Rozwój mowy
Rozwój mowy i komunikacji jest jednym z największych wyzwań, przed jakimi stają dzieci ze spektrum autyzmu oraz ich rodziny. Wiele z nich ma trudności z budowaniem zdań, rozumieniem języka, a część w ogóle nie posługuje się mową werbalną. Dla logopedy oznacza to nie tylko pracę nad samą artykulacją, lecz także nad tym, by dziecko mogło funkcjonalnie porozumiewać się z otoczeniem — niezależnie od tego, czy będzie to poprzez słowa, gesty, obrazki czy komunikację alternatywną (AAC).
Pierwsze spotkania w gabinecie logopedycznym odgrywają kluczową rolę. To właśnie wtedy dziecko poznaje terapeutę, przestrzeń i strukturę zajęć. To także moment, w którym specjalista ma szansę zbudować fundament zaufania, dokonać wstępnej diagnozy komunikacyjnej i dostosować metody pracy do indywidualnych potrzeb ucznia. Dobrze zaplanowana pierwsza sesja logopedyczna pozwala dziecku poczuć się bezpiecznie, a terapeucie daje niezbędne informacje, które wyznaczą kierunek dalszej terapii.
Dlaczego logopedia jest ważna dla dzieci z ASD?
Terapia logopedyczna u dzieci ze spektrum autyzmu obejmuje nie tylko rozwój mowy, lecz także:
- komunikację alternatywną (AAC, PECS) — umożliwiającą dziecku wyrażanie potrzeb,
- rozwijanie umiejętności społecznych — np. rozumienie gestów i mimiki,
- usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych,
- kształtowanie naprzemienności w dialogu — „moja kolej – twoja kolej”,
- pracę nad intonacją, rytmem i rozumieniem emocji.
Dzięki logopedzie dziecko uczy się, że komunikacja jest narzędziem pozwalającym budować relacje i radzić sobie w codziennych sytuacjach.
Jak przygotować pierwsze sesje logopedyczne?
Każda sesja powinna być:
- Strukturalna – przewidywalny plan dnia (np. powitanie – aktywność – przerwa – zakończenie).
- Dostosowana do dziecka – korzystająca z jego mocnych stron i zainteresowań.
- Oparta na zabawie – bo to naturalny język dzieci.
- Krótsza i dynamiczna – z wieloma przerwami sensorycznymi.
- Zakończona pozytywnie – nagrodą, pochwałą lub symbolicznie (naklejka, pieczątka).
📑 Scenariusze pierwszych pięciu sesji logopedycznych z dzieckiem ze spektrum autyzmu
Sesja 1 – Adaptacja i pierwsza komunikacja
Cel: nawiązanie kontaktu, poznanie dziecka, obserwacja sposobów komunikacji.
Materiały: karty obrazkowe (np. jedzenie, zabawki), ulubione przedmioty dziecka, bańki mydlane.
Przebieg:
- Powitanie – obrazek „cześć”, krótka prezentacja terapeuty.
- Zabawa swobodna – dziecko wybiera zabawkę, terapeuta komentuje.
- Pierwsze próby komunikacji – wskazywanie obrazków lub przedmiotów.
- Zabawa sensoryczna – bańki mydlane jako motywator.
- Zakończenie – prosty komunikat: „Do zobaczenia”.
Sesja 2 – „Proszę” i „Chcę”
Cel: nauka proszenia o przedmiot/aktywność.
Materiały: karty PECS, pudełko z zabawkami, przekąski.
Przebieg:
- Powitanie – plan dnia obrazkowy.
- Ćwiczenie „Chcę” – dziecko podaje obrazek → otrzymuje przedmiot.
- Modelowanie słowa – „Chcę auto”, zachęta do powtórzenia.
- Krótka zabawa wybraną zabawką.
- Zakończenie – powtórzenie schematu komunikacyjnego.
Sesja 3 – Gimnastyka buzi i języka
Cel: usprawnienie aparatu artykulacyjnego.
