Kinezjologia Edukacyjna – Gimnastyka mózgu
Ruch jest drzwiami do uczenia się
Paul E. Dennison
Nasze zainteresowanie Kinezjologią Edukacyjną wynika z faktu, że w swojej pracy często spotykamy się z dziećmi o nieharmonijnym rozwoju, z trudności w uczeniu się, zaburzeniami emocjonalnymi, zaburzeniami koncentracji uwagi lub brakiem motywacji do nauki. Dzieci te nie radzą sobie z trudnościami, mają niską samoocenę, a brak sukcesów wpływa negatywnie na ich poczucie własnej wartości. Mimo wykorzystania różnych metod w pracy z dzieckiem, osiągane efekty są krótkotrwałe lub nie spełniają pokładanych w nich oczekiwań. Literatura i udział w kursach z zakresu Kinezjologii Edukacyjnej, Radosnej Kinezjologii, Arte Kinesiology TM prowadzonych przez trenera – Joannę Zwoleń- ską oraz warsztatów prowadzonych przez trenera – Annę Krasowską uświadomiły nam, że istnieją inne sposoby pomocy dzieciom. Według Carli Hannaford, autorki książki pt. Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł: „Procesy myślenia i uczenia się odbywają się nie tylko w głowie. Wręcz przeciwnie, ciało gra integralną rolę w całej naszej aktywności intelektualnej, od najwcześniejszych ruchów aż do wieku starości”. W związku z tym zaczęłyśmy stosować ćwiczenia z zakresu kinezjologii w codziennej pracy z dziećmi.
Pierwszym stopniem Kinezjologii Edukacyjnej jest program „Gimnastyki Mózgu”. Zdaniem Swietłany Masgutowej (Dyrektor Międzynarodowego Instytutu Neurokinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów), program ten „jest poświęcony naturalnemu rozwojowi osobowości dziecka. W szczególności przedstawia metodykę »ożywienia« i aktywizacji naturalnych mechanizmów pracy mózgu poprzez naturalny fizyczny ruch ciała”. Jego twórcami są Amerykanie, dr filozofii, pedagog Paul Dennison i jego żona Gail Dennison.
Przy opracowaniu swojej metody oparli się oni na prowadzonych przez dwadzieścia lat badaniach klinicznych, w których skupili się przede wszystkim na przyczynach i leczeniu trudności w uczeniu się. Celem tych badań było odkrycie zależności między możliwościami umysłowymi dziecka i osiągnięciami w nauce a jego rozwojem fizycznym, sprawnością ruchową i opanowaniem języka. Ruch, który wykonuje ciało, jest podstawą procesów życiowych, w tym także umysłowych, czyli uczenia się. Opracowane przez Dennisonów ćwiczenia poprawiają konkretne sprawności umysłowe, takie jak: pisanie i czytanie, a sposób
uczenia czynią bardziej efektywnym.
Maria Opatowiecka (Polskie Stowarzyszenie Kinezjologów) uważa, że ćwiczenia te „usprawniają ciało, aktywizują system nerwowy, rozładowują napięcie wywołane stresem, podnoszą energię. Jednym słowem – sprawiają, że następuje ogólna poprawa funkcjonowania dziecka w jego otoczeniu. Kinezjologia Edukacyjna »rozprawia się« z obiegową opinią, że uczenie się, myślenie, rozumowanie to wyłącznie sprawa mózgu”. Mózg ludzki składa się z dwóch półkul: prawej (artystycznej) i lewej (logicznej). Półkula prawa odpowiada za globalne przekazywanie informacji, pamięć długotrwałą, marzenia i zachwyt. Półkula lewa odpowiada za dostrzeganie szczegółów, analizę, czas przyszły i rozumienie. Półkule mózgowe powiązane
są ze sobą spoidłem wielkim, czyli ciałem modzelowatym. Im bardziej obie półkule są aktywne, tym więcej tworzy się połączeń i szybciej są przetwarzane informacje. Dla prawidłowego funkcjonowania we wszystkich zakresach życia człowiek powinien wykorzystywać obie półkule mózgowe.
