Co to jest podwójna diagnoza ASD i ADHD?

Podwójna diagnoza, znana również jako komorbidność, odnosi się do sytuacji, w której u jednej osoby występują dwa lub więcej zaburzeń jednocześnie. W przypadku ASD (autism spectrum disorder – spektrum autyzmu) i ADHD (attention deficit hyperactivity disorder – zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), komorbidność jest zjawiskiem stosunkowo częstym. Badania sugerują, że nawet do 50% osób z ASD może spełniać kryteria diagnostyczne ADHD.

(*Ogólnie rzecz biorąc, komorbidność jest używana do określenia dwóch lub więcej chorób, które współistnieją w jednym indywidualnym przypadku jednocześnie).

ASD jest zaburzeniem neurorozwojowym, charakteryzującym się trudnościami w komunikacji, interakcjach społecznych oraz występowaniem powtarzalnych zachowań. ADHD natomiast obejmuje problemy z uwagą, impulsywnością i nadmiernym pobudzeniem. Podwójna diagnoza oznacza, że dziecko lub dorosły może jednocześnie zmagać się z trudnymi zachowaniami wynikającymi z obu zaburzeń, co wymaga odpowiednio dobranych strategii wsparcia i terapii.

Jakie są objawy współwystępowania ASD i ADHD?

Objawy współwystępowania ASD i ADHD mogą się nakładać, co sprawia, że diagnostyka bywa wyzwaniem. Oto najczęstsze symptomy:

Objawy ADHD w kontekście ASD:

• Problemy z uwagą: Trudności w skupieniu się na jednym zadaniu, łatwe rozpraszanie się.
• Impulsywność: Podejmowanie działań bez zastanowienia, wybuchy emocji.
• Hiperaktywność: Nadmierna ruchliwość, niezdolność do spokojnego siedzenia przez dłuższy czas.

Objawy ASD w kontekście ADHD:

• Trudności w komunikacji: Problemy z rozumieniem metafor, ironią czy intonacją głosu.
• Problemy w interakcjach społecznych: Ograniczone zainteresowanie relacjami, trudności w nawiązywaniu przyjaźni.
• Powtarzalne zachowania: Silna potrzeba rutyny, wykonywanie stereotypowych ruchów (np. machanie ręką).

Objawy wspólne:

• Problemy z regulacją emocji: Trudności w kontrolowaniu wybuchów gniewu lub frustracji.
• Nadwrażliwość sensoryczna: Intensywna reakcja na hałas, światło lub dotyk.
• Trudności z organizacją: Problemy z planowaniem i wykonywaniem codziennych zadań.

Różnice i podobieństwa między ASD a ADHD

Różnice:

1. Charakterystyka trudnych zachowań:
   • W ADHD impulsywność i nadmierna ruchliwość są centralnymi objawami.
   • W ASD powtarzalne zachowania i silna potrzeba rutyny dominują w obrazie klinicznym.
2. Interakcje społeczne:
   • Dzieci z ADHD zazwyczaj pragną kontaktu z innymi, ale ich impulsywność może powodować konflikty.
   • Dzieci z ASD mogą unikać kontaktów społecznych lub mieć trudności w ich inicjowaniu.
3. Regulacja uwagi:
   • W ADHD uwaga jest rozproszona i łatwo przechodzi z jednego bodźca na inny.
   • W ASD uwaga może być skrajnie skoncentrowana na jednym zainteresowaniu.

Podobieństwa:

• Oba zaburzenia są zaburzeniami neurorozwojowymi i często mają swoje podstawy w podobnych dysfunkcjach mózgu (np. w obszarze kory przedczołowej).
• Zarówno w ADHD, jak i ASD występują trudności w regulacji emocji i organizacji.
• Dzieci z obiema diagnozami mogą wymagać wsparcia terapeutycznego w podobnych obszarach, takich jak komunikacja i funkcjonowanie w grupie.

Podsumowanie

Podwójna diagnoza ASD i ADHD jest wyzwaniem diagnostycznym i terapeutycznym, jednak wczesne rozpoznanie i zastosowanie odpowiednich strategii wsparcia może znacząco poprawić jakość życia dziecka i jego rodziny. Ważne jest indywidualne podejście do każdego przypadku oraz współpraca specjalistów, rodziców i nauczycieli. Kluczowym elementem wsparcia jest edukacja społeczeństwa oraz tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi osób z podwójną diagnozą.

Źródła i materiały dla pogłębienia tematu:

Książki

1. Mam ADHD, autyzm i całe spektrum możliwości. Psychoporadnik dla kobiet neuroatypowych
   Autor: Dominika Musiałowska
   Zobacz książkę na Lubimyczytac.pl
2. Cykle. O życiu w spektrum autyzmu i z ADHD
   Autor: Anita Wojtkiewicz
   Zobacz książkę na Lubimyczytac.pl
3. ADHD u dorosłych. Jak ułatwić sobie życie i uspokoić myśli
   Autor: Sabine Bernau
   Zobacz książkę na stronie
4. Emocjonalne wsparcie dla kobiet z ADHD
   Autorzy: Sari Solden, Michelle Frank
   Zobacz książkę na stronie
5. ADHD. Mózg łowcy i inne supermoce
   Autor: Kristin Leer
   Zobacz książkę na stronie

Artykuły

1. Wyjątkowe wyzwania. Życie z podwójną diagnozą – ASD i ADHD
   Przeczytaj na autyzmwszkole.com
2. AuDHD – podwójna diagnoza: spektrum autyzmu i ADHD
   Przeczytaj na dominikhaak.pl
3. ADHD i spektrum autyzmu – podwójna diagnoza
   Przeczytaj na dominikamusialowska.pl

Podcasty

1. ADHD Underground
   Odsłuchaj na YouTube
2. ADHD nie może być usprawiedliwieniem. Jak zdiagnozować i żyć z ADHD?
   Odsłuchaj na player.radiozet.pl
3. I’m ADHD! No You’re Not
   Odsłuchaj na The Times