Kreatywny scenariusz zajęć, skuteczne techniki rozwijania umiejętności emocjonalnych u dzieci ze spektrum autyzmu.
Rozpoznawanie i nazywanie emocji to kluczowa umiejętność, która pomaga dzieciom ze spektrum autyzmu lepiej rozumieć siebie i otaczający świat. Dla dzieci z ASD (autism spectrum disorder) emocje często są trudne do zidentyfikowania i zrozumienia, co może prowadzić do frustracji, trudności w relacjach społecznych i problemów w komunikacji. Scenariusz zajęć „Mój pociąg emocji” to kreatywna i angażująca metoda, która pozwala dzieciom na naukę rozpoznawania, wyrażania i regulowania emocji w bezpieczny, zabawowy sposób.
W tym artykule przedstawię skuteczne techniki, zabawy i wskazówki, jak krok po kroku przeprowadzić zajęcia „Mój pociąg emocji” w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu.
🚂 Dlaczego rozpoznawanie emocji jest ważne u dzieci z ASD?
Rozpoznawanie i wyrażanie emocji to kluczowe umiejętności, które mają wpływ na:
✅ Komunikację – Dziecko, które potrafi rozpoznać i nazwać swoje emocje, łatwiej nawiązuje kontakt z rówieśnikami i dorosłymi.
✅ Samoregulację – Dzieci, które potrafią identyfikować swoje emocje, łatwiej radzą sobie ze stresem i frustracją.
✅ Empatię – Umiejętność rozpoznawania emocji u siebie i innych pomaga w budowaniu zdrowych relacji społecznych.
✅ Radzenie sobie z trudnymi sytuacjami – Znajomość własnych emocji pomaga dziecku w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu konfliktów.
Dzieci ze spektrum autyzmu często mają trudności z odczytywaniem mowy ciała, tonacji głosu i mimiki twarzy, dlatego nauka emocji powinna być prowadzona w sposób prosty, konkretny i zrozumiały.
🎯 Cele zajęć „Mój pociąg emocji”
✅ Nauka rozpoznawania podstawowych emocji (radość, smutek, złość, strach, zaskoczenie)
✅ Rozwijanie umiejętności nazywania i opisywania emocji
✅ Wspieranie umiejętności regulacji emocji poprzez zabawę
✅ Wzmacnianie umiejętności społecznych poprzez rozumienie emocji u innych osób
🛠️ Przygotowanie do zajęć
Materiały:
✅ Duży karton w kształcie lokomotywy i wagoników
✅ Kolorowe obrazki przedstawiające różne emocje
✅ Karty z nazwami emocji
✅ Klej, nożyczki, kredki, flamastry
✅ Zdjęcia przedstawiające różne sytuacje emocjonalne (np. uśmiechnięte dziecko, płaczący chłopiec)
🚀 Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – „Co to są emocje?”
👉 Usiądź z dziećmi w kręgu i zapytaj:
- Co to są emocje?
- Jakie emocje znacie?
- Jak możemy poznać, że ktoś jest smutny lub wesoły?
👉 Pokaż karty z emocjami i opowiedz o każdej z nich:
- Radość – „Kiedy jesteś radosny, uśmiechasz się i masz ochotę się bawić.”
- Smutek – „Kiedy jesteś smutny, możesz mieć łzy w oczach i chcieć być sam.”
- Złość – „Kiedy jesteś zły, możesz zaciskać pięści lub tupać nogami.”
- Strach – „Kiedy się boisz, możesz chcieć się schować.”
- Zaskoczenie – „Kiedy jesteś zaskoczony, możesz otworzyć szeroko usta i oczy.”
2. Budowa „Pociągu emocji”
✅ Lokomotywa – „Co mnie prowadzi?”
- Lokomotywa symbolizuje emocje, które kierują naszymi działaniami.
- Poproś dzieci, aby narysowały na lokomotywie swoją aktualną emocję – mogą użyć kolorów lub prostych rysunków.
✅ Wagoniki – „Emocje w podróży”
- Każdy wagonik symbolizuje inną emocję.
- Poproś dzieci, aby na każdym wagoniku narysowały lub przykleiły obrazek przedstawiający daną emocję (np. wesoła buzia dla radości, łzy dla smutku).
- Podczas tworzenia wagoników pytaj dzieci:
- „Kiedy czujesz się wesoły?”
- „Co sprawia, że jesteś smutny?”
- „Jak wygląda twoja buzia, kiedy jesteś zły?”
3. Zabawa – „Pociąg pełen emocji”
✅ Połącz lokomotywę z wagonikami i ustaw „pociąg emocji” na podłodze.
✅ Przeprowadź zabawę:
- Nauczyciel mówi sytuację, np.: „Kolega zabrał ci zabawkę.”
- Dziecko przesuwa się do wagonika z odpowiednią emocją (np. złość).
- Zachęcaj dzieci do mówienia, dlaczego wybrały daną emocję.
✅ Przykłady sytuacji:
- Kolega podzielił się z tobą zabawką → Radość
- Zgubiłeś ulubioną zabawkę → Smutek
- Ktoś krzyczy w twoim kierunku → Strach
- Mama przytula cię na dobranoc → Spokój
4. Ćwiczenia na wyrażanie emocji
✅ Odgrywanie ról:
- Poproś dzieci, aby odegrały scenki z wykorzystaniem różnych emocji.
- Przykład: „Pokaż, jak wygląda twoja twarz, kiedy jesteś szczęśliwy.”
✅ Gra w lustro:
- Stań przed dziećmi i pokaż wyraz twarzy odpowiadający konkretnej emocji.
- Zadaniem dzieci jest naśladowanie twojej mimiki.
5. Podsumowanie – „Jakie emocje poznałem?”
👉 Zadaj dzieciom pytania:
- Jakie emocje dziś poznaliśmy?
- Jak możemy rozpoznać emocje u innych osób?
- Jak możemy pomóc komuś, kto jest smutny lub zły?
👉 Utrwalaj zdobytą wiedzę poprzez krótkie pytania na początku kolejnych zajęć:
- „Jaka emocja to uśmiech?”
- „Co robisz, kiedy jesteś zły?”
- „Jak pomagasz komuś, kto jest smutny?”
💡 Wskazówki dla nauczycieli
✔️ Bądź cierpliwy – nie każde dziecko od razu zrozumie emocje. Powtarzanie i konsekwencja są kluczowe.
✔️ Modeluj prawidłowe zachowania – pokaż, jak wyrażać emocje i jak radzić sobie w trudnych sytuacjach.
✔️ Nagradzaj próby – chwal dzieci za każdą próbę zrozumienia i nazwania emocji.
✔️ Używaj wizualnych wskazówek – dzieci ze spektrum autyzmu lepiej przyswajają informacje, gdy są one przedstawione w formie obrazów i schematów.
✅ Podsumowanie
Nauka rozpoznawania emocji to proces, który wymaga czasu, konsekwencji i cierpliwości. Dzięki „Pociągowi emocji” dzieci uczą się identyfikować i wyrażać swoje uczucia w bezpiecznym, kreatywnym środowisku. Rozwój tej umiejętności pozwala im lepiej radzić sobie w relacjach z rówieśnikami, w szkole i w życiu codziennym. Wprowadzenie do codziennej edukacji elementów zabawy, dramy i wizualizacji pomoże dzieciom lepiej zrozumieć własne emocje i budować zdrowe relacje społeczne. 🚂❤️
autyzm.life i neuroróżnorodni 