Ćwiczenia Dennisona pobudzają określone części mózgu i stymulują jego pracę oraz integrują
połączenia nerwowe w obu półkulach. Wykorzystując dziecięce zamiłowanie do ruchu w połączeniu z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami, można dziecku także ułatwić komunikowanie, usprawnić pracę zmysłów, zwiększyć motywację do nauki i wzmocnić poczucie własnej wartości Od kilku lat stosujemy w pracy z dziećmi ćwiczenia „Gimnastyki Mózgu” i obserwujemy takie zjawiska, jak: wyciszenie się grupy, lepszą koncentrację podczas zajęć, łatwiejsze rozumienie poleceń, większą gotowość do wykonywania zadań, szybsze i efektywniejsze zapamiętywanie i uczenie się. Trudności występujące przy wykonywaniu poszczególnych ćwiczeń są dla nas sygnałem zaburzeń.
Dzieci, wiedząc, że ćwiczenia wpływają pozytywnie na ich mózg, ćwiczą chętnie zarówno w przedszkolu, jak i w domu, co wzbudziło zainteresowanie rodziców. Nieodłącznym elementem tej metody jest picie wody. Ciało ludzkie składa się z 45–75% wody. „Woda – uniwersalny rozpuszczalnik, jest konieczna do elektrycznych transmisji i utrzymywania w naszym ciele potencjału elektrycznego”. Od potencjału elektrycznego zależy funkcjonowanie sieci nerwowych oraz sprawność i szybkość procesów myślowych. Już od dawna dzieci w naszym przedszkolu mają stały dostęp do wody (mineralnej niegazowanej lub przegotowanej) i jeśli tylko czują pragnienie, mogą się jej napić.
Te proste, możliwe do wykonania w każdych warunkach ćwiczenia stosujemy
jako:
– relaksujące w przerwie między zajęciami;
– wyciszające po zajęciach;
– koncentrujące przed wysiłkiem;
– usprawniające przed wykonywaniem takich czynności, jak: czytanie, pisanie,
zapamiętywanie.
Scenariusze, które zostały przez nas opracowane, mogą być wykorzystane w pracy z dziećmi 6–7-letnimi; zawierają zestaw ćwiczeń nakierowanych na konkretny cel, taki jak:
– rozwijanie umiejętności samodzielnego uczenia się, koncentracji;
– wspomaganie uważnego słuchania i jasnego wypowiadania się;
– doskonalenie umiejętności czytania, pisania lub rysowania;
– rozwijanie umiejętności matematycznych;
– kształtowanie postaw twórczych.
W scenariuszach wykorzystane są także techniki twórczego myślenia według Edwarda Nęcki. Połączenie ćwiczeń z zakresu Kinezjologii Edukacyjnej i technik twórczego myślenia przynosi zaskakujące rezultaty w pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym. Biorąc pod uwagę potrzebę wspomagania naturalnego rozwoju dzieci oraz stymulowania rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, ćwiczenia przeznaczone są do nauczycieli wychowania przedszkolnego, zintegrowanego oraz pedagogów korekcyjnych i specjalnych.
Opis ćwiczeń wstępnych „Gimnastyki Mózgu”
Ć w i c z e n i a PA C E (Positive, Active, Clear, Energetic)
• picie wody – korzystnie jest pić dziennie 25 ml wody na każdy kilogram masy ciała (Energetic – Energetyczność);
• punkty na myślenie – jedną ręką masujemy dwa punkty znajdujące się pod
obojczykiem z obu stron mostka, drugą rękę trzymamy na pępku. Układ powtarzamy, zmieniając rękę (Clear – Jasność);
• ruchy naprzemienne – podnosimy do góry prawe kolano i dotykamy go lewą ręką, następnie podnosimy lewe kolano i dotykamy go prawą ręką, lekko skręcając całe ciało (Active – Aktywność).
