Reklamy
Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia (WOPFU)
Dla każdej rodziny, pedagoga i specjalisty pracującego z dzieckiem ze spektrum autyzmu kluczowe jest zrozumienie narzędzi wspierających edukację dostosowaną do indywidualnych potrzeb. Jednym z fundamentów planowania wsparcia edukacyjno-terapeutycznego w polskim systemie jest Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia (WOPFU). W tym artykule przeprowadzę Cię krok po kroku przez proces tworzenia WOPFU, z praktycznymi wskazówkami, szablonami, najczęstszymi błędami i podpowiedziami, jak to zrobić dobrze — zwłaszcza gdy Twoje dziecko ma autyzm.
Dzięki temu artykułowi uzyskasz:
- jasny plan działania, „co robić i w jakiej kolejności”,
- strukturę dokumentu, którą można dostosować do różnych potrzeb,
- przykładowe wpisy i paragrafy do inspiracji,
- FAQ – gotowe odpowiedzi, które możesz dodać do strony.
Zapraszam do lektury!
Czym jest WOPFU i dlaczego jest ważne?
- Pełna nazwa i funkcja
WOPFU to skrót od Wielospecjalistycznej Oceny Poziomu Funkcjonowania Ucznia. To dokument, który stanowi bazę diagnozy edukacyjno-terapeutycznej dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Studia Online+2WSB-NLU+2
W praktyce służy do tego, by grupa nauczycieli i specjalistów (zespół interdyscyplinarny) zebrała i usystematyzowała informacje, które pomogą zaprojektować spójne wsparcie edukacyjne, terapeutyczne i organizacyjne. WSB-NLU+2Centrum Nauczania Domowego+2 - Związek z IPET
WOPFU to dokument wpisujący się bezpośrednio w proces tworzenia IPET – Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego. WOPFU dostarcza danych kluczowych do IPET, wskazując mocne strony, potrzeby, bariery i rekomendowane formy pomocy. autyzmwszkole.com+3sp2sulejowek.pl+3Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne+3 - Regulacje i wymagania
W tworzeniu WOPFU należy uwzględnić przepisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. dotyczące warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży o potrzebach specjalnych. Gov.pl+3Studia Online+3edumaster.pl+3
Choć prawo nie narzuca jednej sztywnej formy dokumentu, wskazuje, jakie elementy muszą się w nim znaleźć. Studocu+3ePedagogika+3EiSystem+3
W praktyce dokument WOPFU powinien być aktualizowany co najmniej dwa razy w roku (na początku roku szkolnego i po pierwszym półroczu), choć przy szczególnych potrzebach (np. u uczniów ze spektrum autyzmu) można to robić częściej. Pedagog Online+3ePedagogika+3EiSystem+3
👉Polecam eBook:
Reklamy
WOPFU – krok po kroku (procedura)
Poniżej prezentuję szczegółowy plan działania, jak opracować WOPFU „od zera”.
Krok 1: powołanie zespołu i wyznaczenie terminu
- Zespół interdyscyplinarny: w jego skład powinni wejść nauczyciele, pedagodzy, logopedzi, psycholodzy, terapeuci, asystent, a także rodzice/opiekunowie. WSB-NLU+2Kancelaria Beata Patoleta+2
- Wyznaczenie terminu spotkania i zebranie materiałów wyjściowych – orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej, wcześniejsze diagnozy, obserwacje, wyniki testów itp. Kancelaria Beata Patoleta+2Centrum Nauczania Domowego+2
- Ustalenie zakresu pracy – kto zbiera jakie dane, kto odpowiada za analizę i kto wpisuje w dokument.
Krok 2: zbieranie danych i diagnoza wieloaspektowa
Aby dokument był rzetelny i użyteczny, trzeba poznać funkcjonowanie dziecka w różnych obszarach:
- Obserwacje w klasie / w grupie przedszkolnej – jak dziecko zachowuje się w interakcjach, jak reaguje na bodźce, jakie ma trudności.
- Wywiad z rodzicami / opiekunami – historia rozwoju, trudności domowe, wzorce komunikacyjne, predyspozycje i zainteresowania.
- Testy i narzędzia diagnostyczne – np. testy psychologiczne, logopedyczne, rozwijające komunikację, kwestionariusze funkcjonowania sensorycznego itp.
- Analiza dokumentów – opinie poradni, wcześniejsze plany wsparcia, raporty specjalistów.
