Scenariusz zajęć rewalidacyjnych dla dzieci ze spektrum autyzmu
Dzieci ze spektrum autyzmu najlepiej funkcjonują w świecie, który jest przewidywalny i uporządkowany. Jedną z najskuteczniejszych metod wspierania ich w codziennym funkcjonowaniu – zarówno w domu, jak i w przedszkolu czy szkole – jest wprowadzenie stałych rytuałów dnia. Scenariusz poniżej pozwala na praktyczne ćwiczenie sekwencji, rozwijanie umiejętności organizacji czasu oraz poczucia bezpieczeństwa.
🎯 Cele zajęć
- Rozwijanie umiejętności przewidywania kolejnych aktywności w ciągu dnia.
- Kształtowanie poczucia bezpieczeństwa poprzez uporządkowaną strukturę.
- Wzmacnianie kompetencji komunikacyjnych i poznawczych.
- Nauka sekwencjonowania i planowania.
- Redukcja niepokoju związanego z niespodziewanymi zmianami.
🧒 Grupa docelowa
Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (z możliwością indywidualnej adaptacji) ze spektrum autyzmu.
⏰ Czas trwania zajęć
30–45 minut (możliwość podziału na dwie części)
📋 Potrzebne materiały
- Plansza: „Mój plan dnia” – z piktogramami lub zdjęciami (np. poranne przywitanie, śniadanie, zabawa, zajęcia w kole, odpoczynek, wyjście na spacer, itp.).
- Karty do sekwencjonowania (obrazki przedstawiające czynności dnia codziennego).
- Klej, rzepy lub magnesy.
- Kolorowe znaczniki do zaznaczania zadań wykonanych.
- Mini lusterko, minutnik wizualny, mały zegar.
- Karta „Co się dziś wydarzyło?” do refleksji na koniec zajęć.
🧠 Przebieg zajęć
1. Powitanie i wprowadzenie w temat (5 minut)
Usiądźcie w kole lub przy stole. Przywitaj dzieci znanym gestem (np. „Dzień dobry + imię”), nazwijcie dzień tygodnia, pogodę, porę dnia.
Powiedz:
„Dziś będziemy rozmawiać o tym, co robimy każdego dnia – po kolei. Jak wygląda nasz dzień? Czy są rzeczy, które robimy zawsze?”
Zadaj pytania:
- Co robisz po przebudzeniu?
- Co robimy, gdy przychodzimy do przedszkola?
- Co robimy po obiedzie?
2. Ćwiczenie: Układamy plan dnia (15 minut)
Dzieci otrzymują obrazki przedstawiające różne czynności (np. mycie zębów, jedzenie, zabawa, czytanie, sen).
Zadanie: Ułożyć plan dnia od rana do wieczora.
Można pracować indywidualnie lub grupowo. Wersja uproszczona: wybieramy tylko 3–4 kluczowe czynności.
💡 Wariant dla dzieci niewerbalnych: użyj piktogramów PECS i pozwól na wskazywanie lub przyklejanie.
3. Zabawa ruchowa: „Co teraz?” (5 minut)
Zabawa dramowa – prowadzący mówi:
- „Teraz jest rano – co robimy?” (dziecko pokazuje np. mycie twarzy)
- „A teraz idziemy na obiad – co robimy?”
Dzieci ilustrują ruchem wybrane czynności.
4. Mini scenka „Dzień z życia” (10 minut)
Przygotuj mały teatrzyk z lalkami lub pacynkami. Odegraj z dziećmi dzień małego bohatera (np. Misia) – od wstania, przez pójście do przedszkola, po powrót do domu.
Zachęcaj dzieci do podpowiadania kolejnych kroków. Pomóż im zrozumieć, że każdy dzień ma swój rytm.
5. Karta refleksji: Co się dziś wydarzyło? (5 minut)
Na zakończenie każde dziecko otrzymuje prostą kartę z 3–4 obrazkami dnia i może zaznaczyć:
- Co się dziś wydarzyło?
- Co było przyjemne?
- Co mnie zaskoczyło?
📌 Propozycje kontynuacji
- Wprowadzenie indywidualnych planów dnia dla każdego dziecka.
- Stworzenie „książki o moim dniu” – z pomocą zdjęć i rysunków.
- Umieszczenie planu dnia w sali w stałym, widocznym miejscu.
- Codzienne zaznaczanie, co już zostało wykonane.
📋 Mój plan dnia – szablon do wypełnienia
| 🕒 Godzina | 📌 Co będę robić? | 📍 Gdzie? | ✅ Zrobione? |
|---|---|---|---|
| 08:00 – 08:15 | Przywitanie, rozpakowanie | Sala przedszkolna/szkolna | ☐ |
| 08:15 – 09:00 | Zajęcia poranne w kole | Dywan/koło grupowe | ☐ |
| 09:00 – 09:45 | Zabawa lub praca przy stoliku | Sala zabaw/przy stoliku | ☐ |
| 09:45 – 10:00 | Drugie śniadanie | Stołówka lub kuchnia | ☐ |
| 10:00 – 10:30 | Zajęcia edukacyjne | Sala zajęć | ☐ |
| 10:30 – 11:00 | Spacer lub zabawy ruchowe | Plac zabaw/sala ruchowa | ☐ |
| 11:00 – 11:30 | Czas wyciszenia i odpoczynku | Kącik wyciszenia | ☐ |
| 11:30 – 12:00 | Obiad | Stołówka | ☐ |
| 12:00 – 12:30 | Czas wolny lub zabawy swobodne | Sala | ☐ |
| 12:30 – 13:00 | Zakończenie dnia, pożegnanie | Sala | ☐ |
✏️ Dodatkowe pytania do refleksji (na koniec dnia):
- ✅ Co dzisiaj najbardziej mi się podobało?
……………………………………………………………………. - 🧠 Czego się nauczyłem/am?
……………………………………………………………………. - 😌 Kiedy czułem/am się spokojny/a?
……………………………………………………………………. - ❤️ Z kim miło spędziłem/am czas?
…………………………………………………………………….
Ten plan można codziennie modyfikować, drukować w wersji obrazkowej lub w formie fiszek z rzepami. Dziecko może samodzielnie zaznaczać wykonane zadania, co wzmacnia poczucie sprawczości i kontroli nad swoim dniem.
📚 Podstawa psychologiczna
Badania wykazują, że dzieci z ASD funkcjonują znacznie lepiej, gdy mają poczucie struktury i przewidywalności. Brak planu może prowadzić do stresu, wybuchów emocji i wycofania się z aktywności.
Wprowadzenie rytuałów dnia pozwala na:
- redukcję lęku,
- poprawę samoregulacji,
- lepsze uczestnictwo w zajęciach,
- wzrost poczucia bezpieczeństwa.
Najczęściej zadawane pytania
Dlaczego rytuały dnia są tak ważne dla dzieci z ASD?
Ponieważ zapewniają strukturę, której dzieci w spektrum bardzo potrzebują, by czuć się bezpiecznie.
Czy plan dnia może się zmieniać?
Tak – ale zmiany powinny być zapowiadane wcześniej i dobrze zakomunikowane dziecku (np. przez specjalną ikonę „zmiana”).
Czy dzieci z ASD mogą samodzielnie planować swój dzień?
Wielu uczniów – przy odpowiednim wsparciu wizualnym – potrafi z czasem samodzielnie układać swój plan. To świetne ćwiczenie na samodzielność i organizację.
autyzm.life i neuroróżnorodni 