Inspirujące pomysły na wspieranie rozwoju sensorycznego, emocjonalnego i społecznego w bezpiecznym środowisku dzieci z ASD.
Metoda Montessori jest znana z indywidualnego podejścia do dziecka, rozwijania jego samodzielności i eksplorowania świata w sposób dostosowany do jego potrzeb. Dla dzieci ze spektrum autyzmu, które często zmagają się z nadwrażliwością sensoryczną lub potrzebują dodatkowej stymulacji, Montessori oferuje doskonałe narzędzia do wspierania ich rozwoju. W poniżej przedstawiamy inspirujące pomysły na zajęcia sensoryczne w duchu Montessori, które można wykorzystać w pracy z dziećmi z ASD.
Dlaczego zajęcia sensoryczne są ważne?
Dzieci ze spektrum autyzmu często mają trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych, co może objawiać się nadwrażliwością na dźwięki, zapachy, dotyk czy światło albo przeciwnie – potrzebą zwiększonej stymulacji. Zajęcia sensoryczne pomagają:
- regulować układ nerwowy,
- poprawiać koncentrację i uwagę,
- rozwijać koordynację ruchową,
- budować umiejętności społeczne,
- wspierać rozwój emocjonalny.
Metoda Montessori opiera się na przygotowanym otoczeniu, które sprzyja eksploracji i daje dziecku swobodę wyboru aktywności, co jest szczególnie korzystne dla dzieci z ASD.
Pomysły na zajęcia sensoryczne Montessori dla dzieci ze spektrum autyzmu
1. Taca sensoryczna z różnymi materiałami
Przygotuj tacę z różnymi materiałami do eksploracji dotykowej, np.:
- kasza manna, ryż, soczewica, fasola,
- kamyki, muszelki, kawałki drewna,
- tkaniny o różnej fakturze (jedwab, bawełna, wełna).
Zadanie: Dziecko dotyka materiałów i opisuje swoje wrażenia (słownie lub przy użyciu obrazków). Można również ukryć w pojemnikach małe przedmioty i zachęcić dziecko do ich odnajdywania.
2. Sortowanie według kształtu i koloru
Wykorzystaj drewniane elementy Montessori (klocki, kulki, pierścienie) i zaproponuj dziecku sortowanie według:
- koloru,
- kształtu,
- wielkości.
Dziecko uczy się rozpoznawania różnic, co wspiera rozwój percepcji wzrokowej.
3. Pojemniki z zapachami
Przygotuj małe słoiczki lub pojemniki z różnymi zapachami, np.:
- lawenda, cynamon, cytryna, mięta.
Zadanie: Dziecko wącha zapachy i próbuje je rozpoznać. To ćwiczenie wspiera rozwój węchu i wycisza.
4. Przelewanie i przesypywanie
Klasyczne aktywności Montessori, takie jak:
- przesypywanie ryżu lub fasoli z miski do miski,
- przelewanie wody za pomocą małego dzbanka.
Te zadania rozwijają koordynację ręka-oko i precyzję ruchów.
5. Ścieżka sensoryczna
Stwórz ścieżkę z różnych materiałów:
- dywanik, gąbka, folia bąbelkowa, papier ścierny, trawa syntetyczna.
Dziecko chodzi po ścieżce boso, odkrywając różne faktury. To ćwiczenie wpływa na integrację sensoryczną i równowagę.
6. Stacja dźwiękowa
Przygotuj różne instrumenty lub przedmioty wydające dźwięki:
- dzwonki, bębenki, grzechotki,
- szklane i metalowe miski, patyczki drewniane.
Dziecko uczy się rozpoznawania dźwięków i rytmów, co wspiera rozwój słuchu.
7. Malowanie sensoryczne
Użyj farb o różnej konsystencji (farby gęste, żelowe, brokatowe). Możesz dodać do farb zapachy (np. olejek lawendowy) lub zmieszać je z piaskiem. Malowanie palcami pozwala dziecku rozwijać zmysł dotyku i wyrażać emocje.
8. Zabawa wodą
Przygotuj miski z ciepłą i zimną wodą. Zadanie dziecka polega na:
- przenoszeniu wody łyżką,
- rozpoznawaniu temperatury,
- eksperymentowaniu z różnymi przedmiotami (co tonie, a co unosi się na wodzie).
Wskazówki dla prowadzących zajęcia Montessori
- Zadbaj o przygotowane otoczenie
Otoczenie powinno być uporządkowane i przewidywalne. Wszystkie materiały muszą być łatwo dostępne i atrakcyjne dla dziecka. - Dostosuj poziom trudności
Aktywności powinny być dostosowane do umiejętności i zainteresowań dziecka. Jeśli dziecko odczuwa frustrację, wprowadź łatwiejsze zadania. - Obserwuj dziecko
Obserwacja jest kluczowym elementem metody Montessori. Dzięki niej można zauważyć, jakie aktywności szczególnie interesują dziecko i jakie umiejętności wymagają rozwinięcia. - Unikaj przestymulowania
Dzieci z ASD łatwo ulegają przestymulowaniu. Wprowadź przerwy na wyciszenie (np. techniki oddechowe lub relaksacyjne). - Stwórz harmonogram
Stały plan dnia daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Zajęcia sensoryczne powinny odbywać się w przewidzianym czasie, aby dziecko mogło się do nich przygotować.
Podsumowanie
Zajęcia sensoryczne w duchu Montessori to doskonała metoda wspierania rozwoju dzieci ze spektrum autyzmu. Dzięki indywidualnemu podejściu, odpowiednio dobranym materiałom i spokojnemu otoczeniu można pomóc dziecku w rozwijaniu zdolności sensorycznych, społecznych i emocjonalnych. Pamiętajmy, że kluczowe jest dostosowanie aktywności do potrzeb każdego dziecka oraz stworzenie bezpiecznego, inspirującego środowiska.
Najczęściej zadawane pytania:
1. Czy zajęcia sensoryczne Montessori można prowadzić w domu?
Tak, wiele aktywności można łatwo przygotować w domu przy użyciu codziennych materiałów, takich jak miski, ryż, fasola czy tkaniny o różnych fakturach.
2. Jak często prowadzić zajęcia sensoryczne?
Optymalnie 2-3 razy w tygodniu, jednak wszystko zależy od potrzeb i możliwości dziecka.
3. Co zrobić, gdy dziecko nie chce uczestniczyć w zajęciach?
Daj dziecku czas. Możesz zaproponować inną aktywność lub wrócić do poprzedniej w późniejszym czasie. Ważne jest, aby nie zmuszać dziecka do uczestnictwa.
4. Jak wprowadzić zajęcia Montessori do szkoły?
Zaproponuj nauczycielom szkolenie z metody Montessori i zaprezentuj pomysły na zajęcia sensoryczne. Możesz również zaproponować wprowadzenie kącików Montessori w klasie.
Zapraszamy do wypróbowania powyższych pomysłów na stronie autyzm.life.
autyzm.life i neuroróżnorodni 