Przygotowanie

Cele:

• Ćwiczenie koncentracji poprzez uważną obserwację zmysłową.
• Rozwijanie zdolności do skupienia uwagi na jednym bodźcu.
• Budowanie spokoju i poczucia bezpieczeństwa poprzez kontakt z naturą.

Materiały:

• Kolorowe obrazki zmysłów.
• Małe lornetki z kartonu.
• Maty i koce.
• Karty obserwacji z piktogramami.
• Dzwoneczek i pałeczki do sygnalizacji.
• Kartonowe medaliony badacza przyrody.

Miejsce:

• Park, ogród lub bezpieczny fragment lasu.

Wprowadzenie

Zajęcia mają na celu rozwijanie uważności i koncentracji w kontakcie z przyrodą oraz opierają się na założeniu, że dzieci z ASD odnajdą się w symbolicznym wymiarze ćwiczeń.

Środowisko przyrodnicze jest komfortowe, sprzyjające i zapewnia łagodne odczucia (światło, zapachy, szum wiatru), które pomagają dzieciom się skupić i minimalizują ryzyko wystąpienia przeciążenia sensorycznego. Podzielenie się doświadczeniem w kręgu nie wymaga zbyt dużych umiejętności komunikacyjnych i społecznych od przedszkolaków z ASD, którzy zwykle wolą oddać się kontemplacji, niż poddać stabilizacji.

Scenariusz zajęć ma szlachetne założenia i obiera właściwy kierunek terapeutyczny ale rezultaty zależą od elastyczności prowadzącego i dostosowania się do poziomu funkcjonowania grupy.

🌼 Co to jest uważność? (dla dzieci)

Uważność to taka supermoc, dzięki której potrafimy zatrzymać się i naprawdę poczuć chwilę.
To tak, jakbyśmy na moment powiedzieli:
„Stop! Posłucham, popatrzę, poczuję… Teraz jestem TU i TERAZ.”

🐢 Uważność to bycie jak żółw, nie jak wyścigówka!

Wyobraź sobie, że jesteś żółwiem:
– chodzisz powoli,
– patrzysz spokojnie,
– słuchasz świata wokół.

Nie pędzisz jak samochód wyścigowy! Tylko oddychasz, patrzysz, czujesz i jesteś naprawdę obecny.

👃🧘‍♂️ Jak działa uważność?

To znaczy, że:

• Oddychasz spokojnie i zauważasz, że twój brzuszek się porusza.
• Patrzysz na chmurę i naprawdę ją widzisz: jej kształt, kolor, to czy płynie powoli.
• Słuchasz ptaka i słyszysz jego śpiew, a nie tylko hałas.
• Jesz jabłko i czujesz jego smak, zamiast połykać w biegu.

🧠 Uważność pomaga twojemu mózgowi odpocząć i czuć się lepiej.

🧡 Uważność to troska o siebie i innych

Kiedy jesteś uważny:
– lepiej rozpoznajesz swoje emocje,
– nie krzyczysz zbyt szybko,
– łatwiej ci się skupić,
– możesz zauważyć, że ktoś obok ciebie jest smutny – i mu pomóc.

🌈 Prosty przykład dla dzieci:

„Usiądź spokojnie. Zamknij oczy. Posłuchaj – co słyszysz? Szum? Ptaki? Ciszę?
Teraz weź jeden głęboki oddech… i poczuj, jak twój brzuch się podnosi.
To właśnie jest uważność – zauważanie tego, co się dzieje teraz.”

📌 Podsumowanie dla dzieci:

Uważność to słuchanie świata, swojego serca i oddechu. To odpoczynek dla głowy i serca.
To jak patrzenie na świat przez lupę… z miłością i spokojem 💛

Zajęcia Właściwe

1. Rozpoczęcie:

Dzieci siedzą na matach lub kocach. Prowadzący pokazuje liść i mówi: Dziś nauczymy się słuchać, patrzeć i czuć jak liść. Liść nie biega – on obserwuje i szumi.
Ćwiczenie oddechowe: Wdech – unosimy ręce w górę, wydech – opuszczamy i „szumimy” cicho jak liść (np. „szszsz…”). Powtarzamy 3 razy.

2. Spacer Sensoryczny:

Dzieci spacerują w rytmie „idź – stój – patrz”. Nauczyciel używa sygnałów dźwiękowych (np. dzwoneczek) do zatrzymania grupy i zachęca do uważnego patrzenia lub słuchania.

Przystanki zadań:

• 1. Drzewo-obserwator: Dziecko dotyka kory drzewa. Pytanie: Jaka jest? Szorstka czy gładka?
• 2. Poszukiwacze dźwięków: Dziecko zamyka oczy przez 10 sekund i słucha. Czy słychać ptaka? Liście? Samochód?
• 3. Punkty koloru: Dziecko wybiera jeden kolor (np. żółty) i szuka w otoczeniu rzeczy w tym kolorze.
• 4. Stópki-czujniki: Dziecko stoi boso na ziemi – Co czuję?

3. Poszlaki Natury:

Dzieci patrzą na wyznaczony fragment ziemi (np. piasek, błoto) i szukają śladów (patyczki, piórka, ślady zwierząt). Nauczyciel pyta: Kto tu mógł przejść? Ptak? Kot? Ślimak? Dzieci rysują lub zaznaczają znaleziska na kartach obserwacji.

4. Podsumowanie:

Dzieci siadają w kole. Każdy wybiera jeden zmysł i mówi lub pokazuje, co najbardziej zapamiętało przy wsparciu obrazków. Nauczyciel na koniec nadaje dzieciom odznaki badacza przyrody.

źródło: Opracowanie własne