Nie widzę, nie słyszę
Poziom kształcenia: edukacja wczesnoszkolna, klasy IV–VI.
Cele ogólne: rozwijanie mądrości poprzez
– stymulowanie inteligencji we wszystkich jej obszarach (analitycznej, twórczej i praktycznej);
– wzbudzanie zdolności do myślenia dialogicznego oraz empatii wobec osób dotkniętych chorobą;
– wzmacnianie chęci i umiejętności udzielania pomocy innym;
– zwiększanie świadomości ograniczeń i możliwości osób chorych i niepełnosprawnych.
Cele operacyjne: uczeń
– wykonuje czynności dnia codziennego bez udziału poszczególnych zmysłów;
– analizuje, interpretuje oraz opisuje trudności osób chorych i niepełnosprawnych;
– wykorzystuje nabyte doświadczenie i wiedzę do projektowania działań indywidualnych i zespołowych.
Metody
– problemowe i aktywizujące: drama, doświadczenia i eksperymenty, „mapa myśli”, „piramida priorytetów”;
– techniki twórczego myślenia: zdania niedokończone „Gdybym…”, projektowanie.
Formy organizacyjne: indywidualna, zespołowa, grupowa.
Środki dydaktyczne: opowiadanie M. Adamczyka Przygoda w lesie, książka Historia mojego życia i cytaty z książki H. Keller, opaski na oczy, klocki lego, przedmioty z otoczenia, glina lub masa solna, podkładki do lepienia, kubeczki, woda w butelkach lub w dzbanku, karta pracy „mapa myśli”, załącznik do techniki „piramida priorytetów”.
Przebieg zajęć
I. Wprowadzenie
Opowiadanie M. Adamczyka Przygoda w lesie:
Rafał był niewidomy odkąd tylko pamiętał. A pamięć miał bardzo dobrą. Był to chłopiec trzynastoletni, więc w waszym wieku. Jego rodzice wciąż nie mogli się pogodzić z tym, że ich syn nie widzi. On sam też bardzo ubolewał, że nie wie jak wygląda świat i ludzie dookoła. Ale najbardziej przykre było to, że śmiali się z niego wszyscy koledzy. Tylko, że oni nie mieli pojęcia, iż Rafał ma ukryty talent. Otóż miał on niesamowity słuch. Słyszał nawet trzepot skrzydeł motyla. Czasami jednak przeszkadzało mu to, bo słyszał szepty kolegów, którzy wyśmiewali się z niego, szydzili, przezywali. Ale głośno szyderstwa i wyzwiska wypowiadał tylko Marek. Często wyzywał Rafała od ślepców i niedołęgów, mówił, że to szkoła dla normalnych ludzi. Nasz bohater bardzo to przeżywał i zastanawiał się, jak zmienić postawę Marka. Rozmyślając, dotarł do pobliskiego lasu. Lubił to miejsce, bo „znał” tu każde drzewo, każdy korzeń. Na skraju tego lasu była polana, która kończyła się przepaścią nad urwiskiem. Tam Rafał nie chodził, bo bał się, że nie wyczuje, gdzie kończy się grunt i spadnie. Po kolejnej napaści ze strony Marka Rafał poszedł do lasu, tam bowiem czuł się bezpiecznie. W czasie długiego spaceru odzyskując spokój postanowił wrócić do domu. Nagle usłyszał bardzo cichy szmer, jakby ktoś wdrapywał się po ścianach urwiska. Przystanął i zaczął nasłuchiwać. Po chwili z wielkim trudem rozpoznał słowa: „Na pomoc! Ratunku!” bezsilnie przebijające się przez ściany lasu.
Natychmiast zorientował się, że głos dochodzi ze strony polany i że to głos… Marka! Jak mógł najszybciej, ruszył na pomoc nielubianemu koledze. Musiała minąć chwila zanim dotarł do krańca polany. Teraz już bardzo wyraźnie słyszał słowa, dobiegające znad przepaści. Gdy tam dotarł, ukląkł i zaczął poruszać się jak niemowlę, chcąc najpierw rękoma
wyczuć koniec polany. Natrafił na duży, rozłożysty korzeń, po czym usłyszał słowa ulgi, pochodzące z ust Marka: – Rafał! Błagam, pomóż mi! Rafał zrozumiał, że kolega musiał osunąć się z krawędzi, ale spadając chwycił wystający konar i zawisł na nim. Jego głos był cichy, bo i on sam padał już z wysiłku i zmęczenia. Rafał delikatnie wymacał ręce chłopca i wciągnął go na górę. Marek był tak oniemiały, że zdołał wykrztusić tylko: – Dziękuję.
