaniem sensorycznym, które wpływają na zdolność cieszenia się codziennym życiem. Wykorzystane w tym ćwiczeniu systematyczne odwrażliwianie pozwala zmniejszyć wrażliwość dziecka na dźwięki obecne w jego otoczeniu, a tym samym poprawić jakość życia mego i całej rodziny. Systematyczne odwrażliwianie jest dobrze znaną i zweryfikowaną naukowo behawioralną metodą leczenia strachu, lęku i fobii.

Wskazówka

Słuchawek wygłuszających używaj z rozwagą. Bywają one przydatne, a czasem są wręcz niezbędne do złagodzenia lęku dziecka, ale jeśli dziecko używa ich zbyt często, nie ucząc się jednocześnie tolerowania różnego rodzaju dźwięków, to może zacząć za bardzo na nich polegać i trudno mu będzie odzwyczaić się od korzystania z takiej pomocy.

źródło: K. Cook, Rozwój dziecka z autyzmem…, 2022