Materiały: lustro, obrazki zwierząt, sylaby (ma, pa, ba).
Przebieg:
- Powitanie – przypomnienie planu.
- Ćwiczenia buzi i języka – uśmiech, parskanie jak koń, język do góry.
- Zabawa w zwierzątka – „hau-hau”, „miau”.
- Sylabowe echo – powtarzanie prostych sylab.
- Zakończenie – naklejka jako wzmocnienie.
Sesja 4 – Emocje i komunikacja społeczna
Cel: rozpoznawanie i nazywanie emocji.
Materiały: karty emocji, lustro, maskotki.
Przebieg:
- Powitanie – obrazek „wesoła buzia”.
- Karty emocji – wskazywanie wesołych/smutnych postaci.
- Lustro – naśladowanie min terapeuty.
- Scenka z maskotkami – krótkie historyjki o emocjach.
- Zakończenie – wspólne „uśmiechy do lustra”.
Sesja 5 – Naprzemienność i dialog
Cel: nauka czekania na swoją kolej i prostego dialogu.
Materiały: piłka, karty pytań („Chcesz?”, „Co to?”), gra planszowa.
Przebieg:
- Powitanie – pokazanie planu dnia.
- Zabawa w piłkę – „moja kolej – twoja kolej”.
- Gra planszowa – rzucanie kostką i nazywanie obrazków.
- Mini-dialog – terapeuta: „Chcesz ciastko?” → dziecko odpowiada słowem/gestem/obrazkiem.
- Zakończenie – pożegnanie obrazkiem „do zobaczenia”.
❓ Najczęstsze pytania – Sesje logopedyczne dziecka ze spektrum autyzmu
1. Od czego rozpocząć pierwszą sesję logopedyczną z dzieckiem z ASD?
Od budowania relacji i obserwacji. Pierwsze zajęcia to czas na poznanie dziecka, jego stylu komunikacji i preferencji.
2. Jak długo powinna trwać sesja?
Optymalnie 30–40 minut. W razie potrzeby warto wprowadzać krótkie przerwy sensoryczne.
3. Co robić, jeśli dziecko nie mówi?
Wprowadzać komunikację alternatywną (AAC, PECS, gesty). Najważniejsze, aby dziecko potrafiło wyrazić swoje potrzeby.
4. Jakie materiały są niezbędne na pierwsze sesje?
Karty obrazkowe, lustro, piłka, proste zabawki, bańki mydlane, ulubione przedmioty dziecka.
5. Jak prowadzić kolejne sesje?
Stopniowo wprowadzać:
- naukę proszenia i odpowiadania,
- ćwiczenia rozpoznawania emocji,
- dialog naprzemienny,
- rozszerzanie słownika czynnego i biernego,
- elementy treningu umiejętności społecznych.
6. Jak zaangażować rodziców w terapię?
Przekazując im proste ćwiczenia do domu – np. codzienną zabawę z obrazkami, powtarzanie sylab, naśladowanie dźwięków zwierząt. Regularna współpraca z rodziną zwiększa skuteczność terapii.
Podsumowanie
Sesje logopedyczne z dzieckiem ze spektrum autyzmu to proces wymagający cierpliwości, empatii i strukturalnego podejścia. Pierwsze spotkania powinny być nastawione na adaptację, budowanie relacji i stopniowe wprowadzanie komunikacji – zarówno werbalnej, jak i alternatywnej. Dzięki dobrze zaplanowanym scenariuszom, odpowiednim materiałom i współpracy z rodzicami logopeda może skutecznie wspierać dziecko w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, społecznych i emocjonalnych.
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #BożeNarodzenie #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #IPET #jesień #kolorowanie #komunikacja #kreatywność #lekcja #manualne #mindfulness #motoryka #mowa #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #premium #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #rozwój #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #społeczne #szkoła #terapia #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #zespółAspergera #ćwiczenia
autyzm.life i neuroróżnorodni 