Kluczowe różnice między autyzmem a zespołem Aspergera. Dowiedz się, czym się różnią pod względem rozwoju mowy, umiejętności społecznych oraz funkcjonowania intelektualnego. Praktyczny poradnik dla rodziców, nauczycieli i terapeutów, aby lepiej wspierać osoby ze spektrum autyzmu.

Zarówno autyzm, jak i zespół Aspergera są zaburzeniami rozwojowymi, które wpływają na sposób, w jaki osoba postrzega świat, komunikuje się oraz buduje relacje z innymi. Pomimo wielu podobieństw, istnieją istotne różnice między tymi dwoma diagnozami, które warto zrozumieć, aby lepiej wspierać osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). W tym artykule przedstawiamy najważniejsze różnice i podobieństwa między autyzmem a zespołem Aspergera, by pomóc rodzicom, nauczycielom i terapeutom lepiej zrozumieć te zaburzenia.

Historia diagnozowania – zespół Aspergera a spektrum autyzmu

Pojęcie zespołu Aspergera zostało wprowadzone przez austriackiego lekarza Hansa Aspergera w latach 40. XX wieku. Asperger opisał grupę dzieci, które wykazywały trudności społeczne, silne, wąskie zainteresowania oraz zaawansowane umiejętności językowe, co odróżniało je od dzieci z klasycznym autyzmem. W latach 80. termin „zespół Aspergera” zyskał popularność w środowisku psychiatrycznym, co doprowadziło do uznania go za osobną jednostkę diagnostyczną w międzynarodowych klasyfikacjach.

Jednak w 2013 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) opublikowało piątą wersję Podręcznika Diagnostycznego i Statystycznego Zaburzeń Psychicznych (DSM-5), w której zespół Aspergera został włączony do jednej, szerszej kategorii diagnostycznej – zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Decyzja ta miała na celu uproszczenie systemu diagnostycznego i podkreślenie, że osoby z zespołem Aspergera oraz autyzmem dzielą wiele wspólnych cech. Mimo że klasyfikacja DSM-5 nie wyróżnia już zespołu Aspergera jako osobnej diagnozy, wielu specjalistów, rodziców i osób z ASD nadal używa tego terminu, aby lepiej opisać specyficzne cechy osób z Aspergerem.

Jak wygląda sytuacja diagnostyczna zespołu Aspergera i autyzmu w Polsce?

W Polsce zespół Aspergera przez wiele lat był uznawany za osobną jednostkę diagnostyczną, opartą na specyficznych kryteriach, takich jak prawidłowy rozwój mowy i brak opóźnień w rozwoju intelektualnym, przy jednoczesnych trudnościach społecznych. Wciąż wielu specjalistów posługuje się terminem „zespół Aspergera” jako pomocniczym określeniem, pozwalającym na opisanie szczególnego profilu funkcjonowania osoby.

Po opublikowaniu klasyfikacji DSM-5 w 2013 roku i Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11, która również zrezygnowała z osobnej kategorii diagnostycznej dla zespołu Aspergera, część polskich placówek i specjalistów zaczęła stosować nową, szerszą kategorię – zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Mimo to w Polsce nadal spotyka się diagnozy „zespół Aspergera”, szczególnie w placówkach, które kierują się starszą wersją „autyzm/zespół Aspergera” klasyfikacji ICD-10, wciąż obowiązującą w niektórych instytucjach.

Równolegle trwają prace nad przystosowaniem nowoczesnych metod diagnostycznych do polskiego systemu zdrowotnego i edukacyjnego, aby lepiej odpowiadać na potrzeby osób z ASD. W praktyce oznacza to, że osoby z zespołem Aspergera mogą otrzymać diagnozę jako część spektrum autyzmu, ale często dla lepszego rozumienia ich potrzeb stosuje się nadal termin „Asperger” w dokumentacji edukacyjnej i terapeutycznej.

