Oto opis dnia z życia jedenastoletniego Olka z zespołem Aspergera (z zaznaczeniem elementów pragmatyki).
6:00
Olek się budzi, korzysta z łazienki i zaczyna się ubierać.
6:05
Olek wchodzi do sypialni rodziców bez pukania (problemy z generalizowaniem; pamięta aby zapukać tylko wtedy, gdy na dworze jest ciemno). Podchodzi do mamy, pytając głośno (problemy z modulacją głosu) monotonnym głosem (problemy z prozodią): „Mamo czy moja szara koszulka polo była w ostatnim czasie prana? A może mam wybrać inny strój?” (pedantyczny język).
6:15
Olek ubiera się i schodzi na dół.
6:30
Mama pyta Olka, czy na śniadanie woli płatki owsiane, czy gofry. Chłopiec zamiast odpowiedzieć wciąż mówi o szarej koszulce (problemy ze zmianą tematu). Mama ponawia pytanie. Tym razem Olek, który stoi już po przeciwnej stronie kuchni plecami do mamy, krzyczy: „Goooooofryyyy!” (uciekanie wzrokiem, problemy z fizyczną bliskością i modulacją głosu).
7:00
Tata pyta Olka i jego starszego brata, Bartka, czy chcą aby ich podwieźć do szkoły. Bartek błyskawicznie odpowiada „Jasne!”, ale Olek milczy (problemy z wzajemnością/współdzieleniem uwagi). Tata i Bartek zaczynają rozmawiać o wycieczce harcerskiej, na którą chłopiec wybiera się w weekend. Olek przerywa bratu w pół zdania, mówiąc: „Dziś w bufecie sprzedają pizzę, więc ją sobie kupię” (problemy z trzymaniem się tematu). Bartek przewraca oczami, głośno wzdycha i wygląda na rozdrażnionego. Olek kontynuuje: „Będę tam kupował jedzenie tylko w te dni, kiedy podają pizzę albo skrzydełka z kurczaka. Dziś kupię pizzę, ponieważ właśnie ją sprzedają” (problemy z czekaniem na swoją kolej, odczytywaniem mimiki i mowy ciała oraz trzymaniu się tematu).
7:45
Tata podrzuca Olka i Bartka do szkoły. Kolega Olka z klasy, Jacek, wita chłopca skinieniem głowy i słowami „Cześć, Olek”. Ten cicho odpowiada „Cześć, Jacek”, gdy jest już od niego oddalony o kilka metrów (uciekanie wzrokiem oraz problemy z bliskością fizyczną i modulacją głosu).
8:00
Odzywa się dzwonek i Olek idzie do klasy staje przed swoją szafką, powoli wyjmując rzeczy z plecaka i przygotowując książki. Wydaje się nie zdawać sobie sprawy z tego, że blokuje sąsiednią szafkę, mimo, że jej właściciel stoi obok, głośno chrząkając, mówiąc „Przepraszam!”, stukając palcem w swoją szafkę i poruszając drzwiczkami szafki Olaka (brak reakcji na mowę ciała i wskazówki werbalne).
8:15
Olek siedzi w sali i wygląda przez okno (normalne zachowanie jedenastolatka!). Jacek i Norbert cicho dyskutują o nowym filmie przygodowym, który obaj chcą obejrzeć. Norbert pyta Olka, czy już był na tym filmie w kinie. Olek odpowiada: „Nie, ale za 6 miesięcy mam egzamin na czerwony pas w karate” (udzielanie odpowiedzi niezgodnych z tematem).
9:30
Olek siedzi na lekcji fizyki, słuchając jak nauczyciel wyjaśnia zasady tarcia. Po kilku minutach nauczyciel pyta: „Kto chce zobaczyć, jak opona reaguje na asfalt?”. Olek szybko wygląda w stronę ulicy (dosłowna interpretacja).
11:05
Olek, Asia, Hubert i Robert zgodnie z poleceniem nauczyciela wspólnie pracują nad projektem technicznym. Niestety, Olek zostawił swoje notatki i rysunki w szafce (problemy z realizacja planów/organizacją). Hubert, Asia i Robert stoją wokół ławki tego pierwszego, oglądając szkic makiety, którą mają zbudować. Nauczyciel przechodzi obok i pyta Olka, który stoi około półtora metra od reszty grupy: „Czy twoi koledzy wystawili cię do wiatru?”. Po chwili zdaje sobie sprawę, że chłopiec nie rozumie użytego idiomu (dosłowna interpretacja i problemy z bliskością fizyczną), więc pyta wprost: „Czy twoja grupa nie chce z tobą pracować? Czemu stoisz tak daleko od nich?. Wtedy Olek podchodzi do Roberta i staje tuż przy nim, prawie się na nim opierając (problemy z bliskością fizyczną). Robert spogląda na chłopca z wyrzutem. Kiedy Olek nie reaguje (problemy z odczytywaniem mowy ciała), zdenerwowany Robert lekko popycha kolegę, mówiąc: „Odsuń się trochę, stary”. Olek jest zdumiony. Asia przewraca oczami i mówi: „Wracajmy do pracy. Ta makieta może być całkiem fajna.
