Techniki oparte na piosenkach i wizualizacji
Należą tu analiza tekstu piosenki (lyric analysis) oraz dyskusja na jego temat (song lyric discussion). Piosenkę wybiera klient lub terapeuta. Jej tekst staje się punktem wyjścia do rozważań i pogłębionej rozmowy. Prezentacja wybranej przez klienta piosenki na forum grupy pozwala na lepsze poznanie się jej członków.
By rozmowa o piosence rozwijała się swobodnie, warto rozpocząć od dość neutralnych tematów, związanych z upodobaniami muzycznymi i opiniami na temat danego utworu. W dalszym przebiegu sesji (lub cyklu sesji) można poruszyć zagadnienie uczuć wywołanych przez piosenkę, jej przesłania i znaczenia dla klienta lub grupy. Technika song lyric discussion nadaje się do pracy zarówno z dziećmi, młodzieżą, jak i osobami dorosłymi.
Przykładowe ćwiczenie z zakresu muzykoterapii aktywnej:
Zagraj swoje emocje
Adresat: dzieci w wieku wczesnoszkolnym
Cele: zwiększenie świadomości własnych uczuć i nastrojów oraz umiejętności ich wyrażania; wzrost empatii, zwracanie uwagi na innych.
Forma pracy: indywidualna i grupowa
Techniki: aktywna – improwizacja
Środki dydaktyczne: instrumenty Orffa
Przebieg ćwiczenia:
Dzieci siedzą lub stoją w kole. Nauczyciel prowadzi krótką rozmowę na temat nastroju: tego, czym on jest, jak wpływa na nasze zachowanie, jak można rozpoznać własny nastrój, a także nastrój innej osoby. Dzieci wymieniają znane im
nastroje, np. smutek, złość, radość itd. Następnie każde dziecko wybiera dla siebie jeden instrument z dostępnych i zastanawia się, jak mogłoby wyrazić swój dzisiejszy nastrój za pomocą improwizacji.
Dzieci po kolei grają swoje nastroje, a pozostali członkowie grupy zgadują.
Przykładowe ćwiczenie z zakresu muzykoterapii receptywnej:
Relaksacja z pszczołą Słoduszką
Adresat: dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
Cele: relaksacja, wyciszenie, rozluźnienie
Forma pracy: indywidualna
Techniki: receptywna
Środki dydaktyczne: nagranie muzyki relaksacyjnej
Przebieg ćwiczenia:
Dzieci zachęcane są do położenia się wygodnie, najlepiej z zamkniętymi oczami, i słuchania bajki o pszczole Słoduszce. Recytacji towarzyszy muzyka relaksacyjna.
„Było lato. Słońce mocno grzało. Pachniały kwiaty lipy, koniczyny i wiele innych. Słoduszka od rana zbierała z kwiatów słodki nektar. Musiała bardzo szybko poruszać skrzydełkami, żeby przefruwać z jednego kwiatka na drugi. Poczuła zmęczenie. Ile to jeszcze kwiatów muszę odwiedzić? Zaczęła liczyć: jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć, jedenaście, dwanaście (przy liczeniu należy zwalniać tempo). Słoduszce zaczął się plątać język… Położyła się wygodnie na dużym liściu, rozluźniła zmęczone nóżki i łapki, zamknęła oczy. Jej brzuszek zaczął spokojnie oddychać.
– Jak mi dobrze, słyszę tylko piękną, cichą muzykę lata – pomyślała Słoduszka. – Moja prawa łapka staje się coraz cięższa, nie chce mi się jej podnieść. Moja lewa łapka staje się coraz cięższa, nie chce mi się jej podnieść. Tylko mój
brzuch równiutko, spokojnie oddycha. Prawa noga z przyczepionym woreczkiem miodu staje się ciężka, coraz cięższa i cięższa. Lewa noga, też z woreczkiem miodu, staje się ciężka, coraz cięższa. Nie chce mi się jej podnieść. Głowa jest tak wygodnie ułożona. Jestem spokojna, słyszę piękną muzykę. Czuję jak słońce ogrzewa moje nogi i łapki. Jest mi coraz cieplej… Ciepło z łapek i nóg przepływa do brzuszka. Całe ciało jest przyjemnie ogrzane letnim słońcem. Jestem spokojna, czuję się bezpiecznie. Ogarnia mnie senność. Zasypiam, zasypiam, zasypiam…
Źródło: J. Stadnicka, Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową, WSiP, Warszawa 1998, s. 179
Podwodny tramwaj
Cele: rozwijanie wyobraźni, zwiększenie świadomości własnych uczuć i nastrojów oraz umiejętności ich wyrażania; wzrost empatii.
Forma pracy: indywidualna i grupowa
Techniki: receptywna
Dzieci proszone są o położenie się wygodnie, zamknięcie oczu i wyobrażenie sobie, że leżą w magicznym podwodnym tramwaju, który zabierze je do Krainy Delfinków. Na tle delikatnego szumu fal, rozpoczyna się opowieść: „Wsiadamy do podwodnego tramwaju. Słyszycie odgłosy morza? To dźwięki wody kołyszącej tramwaj. Patrzcie przez okno – widzicie błękitną otchłań oceanu i migoczące światło słońca przenikające przez fale. Tramwaj sunie pod wodą coraz głębiej. Oddychajcie spokojnie i równo, jak delfiny. Razem z tramwajem unosimy się na falach oddechu.”Następnie prowadzący przewodzi dzieci przez wizualizację relaksacyjną, skupiając się na stopniowym rozluźnianiu poszczególnych części ciała, podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu.)
Magiczny ogród z kwiatami i motylami
Cele: rozwijanie wyobraźni, zwiększenie świadomości własnych uczuć i nastrojów oraz umiejętności ich wyrażania; wzrost empatii, zwracanie uwagi na swoje zmysły.
Forma pracy: indywidualna i grupowa
Techniki: receptywna
Dzieci kładą się wygodnie, zamykają oczy i wyobrażają sobie, że znajdują się w magicznym ogrodzie pełnym kolorowych kwiatów i motyli. Narrator opowiada: „Jesteście teraz w magicznym ogrodzie motyli. Poczujcie, jak delikatny wiatr dotyka waszych policzków. Słyszycie szum liści i śpiew ptaków? To dźwięki tego magicznego miejsca. Przechodzicie ścieżką kwiatów, a motyle tańczą wokół was jak kolorowe płatki. Oddychajcie spokojnie, wdech i wydech, jakbyście wdychali zapach kwiatów. Każdy oddech przynosi wam spokój i lekkość.”Podczas tej podróży dzieci są stopniowo prowadzone do relaksacji, skupiając się na oddechu i wizualizacji. Ćwiczenie kończy się delikatnym przejściem do relaksującej muzyki, pozostawiając dzieci w stanie spokoju i wyciszenia.
autyzm.life i neuroróżnorodni 