Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to skuteczna metoda wspierająca dzieci z autyzmem w nauce komunikacji i budowaniu relacji.

Nowoczesne strategie, ćwiczenia i sposoby dostosowania TUS do indywidualnych potrzeb uczniów.

Dzieci ze spektrum autyzmu często doświadczają trudności w nawiązywaniu relacji, rozumieniu emocji innych osób i adekwatnym reagowaniu na sytuacje społeczne. Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to skuteczna metoda wspierająca rozwój kompetencji społecznych, umożliwiająca dzieciom lepsze funkcjonowanie w grupie i budowanie relacji. Jakie metody i ćwiczenia sprawdzają się najlepiej w pracy z dziećmi z autyzmem? Jak dostosować zajęcia do indywidualnych potrzeb? W tym artykule przedstawiamy skuteczne strategie i inspirujące ćwiczenia.

1. Czym jest Trening Umiejętności Społecznych (TUS)?

Trening Umiejętności Społecznych to program terapeutyczny, który uczy dzieci z autyzmem, jak nawiązywać relacje, komunikować się oraz radzić sobie w sytuacjach społecznych.

📌 Główne cele TUS:
✔️ Rozwój umiejętności komunikacyjnych (werbalnych i niewerbalnych)
✔️ Nauka rozpoznawania i regulowania emocji
✔️ Ćwiczenie umiejętności współpracy i rozwiązywania konfliktów
✔️ Wzmocnienie poczucia własnej wartości i pewności siebie

2. Najskuteczniejsze metody stosowane w TUS

🔹 Modelowanie zachowań (Social Stories, Modelowanie Wideo)
Metoda opracowana przez Carol Gray polega na prezentowaniu dzieciom opowieści społecznych opisujących konkretne sytuacje i pożądane reakcje.

📌 Jak działa?
✅ Nauczyciel czy terapeuta przedstawia dziecku krótką historię (np. „Jak poprosić o pomoc?”)
✅ Dziecko analizuje sytuację i zastanawia się nad odpowiednią reakcją
✅ W niektórych przypadkach wykorzystuje się nagrania wideo jako wzorce do naśladowania

🔹 Odgrywanie ról i scenki sytuacyjne
Dzieci uczą się przez praktykę, dlatego symulowanie codziennych sytuacji pomaga im przyswoić prawidłowe reakcje społeczne.

📌 Przykładowe scenariusze:
✅ „Jak poprosić o wspólną zabawę?”
✅ „Jak reagować, gdy ktoś nas zaczepia?”
✅ „Co zrobić, gdy się zgubimy?”

🔹 Trening rozpoznawania emocji
Dzieci z ASD często mają trudności z odczytywaniem emocji innych osób, dlatego kluczowe jest ich ćwiczenie w sposób dostosowany do ich możliwości.

📌 Efektywne techniki:
✅ Karty emocji – dzieci uczą się rozpoznawać emocje na ilustracjach i łączyć je z sytuacjami z życia codziennego
✅ Lustro emocji – terapeuta pokazuje mimikę, a dziecko próbuje ją odwzorować
✅ Zabawy dramowe – np. odgrywanie radosnych i smutnych sytuacji

🔹 Strategie samoregulacji i radzenia sobie z trudnymi emocjami
Dzieci z autyzmem często zmagają się z przeciążeniem sensorycznym i trudnościami w kontroli emocji. Pomocne są techniki relaksacyjne.

📌 Skuteczne metody:
✅ Techniki oddechowe – np. „oddychanie kwiatkiem” (wdech nosem, wydech ustami)
✅ Strefy regulacji – pomoc w identyfikowaniu stanu emocjonalnego i wybór odpowiednich strategii uspokajających
✅ Karty sensoryczne – pomoc w określaniu, jakie bodźce pomagają w wyciszeniu

3. Ćwiczenia wspierające rozwój umiejętności społecznych

🔹 Ćwiczenie „Krąg przyjaźni”
✅ Cele: Nauka dystansu osobistego i przestrzegania granic innych osób
✅ Przebieg: Dzieci rysują na kartce „kręgi przyjaźni” – najbliższa rodzina, znajomi, osoby obce. Omawiają, jakie zachowania są właściwe w każdej z tych grup.

🔹 Gra „Co powiesz, gdy…?”
✅ Cele: Rozwijanie umiejętności konwersacyjnych i reagowania na różne sytuacje
✅ Przebieg: Nauczyciel podaje sytuację (np. „Spotykasz kolegę na korytarzu”), a dzieci proponują różne sposoby rozpoczęcia rozmowy.

🔹 Ćwiczenie „Dokończ zdanie”
✅ Cele: Wspieranie umiejętności rozpoznawania emocji i empatii
✅ Przebieg: Nauczyciel zaczyna zdanie: „Gdy widzę, że ktoś jest smutny, to…”, a dzieci kończą swoimi propozycjami.

🔹 Zabawa „Ciepłe słowo”
✅ Cele: Nauka wyrażania pozytywnych komunikatów
✅ Przebieg: Każde dziecko mówi coś miłego o swoim koledze z grupy.

4. Jak dostosować TUS do indywidualnych potrzeb dziecka?

📌 Indywidualizacja nauczania
✔️ Dostosowanie ćwiczeń do poziomu funkcjonowania dziecka
✔️ Wykorzystanie preferowanych form komunikacji (AAC, PECS)
✔️ Stopniowe wprowadzanie nowych sytuacji społecznych

📌 Uwzględnienie profilu sensorycznego
✔️ Unikanie przeciążenia bodźcami
✔️ Tworzenie spokojnego środowiska edukacyjnego
✔️ Umożliwienie dziecku stosowania strategii wyciszających

📌 Współpraca z rodziną i specjalistami
✔️ Regularne spotkania i omawianie postępów dziecka
✔️ Kontynuowanie ćwiczeń w domu
✔️ Wsparcie psychologiczne dla rodziców

Podsumowanie

Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to skuteczna metoda rozwijania kompetencji społecznych u dzieci z autyzmem. Kluczowe znaczenie mają:

✔️ Indywidualizacja podejścia – dostosowanie metod do potrzeb dziecka
✔️ Stosowanie multisensorycznych ćwiczeń – modelowanie, odgrywanie ról, trening rozpoznawania emocji
✔️ Uczenie strategii samoregulacji – techniki oddechowe, regulacja emocji
✔️ Współpraca z rodziną i terapeutami – spójność oddziaływań w szkole i w domu

Każde dziecko ma swój unikalny potencjał – odpowiednie wsparcie może pomóc mu lepiej funkcjonować w społeczeństwie i budować pozytywne relacje.

📌 Chcesz dowiedzieć się więcej? Odwiedź autyzm.life i znajdź więcej inspirujących treści o edukacji i terapii dzieci z autyzmem.