Co to jest autyzm?

Autyzm to zaburzenie neurobiologiczne, które wpływa na rozwój społeczny, komunikacyjny i behawioralny. Objawy autyzmu mogą być bardzo zróżnicowane, co sprawia, że często mówi się o spektrum autyzmu (ASD). Osoby z autyzmem mogą mieć trudności z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego, rozumieniem subtelnych wskazówek społecznych oraz budowaniem relacji. U niektórych mogą wystąpić również specyficzne zachowania, takie jak powtarzalne ruchy, mocne przywiązanie do rutyny oraz trudności z przetwarzaniem sensorycznym.

Autyzm diagnozuje się zwykle we wczesnym dzieciństwie, gdyż objawy mogą pojawić się już w pierwszych latach życia. Ważne jest, aby wcześnie rozpocząć terapię, która pomoże dziecku lepiej funkcjonować w społeczeństwie oraz rozwijać kluczowe umiejętności.

Czym jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera to zaburzenie mieszczące się w spektrum autyzmu, jednak różni się od klasycznego autyzmu pewnymi specyficznymi cechami. Osoby z zespołem Aspergera często mają rozwinięte umiejętności werbalne, a ich rozwój intelektualny jest zwykle na poziomie przeciętnym lub wyższym. Aspergerowcy mają jednak trudności w nawiązywaniu relacji, rozumieniu sygnałów społecznych oraz elastycznym podejściu do zmian.

Zespół Aspergera diagnozuje się zwykle w późniejszym dzieciństwie lub nawet w okresie dorosłości, ponieważ objawy mogą być subtelniejsze niż w przypadku autyzmu. Osoby z zespołem Aspergera mogą wykazywać wyjątkowe zainteresowania w wąskich dziedzinach oraz często osiągają wysokie wyniki w nauce lub pracy.

Kluczowe różnice między autyzmem a zespołem Aspergera

1. Rozwój mowy

• Autyzm: Dzieci z autyzmem często mają opóźnienia w rozwoju mowy lub nie rozwijają umiejętności werbalnych. Może to wymagać intensywnej terapii, aby wspomóc rozwój komunikacji.
• Zespół Aspergera: Osoby z zespołem Aspergera zwykle rozwijają mowę w sposób typowy lub nawet mają zaawansowane umiejętności werbalne. Mogą jednak wykazywać trudności w prowadzeniu rozmowy i rozumieniu kontekstu społecznego.

2. Funkcjonowanie intelektualne

• Autyzm: W spektrum autyzmu można spotkać osoby o różnych poziomach funkcjonowania intelektualnego – od głębokich trudności poznawczych po wysokie umiejętności.
• Zespół Aspergera: Osoby z zespołem Aspergera zazwyczaj posiadają przeciętny lub wysoki poziom intelektualny, a ich trudności dotyczą głównie sfery społecznej, a nie poznawczej.

3. Sfera społeczna i kontakty międzyludzkie

• Autyzm: Osoby z autyzmem często mają trudności z nawiązywaniem relacji, mogą unikać kontaktu wzrokowego i wykazywać ograniczone zainteresowanie innymi ludźmi.
• Zespół Aspergera: Mimo trudności w relacjach, osoby z zespołem Aspergera często wykazują chęć nawiązywania kontaktów, choć mogą nie rozumieć subtelnych zasad społecznych, takich jak gesty, mimika czy intonacja głosu.

4. Stereotypowe zachowania i zainteresowania

• Autyzm: Osoby z autyzmem często przejawiają powtarzalne zachowania, mocno przywiązują się do rutyn i wykazują nadwrażliwość lub obojętność na bodźce sensoryczne.
• Zespół Aspergera: Choć osoby z zespołem Aspergera także mogą mieć rutyny, częściej wykazują silne, specyficzne zainteresowania i wiedzę w wąskich dziedzinach, co czasem sprawia, że są postrzegane jako „eksperci” w danym temacie.

