Jak wykorzystać PECS, tablice komunikacyjne i aplikacje AAC, aby wspierać rozwój komunikacji. Praktyczne ćwiczenia, wskazówki i lista przydatnych narzędzi – sesja.

Grupa docelowa: Dzieci niemówiące ze spektrum autyzmu
Czas trwania sesji: 45 minut
Cel główny:

• Wprowadzenie i ćwiczenie technik AAC (Augmentative and Alternative Communication) wspierających komunikację u dzieci niemówiących.

Cele szczegółowe:

• Rozwijanie umiejętności korzystania z narzędzi wspomagających komunikację, takich jak PECS (Picture Exchange Communication System), aplikacje na tablety, tablice komunikacyjne.
• Motywowanie dzieci do podejmowania prób komunikacji.
• Budowanie więzi z dzieckiem poprzez wspólne ćwiczenia.

Materiały:

• Tablica komunikacyjna z obrazkami przedstawiającymi podstawowe potrzeby (np. jedzenie, picie, zabawa).
• Karty PECS.
• Tablet z aplikacją do komunikacji (np. Proloquo2Go).
• Proste przedmioty codziennego użytku (np. kubek, łyżeczka, piłka, zabawki).
• Nagrody motywujące (np. ulubione przekąski, naklejki).

Przebieg sesji terapeutycznej

1. Wprowadzenie i budowanie relacji (5 minut)

A. Powitanie (2-3 minuty)

1. Indywidualne podejście:

• Obserwacja dziecka:
  • Przed przystąpieniem do powitania terapeuta obserwuje nastrój dziecka, jego preferencje i aktualny poziom gotowości do współpracy. Jeśli dziecko jest zestresowane lub wycofane, terapeuta najpierw oferuje spokojny kontakt wzrokowy, uśmiech lub gest wsparcia.
• Dostosowanie formy powitania:
  • Jeśli dziecko lubi dotyk, terapeuta może zaproponować przybicie „piątki” lub delikatny dotyk dłoni.
  • W przypadku dzieci, które preferują brak dotyku, terapeuta wykorzystuje gest (np. pomachanie ręką) lub obrazek.
  • Przykład: „Pomachajmy sobie na dzień dobry!”

2. Prezentacja wizualna – wykorzystanie tablicy komunikacyjnej:

• Terapeuta trzyma tablicę komunikacyjną z symbolem powitania („Cześć”) i wskazuje go, mówiąc:
  • „Popatrz, tutaj jest ‚Cześć’. To znaczy, że witamy się!”
• Zachęca dziecko do wskazania symbolu powitania na tablicy:
  • „Spróbuj teraz ty! Wskaż ‚Cześć’!”

3. Aktywne zaangażowanie dziecka:

• Jeśli dziecko wskazuje symbol, terapeuta chwali jego wysiłek, np.:
  • „Brawo, powiedziałeś ‚Cześć!’ To wspaniale!”
• W przypadku trudności terapeuta pomaga dziecku ręką, mówiąc:
  • „Wspólnie to zrobimy. O, tutaj jest ‚Cześć’!”

4. Utrwalanie:

• Po wskazaniu symbolu terapeuta proponuje powtórzenie zabawy powitalnej z innym symbolem, np. „Jak masz się dziś?” i wskazaniem odpowiedniego obrazka na tablicy.

B. Cel sesji (2-3 minuty)

1. Wyjaśnienie celu w sposób dostosowany do dziecka:

• Terapeuta tłumaczy, co będą robić podczas sesji, używając prostych słów i wskazując symbole na tablicy komunikacyjnej:
  • „Dziś będziemy uczyć się mówić, czego chcesz, używając obrazków.”
• Pokazuje symbole związane z dzisiejszymi ćwiczeniami, np.:
  • „Tutaj mamy piłkę. A tutaj wodę. Jeśli czegoś chcesz, możesz to pokazać!”

2. Wprowadzenie elementu ciekawości:

• Terapeuta zachęca dziecko do zainteresowania się sesją poprzez pytania:
  • „Zgadnij, co dzisiaj wybierzemy razem? Może piłkę? A może jabłko?”
• Trzyma przed sobą rzeczy (np. piłkę, jabłko) i czeka na reakcję dziecka.

3. Interaktywne pokazanie celu:

• Terapeuta bierze przykład z tablicy komunikacyjnej i wykonuje prostą symulację:
  • „Jeśli chcę piłkę, wskazuję tutaj – ‚piłka’. Spróbuj teraz ty!”
• Podaje dziecku tablicę i zachęca do pierwszego wskazania symbolu, zapewniając dużo wsparcia werbalnego i gestów.

4. Zastosowanie motywacji:

• Terapeuta wprowadza nagrodę jako motywację:
  • „Za każdym razem, gdy pokażesz obrazek, co chcesz, dostaniesz to! Zobacz, tu jest twoja ulubiona piłka.”

Przykładowe strategie wspierające budowanie relacji:

1. Zadawanie pytań dostosowanych do dziecka:
   • „Jak się dziś czujesz? Jesteś szczęśliwy czy smutny?” (użycie symboli emocji).
2. Wykorzystanie ulubionych przedmiotów dziecka:
   • Jeśli dziecko ma ulubiony przedmiot (np. zabawkę sensoryczną), terapeuta może włączyć go w proces powitania.
   • „Zobacz, twoja ulubiona piłeczka też mówi ‚Cześć!’”
3. Muzyka powitalna:
   • Krótka piosenka lub melodia może pomóc dziecku poczuć się swobodnie:
     „Cześć, cześć, witaj tu! Razem bawmy się!”
4. Zadanie ruchowe:
   • Propozycja prostego ruchu na powitanie, np. machanie ręką, przytulanie ulubionego misia lub pokazywanie gestów, takich jak „piątka”.

Korzyści z dobrze przeprowadzonego wprowadzenia:

• Dziecko czuje się zrozumiane i zaopiekowane, co buduje poczucie bezpieczeństwa.
• Jasne przedstawienie celu sesji pozwala dziecku łatwiej zrozumieć, co będzie robić.
• Elementy wizualne i motywacyjne angażują dziecko i przygotowują je do dalszych ćwiczeń.

2. Część główna: wprowadzenie technik AAC

A. PECS – ćwiczenie wymiany obrazków (15 minut)