- Analiza kontekstu edukacyjnego i środowiskowego – warunki w klasie, relacje z rówieśnikami, bariery materialne, adaptacje pomieszczeń, dostępność pomocy technicznych.
Reklamy
Krok 3: struktura i treść WOPFU – co powinna zawierać
Poniżej główne sekcje, które warto uwzględnić (i które muszą się znaleźć zgodnie z regulacjami):
| Sekcja | Treści / przykładowe elementy |
|---|---|
| Metryczka i dane formalne | Imię i nazwisko ucznia, klasa / grupa, data urodzenia, nazwa i adres szkoły/przedszkola, data opracowania dokumentu, podpisy członków zespołu, data przekazania kopii rodzicom. edumaster.pl+2Studia Online+2 |
| Źródła informacji / podstawy opracowania | Wykaz orzeczeń, opinii i dokumentów wykorzystanych przy opracowywaniu WOPFU. edumaster.pl+1 |
| Indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe | Opis trudności wynikających z niepełnosprawności, cechy szczególne, obserwacje, potrzeby. Studocu+3Studia Online+3Centrum Nauczania Domowego+3 |
| Mocne strony, predyspozycje, zainteresowania | To bardzo wartościowa część – pokazuje, na czym można oprzeć wsparcie, motywację dziecka, zasoby rozwojowe. Studocu+3Studia Online+3Centrum Nauczania Domowego+3 |
| Funkcjonowanie w różnych sferach / obszarach | Na przykład: • sprawność ruchowa (motoryka duża / mała) • zmysły i integracja sensoryczna • komunikacja i artykulacja • procesy poznawcze: uwaga, pamięć, myślenie • sfera emocjonalno-motywacyjna • sfera społeczna (relacje z rówieśnikami, adaptacja społeczna) Gov.pl+6Studocu+6Ośrodek Rozwoju Edukacji+6 |
| Przyczyny niepowodzeń edukacyjnych / bariery | Zidentyfikowane przeszkody, ograniczenia (klimatyzacyjne, organizacyjne, sensoryczne itp.). Pedagog Online+3Studia Online+3Kancelaria Beata Patoleta+3 |
| Zakres i charakter wsparcia / rekomendacje | Konkretne formy pomocy Edukacyjno-terapeutycznej: adaptacje, dostosowania, metody dydaktyczne, pomoc nauczyciela wspierającego, asystenta, szkolenia, terapia, sprzęt wspomagający itp. Ośrodek Rozwoju Edukacji+3Centrum Nauczania Domowego+3Studia Online+3 |
| Cele edukacyjno-terapeutyczne (orientacyjne) | Wskazanie celów, które można osiągnąć w określonym okresie (np. semestr). |
| Ewaluacja / monitorowanie postępów | Wskazówki, kiedy i jak oceniać efekty, jakie wskaźniki, kto to robi, częstotliwość przejrzeń. EiSystem+2ePedagogika+2 |
Warto w dokumencie zostawić miejsca na notatki, komentarze członków zespołu, oraz – po zakończeniu okresu – wpisy ewaluacyjne.
👉Przeczytaj również: IPET + WOPFU dla ucznia z autyzmem z trudnościami komunikacyjnymi i zachowaniami – przykładowy program
👉Polecany eBook:
Poniżej przykładowy szablon WOPFU:
Szablon WOPFU (do wypełnienia)
1. Metryczka
- Imię i nazwisko ucznia: …………………………………………..
- Data urodzenia: …………………………………………..
- Klasa / grupa: …………………………………………..
- Szkoła / przedszkole: …………………………………………..
- Data opracowania: …………………………………………..
- Okres, którego dotyczy ocena: …………………………………………..
- Podstawa formalna: Orzeczenie nr ………… z dnia …………; opinia PPP nr …………
2. Skład zespołu
- Wychowawca: …………………………………………..
- Nauczyciel wspomagający/asystent: …………………………………………..
- Psycholog: …………………………………………..
- Pedagog specjalny: …………………………………………..
- Logopeda: …………………………………………..
- Terapeuta SI/inny specjalista: …………………………………………..
- Rodzice/opiekunowie: …………………………………………..
3. Źródła informacji
- Orzeczenie / opinie PPP
- Arkusze obserwacji
- Wyniki badań specjalistów (psycholog, logopeda, SI itp.)