Czy zespół Aspergera to autyzm?

Współczesna diagnostyka traktuje zespół Aspergera jako część spektrum autyzmu. W klasyfikacji DSM-5 (amerykański system diagnostyczny) zrezygnowano z wyodrębniania zespołu Aspergera jako osobnej diagnozy, umieszczając go w szerokim pojęciu zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Jednak wielu specjalistów i rodziców wciąż używa określenia „zespół Aspergera”, aby lepiej opisać specyficzne cechy, które różnią osoby z Aspergerem od innych osób z ASD.

Jak wspierać osoby z autyzmem i zespołem Aspergera?

1. Indywidualne podejście

• Zarówno osoby z autyzmem, jak i zespołem Aspergera mają unikalne potrzeby i talenty. Terapia oraz nauczanie powinny być dostosowane do poziomu funkcjonowania, zainteresowań oraz trudności konkretnej osoby.

2. Wsparcie w rozwoju umiejętności społecznych

• Osoby ze spektrum autyzmu często potrzebują wsparcia w rozwijaniu umiejętności społecznych. Programy socjoterapii, TUS (Trening Umiejętności Społecznych) oraz terapia behawioralna mogą być szczególnie pomocne.

3. Praca nad elastycznością i adaptacją

• Pomoc w radzeniu sobie ze zmianami oraz rozwijanie elastyczności myślenia mogą wspierać osoby z ASD w codziennym funkcjonowaniu. Techniki poznawczo-behawioralne mogą pomóc w przełamywaniu trudności związanych z adaptacją do nowych sytuacji.

4. Wykorzystanie zainteresowań do nauki i rozwoju

• Osoby z zespołem Aspergera często mają wyjątkowe pasje, które mogą stać się narzędziem rozwoju. Warto wykorzystać te zainteresowania do wspierania ich w nauce, rozwoju zawodowym i budowaniu relacji.

Najczęściej zadawane pytania:

1. Czy zespół Aspergera to to samo co autyzm?
Zespół Aspergera jest częścią spektrum autyzmu, jednak osoby z Aspergerem wykazują specyficzne cechy, takie jak prawidłowy rozwój mowy i wysoki poziom funkcjonowania intelektualnego, które odróżniają je od klasycznego autyzmu.

2. Jakie są główne różnice między autyzmem a zespołem Aspergera?
Główne różnice dotyczą rozwoju mowy, poziomu intelektualnego oraz umiejętności społecznych. Osoby z zespołem Aspergera mają zwykle rozwinięte umiejętności werbalne oraz przeciętny lub wysoki poziom intelektualny, ale mogą mieć trudności z rozumieniem zasad społecznych.

3. Czy osoby z zespołem Aspergera potrzebują terapii?
Tak, choć potrzeby osób z zespołem Aspergera mogą się różnić, wiele z nich korzysta z terapii wspierających rozwój umiejętności społecznych oraz elastyczności w myśleniu i zachowaniu. Terapia może pomóc w radzeniu sobie z wyzwaniami codziennego życia.

4. Dlaczego zespół Aspergera jest częścią spektrum autyzmu?
Zespół Aspergera uznano za część spektrum autyzmu, ponieważ objawy są podobne do innych form ASD, szczególnie w zakresie trudności społecznych i powtarzalnych zachowań. Klasyfikacja DSM-5 z 2013 roku zjednoczyła te diagnozy, aby uprościć system diagnostyczny.

5. Jakie wsparcie mogą otrzymać osoby z autyzmem i zespołem Aspergera?
Osoby z ASD mogą korzystać z różnorodnych form wsparcia, takich jak terapia behawioralna, socjoterapia, trening umiejętności społecznych, oraz terapie dostosowane do indywidualnych potrzeb i poziomu funkcjonowania. Wsparcie w edukacji i pracy jest również istotne dla ich rozwoju i samodzielności.