Układ proprioceptywny, położony wzdłuż włókien mięśniowych, w ścięgnach i więzadłach, związany jest z podświadomym postrzeganiem położenia własnego ciała i jego ruchu.
Pozwala nam automatycznie dopasować się do różnych sytuacji, na przykład zejść z krawężnika, usiąść w fotelu, utrzymać pionową pozycję na nierównej powierzchni. Nawet czynności oparte na małej motoryce, takie jak pisanie, posługiwanie się łyżką i zapinanie koszuli, są uzależnione od wydajności układu proprioceptywnego. Pomaga on wykształcić odpowiednie reakcje na otoczenie.
Jeżeli układ proprioceptywny jest nadwrażliwy, informacje z mięśni i stawów nie docierają, jak powinny. Osoba dotknięta tym problemem nie jest w stanie właściwie interpretować danych na temat ruchu, a jej świadomość własnego ciała jest ograniczona. Objawami tej dysfunkcji są: niezdarność, częste przewracanie się, dziwna postawa ciała, brudzenie się przy jedzeniu, trudności z posługiwaniem się małymi przedmiotami, na przykład w zapinaniu guzików i zatrzasków. Dzieci mogą nieświadomie zbyt słabo lub zbyt mocno chwytać przedmioty lub niechcący psuć zabawki. Wcześniejsze niepowodzenia sprawiają, że nie chcą wykonywać nowych zadań związanych z ruchem.
Niektóre dzieci cierpią z kolei na podwrażliwość, czyli mają bardzo wysoki próg bólu i potrzebują więcej informacji żeby coś poczuć. Typowe zachowania w tym przypadku to między innymi: nadmierne zderzanie się z przedmiotami, gryzienie, zgrzytanie zębami lub uderzanie dłońmi.
Problemem związanym z propriocepcją jest też wspominana dyspraksja. Praksja, inaczej planowanie motoryczne, to umiejętność planowania i wykonywania różnych zadań ruchowych, na przykład naśladowania kogoś, wspinania się na drzewo albo przepisywania słów z tablicy. Nie jest to możliwe bez prawidłowej informacji z układu sensorycznego. Dziecku z dyspraksją trudno jest wykorzystywać sygnały zmysłowe do planowania, co i jak należy zrobić. Dlatego też może mieć problemy z nauką (Sher, 2014).
źródło: B. Sher, Gry i zabawy we wczesnej interwencji…, Harmonia Universalis, Gdańsk 2014
fot. sylwiaiwan.com