- Wywiad z rodzicami
- Prace ucznia
4. Indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe
……………………………………………………………………….
5. Mocne strony, predyspozycje, zainteresowania
- ………………………………………………………………………
- ………………………………………………………………………
- ………………………………………………………………………
6. Funkcjonowanie ucznia (obszary)
- Motoryka duża/mała: …………………………………………..
- Percepcja i integracja sensoryczna: …………………………………………..
- Komunikacja (mowa/AAC): …………………………………………..
- Procesy poznawcze: …………………………………………..
- Emocje i samoregulacja: …………………………………………..
- Funkcjonowanie społeczne: …………………………………………..
- Samodzielność (ADL): …………………………………………..
7. Bariery i czynniki utrudniające
- …………………………………………..
- …………………………………………..
- …………………………………………..
8. Rekomendacje – zakres i charakter wsparcia
- Dostosowania dydaktyczne: …………………………………………..
- Wsparcie terapeutyczne: …………………………………………..
- Środowisko/organizacja: …………………………………………..
- Współpraca z rodzicami: …………………………………………..
9. Cele na okres (SMART)
- …………………………………………..
- …………………………………………..
- …………………………………………..
10. Monitorowanie i ewaluacja
- Częstotliwość przeglądu: …………………………………………..
- Narzędzia: …………………………………………..
- Notatki z postępów: …………………………………………..
11. Podpisy zespołu
…………………………………………..
Krok 4: redagowanie i konsultacje
- Po sporządzeniu wersji roboczej dokumentu przedstaw go członkom zespołu do recenzji – zwłaszcza specjalistom (np. logopedzie, psychologowi).
- Zadbaj o przejrzystość języka: unikaj nadmiernej terminologii, stosuj jasne opisy, konkretne przykłady (np. „uczeń wymaga wielokrotnego powtarzania poleceń”, „zaleca się przerwę sensoryczną co 20 minut”).
- Przekaż wersję roboczą rodzicom / opiekunom do konsultacji – ich wkład merytoryczny (z obserwacji domowych) często jest bezcenny.
- Wprowadź poprawki i ustal ostateczną wersję.
Krok 5: przekazanie dokumentu i wdrożenie wsparcia
- Przekaż dokument rodzicom / opiekunom – najlepiej z krótkim omówieniem najważniejszych rekomendacji.
- Zespół edukacyjno-terapeutyczny (nauczyciele, terapeuci) przystępuje do wdrażania zaleceń – dostosowanie lekcji, pomoc indywidualna, zajęcia rewalidacyjne.
- Zadbaj o regularny monitoring – notuj, co działa, co wymaga korekty.
Krok 6: ewaluacja i aktualizacja
- Dokument WOPFU powinien być co najmniej 2 razy w roku rewidowany – na początku i po pierwszym półroczu szkolnym. Pedagog Online+3ePedagogika+3EiSystem+3
- Jeśli zmieniają się potrzeby ucznia, pojawiają się nowe dane, trudności lub sukcesy – dokonuj korekt w trakcie roku. EiSystem+1
- W momencie przygotowywania kolejnego IPET lub planu na kolejny rok szkolny, przeglądaj WOPFU i aktualizuj zalecenia.
👉Przeczytaj również: Co to jest WOPFU i IPET? Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów
Reklamy
WOPFU w kontekście autyzmu — wskazówki specjalne
Dzieci ze spektrum autyzmu mają specyficzne cechy, które warto uwzględnić przy opracowywaniu WOPFU:
- Zwróć uwagę na sensorykę – nad- lub niedowrażliwości sensoryczne są częste u dzieci z autyzmem, zatem w sekcji „zmysły i integracja sensoryczna” należy szczegółowo opisać obserwacje (np. nadwrażliwość na dźwięk, trudności z dotykiem, bodźce wzrokowe).
- W komunikacji i artykulacji uwzględnij zarówno mowę werbalną, jak i alternatywne systemy porozumiewania (Makaton, PUK, AAC) – jeśli są stosowane.
- W sferze społecznej wskaż konkretne trudności (np. inicjowanie kontaktu, tolerancja zmian, przewidywanie rutyn, rozumienie sygnałów niewerbalnych).
- W rekomendacjach możesz uwzględnić m.in. przerwy sensoryczne, uporządkowaną strukturę dnia, wizualizacje, wskazówki wizualne, plan dnia, strefy wyciszenia, wyraźne polecenia i powtórzenia, uczulenie nauczycieli na nadwrażliwość bodźcową.