P o z y c j a D e n n i s o n a (Positive – Pozytywność):
• część A – krzyżujemy nogi, ręce wyciągamy do przodu, dłonie odwracamy na zewnątrz, a kciuki kierujemy do dołu; krzyżujemy ręce, splatamy dłonie, przyciągamy do klatki piersiowej; językiem dotykamy podniebienia twardego. Możemy zamknąć oczy. Inne wykonanie: dłonie schowane pod pachami, kciuki na zewnątrz, nogi skrzyżowane, język przylega do podniebienia, oczy zamknięte. Dzieci mogą leżeć, stać, siedzieć, wykonując tę pozycję.
• część B – nogi ustawione równolegle do siebie, dłonie złączamy opuszkami
palców.
Opis ćwiczeń „Gimnastyki Mózgu” użytych w scenariuszach
1. S ł o ń − stajemy w lekkim rozkroku z rozluźnionymi kolanami. Wyciągniętą ręką pokazujemy przed sobą punkt centralny wyobrażonej leniwej ósemki (leżąca ósemka). Przytulamy ucho do ramienia i kreślimy w przestrzeni leniwą ósemkę. Powtarzamy ćwiczenie po trzy, cztery razy każdą ręką.
2. S o w a – jedna ręka na pępku, druga skrzyżnie na ramieniu, głowa zwrócona w stronę dłoni na ramieniu, powoli odwracamy głowę w kierunku drugiego ramienia z jednoczesnym, długim wydechem ustami.
3. P u n k t y r ó w n o w a g i – palcami jednej ręki dotykamy wypukłości za uchem i przy podstawie czaszki, drugą trzymamy na pępku. Powtarzamy ćwiczenie, zmieniając układ rąk.
4. P u n k t y p o z y t y w n e – końcami palców lekko dotykamy punktów znajdujących się między linią włosów a brwiami, na czole; oddychamy spokojnie, można zamknąć oczy.
5. Z g i n a n i e s t o p y – siadamy, jedną nogę kładziemy na kolanie drugiej, z wydechem w stronę kolana, przy wdechu opuszczamy ją w przeciwnym kierunku. Wykonujemy ćwiczenie, dotykając rękami: przyczepy mięśni łydki (ścięgno Achillesa, przyczepy pod kolanem). Powtarzamy ćwiczenie, zmieniając układ nóg.
6. P o m p o w a n i e p i ę t ą – stajemy prosto, odstawiamy nogę do tyłu (w jednej linii) z lekko uniesioną piętą. Podczas wydechu dociskamy piętę do podłogi, a przednią nogę uginamy w kolanie, pamiętając o niezginaniu w kolanie nogi odstawionej do tyłu. Robiąc wdech, ponownie unosimy piętę, a przy wydechu znów opuszczamy. Powtarzamy ćwiczenie, zmieniając nogi.
7. K a p t u r e k m y ś l i c i e l a – kciukiem i palcem wskazującym masujemy kilkakrotnie małżowinę uszną od góry do dołu, lekko ją rozwijając, następnie rozciągamy delikatnie małżowinę do góry, w bok i do dołu.
8. O d d y c h a n i e p r z e p o n o w e – dłonie kładziemy na wysokości pępka. Bierzemy głęboki wdech, dłonie oddalają się od siebie, powoli robimy wydech, dłonie zbliżają się do siebie.
9. E n e r g e t y c z n e z i e w a n i e – masując staw żuchwowo-skroniowy, otwieramy usta i głęboko ziewamy.
10. A k t y w n a r ę k a – wyprostowaną rękę unosimy, chwytamy ją drugą ręką zza głowy poniżej łokcia i na wydechu naciskamy w czterech kierunkach (oporujemy); ręka naciskana stawia opór.
11. K r ą ż e n i e s z y j ą – powolnym ruchem przenosimy głowę od ramienia do ramienia, pozwalając, by broda była jak najbliżej klatki piersiowej, robimy to na wydechu. W skrajnym bocznym położeniu głowy wykonujemy wdech i powtarzamy czynność.
12. R y s o w a n i e o b u r ą c z – rysujemy oburącz symetrycznie względem linii środka różne wzory w przestrzeni lub na płaszczyźnie.