12:15
Olek stoi w kolejce do bufetu razem z innymi uczniami, dwukrotnie wpadając na osobę przed sobą (problemy z bliskością fizyczną, szacowaniem odległości). Kucharka poznaje Olka i upewnia się, że na jego talerzu owoce nie dotykają pizzy – jeszcze nigdy nie spotkała dziecka, które robiłoby z tego powodu taki raban!
12:30
Olek kończy posiłek i wychodzi na boisko razem z resztą uczniów. Chłopiec uwielbia grać w piłkę z innymi chłopcami. Szczerze mówiąc, uważa się za „gwiazdę” popołudniowych meczy (egocentryzm). Olek jest bardzo wysoki jak na swój wiek i codziennie przynosi do szkoły swoją własną piłkę. Inni chłopcy śmieją się z jego dziwactw, ale chłopiec nigdy nie wpada w złość (problemy z odczytywaniem mowy ciała, dosłowna interpretacja bez zwracania uwagi na ton głosu). Dziś Olek kilkakrotnie rusza (bardzo wolno) za chłopcem, którego miał blokować, po czym próbuje zablokować innego gracza i mija się z nim o kilka metrów, pomimo tego woła: „Chłopaki, widzieliście? Zabrakło mi kilku mikronów, aby wyłuskać mu piłkę spod nóg!” (pedantyczny język). Kuba nie może się powstrzymać i mówi: „O tak, Olek, mógłbyś grać w reprezentacji”. Olek tylko się uśmiecha od ucha do ucha (brak zrozumienia sarkazmu).
13:00
Olek siedzi w bibliotece. Wie, że musi odrobić zadanie z matematyki, ale nie pamięta, na której stronie się ono znajduje. Może zostawił zeszyt w szafce? Nie, raczej w ogóle zapomniał zapisać pracę domową (problemy z realizacją planów/organizacją). Obok Ewa rozmawia z nauczycielem o swojej pracy domowej z fizyki. Olek podchodzi, staje między nimi i pyta, gdzie może znaleźć swojego nauczyciela matematyki (przerywanie i problemy z fizyczną bliskością, brak oczekiwania na swoją kolej, brak oceny i obserwacji sytuacji).
16:00
Bartek wraca do domu z dwoma kolegami. I zastaje Olka grającego w swoją ulubioną grę komputerową i jedzącego mus jabłkowy prosto z miski (świeże jabłka są zbyt kruche i chrupiace – sensoryka SI). Jeden z kolegów Bartka pyta, czy może się przez chwilę pobawić z Olkiem. Olek przytakuje, nie podnosząc wzroku (może to być zarówno normalna reakcja osoby grającej w grę, jak i przypadek uciekania wzrokiem). Olek pokonuje kolegę brata i udziela mu kilku pomocniczych wskazówek dotyczących gry. Kiedy nikt ich nie słyszy, kolega pyta Bartka, czemu Olek z nikim się nie koleguje w szkole. Bartek odpowiada: „Pewnie dlatego, że on wogóle nie ma żadnych prawdziwych przyjaciół” (Emmons, Anderson, 2007).
źródło: P. Godwin Emmons, L. McKendry Anderson, Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej…, K.E. Liber 2007
- Wrażliwość emocjonalna i percepcja słuchowa w spektrum autyzmu
- Stimowanie – zachowania autostymulacyjne w autyzmie
- Przytłaczające bodźce w spektrum autyzmu
- Zespół Aspergera
- Planowanie i szeregowanie motoryczne w spektrum autyzmu
- Pamięć mechaniczna w autyzmie
- Kreatywność – dysleksja i autyzm
- Koci Świat czyli świat osoby ze spektrum autyzmu – książka PDF
- Autyzm – magiczne dzieci
- Zachowania wskazujące na objawy zespołu Aspergera
- Autyzm, objawy, zaburzenia, hipotezy…
- Układ proprioceptywny – integracja sensoryczna
- Dzielenie uwagi w autyzmie
- Samostymulacje w autyzmie – przetwarzanie
- Podtypy zaburzeń przetwarzania sensorycznego w autyzmie
- Autyzm – żarty a znęcanie się w szkole
autyzm.life i neuroróżnorodni 