Arteterapia to forma terapii wykorzystująca proces twórczy i sztukę jako narzędzia do wspierania zdrowia psychicznego, emocjonalnego i społecznego. Jest to praktyka oparta na przekonaniu, że ekspresja artystyczna może być środkiem do wyrażania myśli, uczuć i doświadczeń, które mogą być trudne do wyrażenia słowami. Arteterapia jest stosowana w różnych kontekstach, obejmując terapię indywidualną, grupową oraz prace z różnymi grupami społecznymi.

Elementy arteterapii:

1. Proces twórczy:
   • Arteterapia skupia się na samym procesie twórczym, a nie na końcowym produkcie artystycznym. Chodzi o wyrażenie siebie poprzez różne formy sztuki, takie jak malarstwo, rzeźba, rysunek czy koloryzacja.
2. Bezpieczne środowisko:
   • Tworzenie w bezpiecznym i akceptującym środowisku jest kluczowe dla arteterapii. To miejsce, gdzie każda forma ekspresji artystycznej jest akceptowana i szanowana.
3. Proces pracy zorientowany na osobę:
   • Arteterapia uwzględnia indywidualne potrzeby każdej osoby. Pracujący z terapeutą mają możliwość eksplorowania i zrozumienia swoich uczuć poprzez sztukę.
4. Współpraca z terapeutą:
   • W arteterapii terapeuta odgrywa kluczową rolę, wspierając proces twórczy i pomagając uczestnikowi zrozumieć, interpretować i przetwarzać swoje doświadczenia.

Cele arteterapii:

1. Wyrażanie i zrozumienie emocji:
   • Pomaga w wyrażaniu trudnych do ujęcia emocji, zwłaszcza u osób, które mają trudności w wyrażaniu siebie werbalnie.
2. Redukcja stresu i lęku:
   • Twórczy proces może pomóc w łagodzeniu napięć, redukcji stresu i lęku poprzez skupienie się na aktywności artystycznej.
3. Poprawa samooceny:
   • Arteterapia może wspomagać rozwój poczucia własnej wartości i poprawę samooceny poprzez pozytywne doświadczenia w procesie twórczym.
4. Rozwój Umiejętności Społecznych:
   • Praca w grupie w ramach arteterapii może wspierać rozwój umiejętności społecznych, komunikacyjnych i budowanie relacji.
5. Samopoznanie i autorefleksja:
   • Umożliwia refleksję nad własnymi myślami, uczuciami i doświadczeniami, co prowadzi do lepszego zrozumienia samego siebie.

Cel zajęć:

Celem tych zajęć jest pomoc uczestnikom w określeniu swoich własnych uczuć oraz w zdobyciu umiejętności kontrolowania swoich emocji poprzez wykorzystanie technik arteterapeutycznych.

Materiały:

Papier i ołówki/kredki

Farby i pędzle

Kredki pastelowe

Klej i nożyczki

Kartki z kolorowymi wzorami

Muzyka relaksacyjna

Przebieg zajęć:

Wprowadzenie (10 minut): Rozpocznij sesję od krótkiej relaksacji.

Poproś uczestników o zamknięcie oczu, głębokie oddychanie i skoncentrowanie się na teraźniejszym momencie.

Wyjaśnij cel zajęć: odkrywanie i kontrolowanie własnych uczuć poprzez sztukę.

Eksploracja uczuć (15 minut):

Poproś uczestników o refleksję nad swoimi aktualnymi uczuciami. Mogą zastanowić się nad tym, co czują w danej chwili, co wywołuje te uczucia i jak się z nimi czują.

Każdemu uczestnikowi podaj kartkę papieru i ołówek/kredki. Poproś o przedstawienie swoich uczuć poprzez rysunek lub abstrakcyjne malowanie.

Analiza twórczości (10 minut):

Po zakończeniu rysowania poproś uczestników o opisanie swojego dzieła sztuki. Co symbolizują ich rysunki? Jakie uczucia chcieli wyrazić?