Gdyby nie ty, puściłbym ten korzeń i spadł.
Słuchanie opowiadania czytanego przez nauczyciela, odpowiedzi na pytania nauczyciela do tekstu. Następnie prezentacja życia i książki H. Keller Historia mojego życia (uczniowie mogą także przygotować tę prezentację wcześniej w domu).
II. Część zasadnicza
- Zadanie „Interpretacja cytatów”. Uczniowie podzieleni na grupy 4–5-osobowe otrzymują na kartce cytaty z książki H. Keller, a ich zadaniem jest ustalić w dyskusji ich interpretację. Następnie dyskusja realizowana jest na
forum klasy – członkowie poszczególnych zespołów uzupełniają wypowiedzi innych. Przykłady cytatów z książki H. Keller:
– Przyjaciele na tysiące sposobów potrafią przekształcić moje ograniczenia w atuty i sprawiać, że pogodna i szczęśliwa wychodzę z cienia mojej ułomności.
– Nie wolno zgadzać się na pełzanie, gdy czujemy potrzebę latania.
– Słowa są skrzydłami umysłu.
– Gdy zamykają się jedne drzwi do szczęścia, otwierają się inne, ale my patrzymy na pierwsze drzwi tak długo, że nie widzimy tych drugich. - Zadanie dramowe w parach „Niewidomy” – jedno z dzieci w parze ma zawiązane oczy, a drugie prowadzi je tak, by nie zrobiło sobie i innym krzywdy. Jednak może tylko używać dotyku ramienia lub słów-instrukcji. Potem następuje zmiana ról (zadanie może też dotyczyć wykonania jakiejś codziennej czynności, np. nalania sobie do kubka lub szklanki wody, zapinania guzików, budowania z klocków lego, przenoszenia przedmiotów, układania ich na półce itp.).
- Zadanie plastyczne – lepienie z gliny (lub masy solnej). Wszyscy uczniowie przygotowują sobie stanowisko pracy, następnie zakładają opaski na oczy i tworzą rzeźby z gliny lub masy solnej – temat prac jest dowolny. Po skończeniu pracy uczniowie zdejmują opaski i prezentują swoje prace oraz wypowiadają się na temat przeżytych trudności. Wystawa prac i wspólne oglądanie wykonanych dzieł.
- Zadanie „Porozmawiajmy o tym”. Rozmowa na temat emocji i wrażeń wyniesionych z powyższych doświadczeń – kończenie zdania (z zastosowaniem techniki „rundka”) Gdyby moje oczy nie wiedziały, to…
- Zadanie „Trudności osób niepełnosprawnych i chorych” – opracowanie mapy myśli w zespołach.
III. Zakończenie
Projektowanie sposobów pomocy ludziom chorym i niepełnosprawnym (technika „piramida priorytetów”). Każde z dzieci otrzymuje trzy karteczki samoprzylepne, na których zapisuje trzy pomysły (mogą być dwa lub tylko jeden) wymyślonych przez siebie form pomocy osobom chorym i niepełnosprawnym. Następnie uczniowie na tablicy umieszczają swoje pomysły jeden pod drugim, tak, by te same lub podobne znalazły się obok siebie w rzędzie. Następuje przeliczenie i porównanie pomysłów. We wcześniej uformowanych zespołach uczniowie wyłaniają podczas dyskusji najciekawsze pomysły, ustawiając je w piramidę na polach od 1 do 6 – najciekawszy pomysł umieszczany jest na samej górze piramidy priorytetów, np. na plakacie z piramidą priorytetów, potem niżej kolejne, które także zyskały
zainteresowanie członków zespołu w kolejności od 2 do 6.
Zadaniem domowym dzieci jest przemyśleć i zaplanować wdrożenie tych pomysłów w życie – przez wszystkich uczniów lub/i w działaniu zespołu klasowego. Prezentacja tych pomysłów jest realizowana w umówionym dniu (może
to być także realizowane na lekcjach w kolejnym dniu).
źródło: Elżbieta Płóciennik, Rozwijanie mądrości w praktyce edukacyjnej…
autyzm.life i neuroróżnorodni 