- Pamiętaj, by mocne strony dziecka z autyzmem – np. skłonność do detali, zainteresowania specyficzne – również uwzględniać i wykorzystywać je jako zasoby rozwojowe.
👉Polecany eBook:
Poniżej przykład:
Przykład WOPFU – uczeń z ASD (fikcyjny)
1. Metryczka
- Imię i nazwisko ucznia: Jan K.
- Data urodzenia: 15.04.2017
- Klasa / grupa: Klasa 1
- Szkoła: SP nr 00 w Mieście
- Data opracowania: 10.09.2025
- Okres, którego dotyczy ocena: IX 2025 – I 2026
- Podstawa formalna: Orzeczenie nr 12/2025 z 20.06.2025, opinia PPP nr 33/2025
2. Skład zespołu
- Wychowawczyni: Anna N.
- Nauczyciel wspomagający: Piotr S.
- Psycholog: Katarzyna L.
- Pedagog specjalny: Olga R.
- Logopeda: Marta P.
- Terapeuta SI: Ewa D.
- Rodzice: Aleksandra i Michał K.
3. Źródła informacji
- Orzeczenie, opinia PPP
- Arkusze obserwacji (IX 2025)
- Raport SI (VIII 2025)
- Opinia logopedyczna (IX 2025)
- Wywiad z rodzicami
4. Indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe
Uczeń z ASD. Potrzebuje struktury dnia, krótkich i jasnych poleceń, wsparcia w regulacji emocji i komunikacji. Nadwrażliwość na hałas – trudności z koncentracją w głośnym otoczeniu.
5. Mocne strony, predyspozycje, zainteresowania
- Dobra pamięć wzrokowa
- Motywacja do układanek, sekwencji, schematów
- Silne zainteresowanie pociągami
6. Funkcjonowanie ucznia (obszary)
- Motoryka: prawidłowa w zakresie dużej, trudności w pisaniu i precyzji chwytu
- Percepcja i SI: nadwrażliwość słuchowa, korzysta ze słuchawek wyciszających
- Komunikacja: mowa prosta, krótkie zdania; korzysta z piktogramów AAC
- Poznawcze: koncentracja krótka, wydłuża się przy sekwencjach (ok. 10–12 min)
- Emocje i samoregulacja: potrzebuje przewidywalności; skuteczna „karta przerwy” i ćwiczenia oddechowe
- Społeczne: akceptuje zabawę równoległą; lepiej funkcjonuje w parach
- Samodzielność: ubiera się z pomocą obrazków; potrzebuje przypomnień higienicznych
7. Bariery i czynniki utrudniające
- Hałas (dzwonek, korytarz)
- Zbyt długie polecenia
- Niespodziewane zmiany w planie dnia
8. Rekomendacje – zakres i charakter wsparcia
- Dostosowania dydaktyczne: krótkie instrukcje + piktogramy, dzielenie zadań na kroki, przerwy co 10–12 min
- Środowisko: ciche miejsce, plan dnia wizualny, karta przerwy dostępna zawsze
- Wsparcie terapeutyczne: rewalidacja 2× w tyg., TUS 1×, SI 1×, logopedia 1×
- Komunikacja: tablice komunikatów, modelowanie AAC
- Współpraca z rodzicami: zeszyt kontaktów + miesięczne podsumowania
9. Cele na okres (SMART)
- Uczeń wydłuża koncentrację na zadaniu do 12 minut w 4 z 5 prób.
- Uczeń korzysta z karty przerwy przed eskalacją napięcia (3× w tygodniu).
- Uczeń inicjuje komunikat funkcjonalny (prośba o pomoc/przerwę) raz dziennie z użyciem piktogramu.
10. Monitorowanie i ewaluacja
- Przegląd co 4 tygodnie
- Narzędzia: arkusze obserwacji, karta użycia przerwy
- Podsumowanie półroczne: styczeń 2026
11. Podpisy zespołu
…………………………………………..
👉Zobacz też: eBooki i pakiety lekcyjne
👉Subskrybuj autyzm.life i neuroróżnorodni: Premium 10 zł i Subskrypcja miesięczna 5 zł, uzyskaj dostęp do arkuszy i nie tylko:
👉Bądź na bieżąco:
autyzm.life i neuroróżnorodni 