Zachęć do dyskusji na temat różnic między ich rysunkami a ich aktualnymi uczuciami.

Techniki kontroli emocji (20 minut):

Przejdź do praktycznych technik pomagających w kontroli emocji.

Poproś uczestników o wybranie jednej techniki arteterapeutycznej, którą chcieliby wypróbować: np. kolorowanie mandali, tworzenie kolażu z pozytywnymi obrazami, czy rysowanie swojej „wewnętrznej siły„.

Podczas wykonywania wybranej techniki, zachęć uczestników do skupienia się na pozytywnych uczuciach i myślach.

Podsumowanie (10 minut):

Zakończ zajęcia krótką sesją relaksacyjną, aby uczestnicy mogli przetrawić doświadczenia.

Poproś uczestników o dzielenie się swoimi refleksjami na temat tego, jakie korzyści przyniosły im dzisiejsze zajęcia.

Zachęć do kontynuowania praktyk arteterapeutycznych w codziennym życiu jako narzędzia do zarządzania emocjami.

Sesja relaksacyjna na zakończenie

Oto propozycja krótkiej sesji relaksacyjnej na zakończenie zajęć z arteterapii:

1. Rozpoczęcie: Usiądźcie wygodnie na podłodze lub na krzesłach, zamknijcie oczy i zaczynamy oddychać głęboko przez nos, wypełniając powoli płuca powietrzem. Następnie wydychajcie powietrze równie powoli przez usta, usuwając napięcie z ciała. Powtarzajcie ten cykl kilka razy, koncentrując się na oddechu.
2. Wizualizacja: Poprowadź uczestników przez krótką wizualizację relaksacyjną. Poproś ich, aby wyobrażali sobie spokojne miejsce, gdzie czują się bezpiecznie i szczęśliwie. Mogą to być plaża, las, łąka lub inny ulubiony zakątek natury. Zachęć ich, aby zanurzyli się w tej wizualizacji, wyobrażając sobie wszystkie szczegóły otoczenia: dźwięki, zapachy, dotyk.
3. Progresywna relaksacja mięśniowa: Poproś uczestników, aby skoncentrowali się na różnych częściach ciała, zaczynając od stóp i stopniowo przechodząc w górę. Każdej grupie mięśniowej powiedz, aby najpierw napięli mięśnie, a następnie je rozluźnili. Zacznij od stóp, potem przejdź do nóg, brzucha, klatki piersiowej, ramion, szyi i głowy.
4. Muzyka relaksacyjna: Włącz spokojną, relaksacyjną muzykę lub dźwięki natury. Poproś uczestników, aby kontynuowali oddychanie głęboko i równomiernie, a jednocześnie skupili się na dźwiękach muzyki. Mogą również zanurzyć się w muzyce, czując jej rytm i melodyjne wibracje.
5. Podziękowanie i powrót do teraźniejszości: Na koniec sesji podziękuj uczestnikom za udział i zaangażowanie w dzisiejszych zajęciach. Zachęć ich do powrotu do teraźniejszości, powoli otwierając oczy i delikatnie poruszając ciałem. Powiedz, że mogą wrócić do codziennych obowiązków, mając świadomość swojego relaksu i spokoju.

Ta krótka sesja relaksacyjna może pomóc uczestnikom przetrawić doświadczenia z dzisiejszych zajęć z arteterapii i zakończyć je w spokojny i harmonijny sposób.

Podsumowanie:

Zajęcia z arteterapii mogą być potężnym narzędziem w pomaganiu uczestnikom w identyfikowaniu i kontrolowaniu swoich emocji. Poprzez twórcze wyrażanie swoich uczuć oraz wykorzystanie technik relaksacyjnych, uczestnicy mogą rozwijać zdolności do radzenia sobie z trudnymi emocjami w życiu codziennym.