Wiek:

• Od 2 do 11 lat

Materiały:

• Kartka
• Przybory do pisania

Tworzenie łańcucha zachowań

To wspaniały sposób na uczenie dowolnych codziennych czynności, które składają się z wielu elementów. Jest to metoda uczenia złożonych umiejętności małymi krokami. W opisie tego ćwiczenia wykorzystałam przykład mycia rąk. Opisaną procedurę z łatwością zaadaptujesz na potrzeby dowolnej czynności samoobsługowej, której pragniesz nauczyć swoje dziecko.

Krok 1.

Wypisz na kartce elementy składowe danego zadania. Postaraj się przy tym wykonać to zadanie krok po kroku, gdyż zapewne zdziwi cię to, opiłuj czynnościach można zapomnieć, kiedy tworzy się listę kolejnych działań.

1. Odkręć kran.

2. Wyciśnij trochę mydła na jedną rękę.

3. Przez dwadzieścia sekund pocieraj ręce o siebie, tak by mydło się pieni.

4. Spłucz ręce wodą.

5. Zakręć kran.

6. Wytrzyj ręce ręcznikiem.

Krok 2.

Zdecyduj, czy będziesz uczyć danego zadania metodą łańcucha zachowań od końca, czy też metodą łańcucha zachowań od początku.

Uczenie łańcucha zachowań od końca

Polega na uczeniu złożonej umiejętności od końca do początku. Ostatniego kroku uczymy w pierwszej kolejności. Kiedy dziecko go opanuje, przechodzimy do nauki kroku przedostatniego. W ten sposób dziecko zapamiętuje coraz więcej czynności kończących zadanie, aż jest w stanie wykonać je samodzielnie. Zgodnie z tą metodą pomagasz dziecku przy pięciu początkowych krokach mycia rąk, a potem prosisz, by samo wytarło ręcznikiem. Kiedy ono już potrafi zrobić to samodzielnie, asystujesz mu przy czterech początkowych czynnościach, a potem prosisz, by samo zakręciło kran oraz osuszyło ręce ręcznikiem – i tak dalej.

Uczenie łańcucha zachowań od początku

Polega na uczeniu złożonej umiejętności od początku do końca. Naukę zaczynamy od pierwszego kroku. Kiedy dziecko go opanuje, przechodzimy do kroku drugiego. Nauka każdego nowego kroku rozpoczyna się od tego, że dziecko najpierw samodzielnie wykonuje czynności, które już opanowało – dopiero potem dodawana jest nowa czynność, aż do opanowania całej umiejętności. Zgodnie z tą metodą dziecko najpierw samo odkręca kran, a potem pomagasz mu wykonać pięć kolejnych kroków. Kiedy ono już bez problemów samo odkręca kran, prosisz je, by odkręciło kran i wycisnęło z pojemnika mydło na dłonie, a przy reszcie czynności mu asystujesz – i tak dalej.

Pamiętaj, żebyś wzmacniać starania dziecka! Im większą samodzielnością ono się wykazuje, tym częściej powinno być chwalone i nagradzane. Dzięki temu będzie zmotywowane do zdobywania krok po kroku coraz większej samodzielności.

Dlaczego warto wykonywać to ćwiczenie

Analiza zadania, czyli rozbicie złożonego zadania na mniejsze, realizowane kolejno kroki, jest to oparta na wynikach badań naukowych metoda uczenia dzieci ze spektrum autyzmu. Często jest niezbędna, by dzieci te opanowały złożone, wieloelementowe umiejętności.

Wskazówka

Skąd wiadomo, który sposób uczenia łańcucha zachowań wybrać? Jeżeli łatwiejsze czynności są na początku, to wybierz uczenie łańcucha zachowań od początku. Jeśli zaś uważasz, że twoje dziecko będzie miało większe poczucie sukcesu, gdy samodzielnie zrealizuje ostatni krok zadania, to wybierz uczenie łańcucha zachowań od końca. Decyzja należy do ciebie.

źródło: K. Cook, Rozwój dziecka z autyzmem…, 2022