13. K o ł y s k a – siadamy na podłodze, ręce lekko ugięte opierają się o podłoże,
nogi złączone, zgięte w kolanach przenosimy z jednej strony na drugą, jednocześnie przekraczamy linię środka głową, spoglądając na pięty.
14. L e n i w a ó s e m k a – na wysokości oczu, naprzeciw nosa wyznaczamy punkt. Od niego rozpoczynamy kreślenie kciukiem koła − w lewą stronę do góry. Po powrocie do punktu wyjścia rozpoczynamy kreślenie drugiego koła − w prawą stronę ku górze. Oczy podążają za ruchem ręki. Rysunek przypomina leżącą 8. Wielokrotnie powtarzamy ten ruch.
To samo ćwiczenie wykonujemy drugą ręką, a potem obiema (dłonie ze splecionymi palcami, a kciuki ułożone w znak X).
15. A l f a b e t y c z n a ó s e m k a – rysujemy leniwą ósemkę. Wpisujemy w nią
małe, pisane litery w lewej lub prawej połowie, w zależności od kierunku pisania, pierwszego odcinka litery, który ma być zgodny z kierunkiem ósemki. Po każdej literze kreślimy kilka leniwych ósemek i nakreślamy linię środka leniwej ósemki.
16. L u ź n e s ł o n y – siadamy, wyprostowane nogi krzyżujemy w kostkach, ręce unosimy, robimy skłon tułowia do przodu. Ruch ten wykonujemy na wydechu, kilkakrotnie przenosząc ciężar ciała z jednego pośladka na drugi. Ręce wraz z ciałem znajdują się po tej samej stronie. Prostując się, robimy wdech. Powtarzamy ćwiczenie, zmieniając układ nóg.
17. W y p a d y – stajemy prosto, ręce opieramy na biodrach, jedną nogę odstawiamy w bok (stopy pod kątem 90o), przy wydechu uginamy ją w kolanie (kolano nie może przekroczyć linii palców stopy), przenosząc na nią ciężar ciała. Robiąc wdech, prostujemy kolano.
Opis technik twórczego myślenia
W scenariuszach zostały wykorzystane następujące techniki twórczego myślenia:
1. L i s t a a t r y b u t ó w – technika polegająca na wyróżnianiu wszystkich cech
danego obiektu, począwszy od cech definiujących, typowych do przypadkowych, nietypowych.
2. W i d z e n i e i n a c z e j – grupa technik, której celem jest przezwyciężanie sztywności w spostrzeganiu i wykorzystywaniu danych obiektów, np.: „Co można zrobić z nakrętki od butelki, do czego można ją wykorzystać?”.
3. C h i ń s k a e n c y k l o p e d i a – technika polegająca na klasyfikowaniu znanych obiektów według nieoczekiwanych kryteriów.
4. S k o j a r z e n i a – technika polegająca na tworzeniu skojarzeń do danego
obiektu odległych, zaskakujących, nieprzewidywalnych. Można tworzyć skojarzenia typu łańcuch lub gwiazda.
5. P o d o b i e ń s t w a – technika polegająca na wyszukiwaniu wspólnych cech poszczególnych obiektów, wskazywaniu, w czym są do siebie podobne.
6. A n a l o g i a – polega na wyciąganiu wniosku z niepełnego zbioru przesłanek, poszukiwaniu analogicznego porównania dla danego obiektu, tworzeniu nieoczekiwanych skojarzeń.
7. C o b y b y ł o g d y b y…? – technika polegająca na wyszukiwaniu odległych
konsekwencji pewnego z góry założonego stanu rzeczy, np.: „Co by było, gdyby zwierzęta domowe umiały mówić?”.
Zabawy z Panią Jesienią
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #grafomotoryka #IPET #komunikacja #lekcja #manualne #metody #motoryka #mowa #niepełnosprawność #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #pisanie #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #tematyczne #terapia #terapiaręki #umiejętności #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #ćwiczenia
autyzm.life i Neuroróżnorodni 