Jak wspierać dziecko z afazją w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami?

Sprawdzone strategie dla nauczycieli, terapeutów i rodziców.

Dzieci z afazją często mierzą się z trudnościami w komunikacji, które mogą wpływać na ich relacje z rówieśnikami. Problemy z mówieniem, rozumieniem lub przetwarzaniem języka mogą prowadzić do frustracji, wycofania społecznego, a nawet nieporozumień w grupie.

Dla nauczycieli, terapeutów i rodziców kluczowym wyzwaniem jest stworzenie warunków, w których dziecko z afazją poczuje się akceptowane, zrozumiane i będzie mogło nawiązywać relacje z rówieśnikami. Jak to zrobić? Oto sprawdzone strategie i wskazówki, które pomogą wspierać dziecko w budowaniu kompetencji społecznych i integracji z grupą.

1. Jak afazja wpływa na rozwój umiejętności społecznych?

Afazja to zaburzenie językowe, które może dotyczyć zarówno mowy, jak i rozumienia języka. Dzieci z afazją często doświadczają:

✅ Trudności w nawiązywaniu rozmowy – nie wiedzą, jak zacząć, do kogo się zwrócić.
✅ Problemów ze zrozumieniem instrukcji i komunikatów rówieśników – mogą mieć trudność z interpretacją żartów, ironii czy niedosłownych wypowiedzi.
✅ Frustracji wynikającej z braku możliwości swobodnego wyrażania myśli – może to prowadzić do wycofania się z interakcji społecznych.
✅ Trudności w zabawach wymagających komunikacji – np. gry zespołowe, dyskusje czy wspólne projekty w klasie mogą być dla nich wyzwaniem.

💡 Ważne: Mimo trudności w komunikacji, dzieci z afazją mają taką samą potrzebę bycia częścią grupy i budowania relacji jak ich rówieśnicy.

2. Jak wspierać dziecko z afazją w integracji z rówieśnikami?

A. Tworzenie sprzyjającego środowiska społecznego

🔹 Włączanie dziecka w grupowe aktywności – organizuj zabawy, w których może uczestniczyć, nawet jeśli nie mówi płynnie.
🔹 Uświadamianie rówieśników – warto wyjaśnić innym dzieciom, czym jest afazja i jak mogą wspierać kolegę/koleżankę w komunikacji.
🔹 Modelowanie pozytywnych interakcji – pokazuj, jak można się komunikować z dzieckiem z afazją (np. używając prostych zdań, gestów, obrazków).

💡 Wskazówka: Dobrą praktyką jest wybranie rówieśnika-pewniaka, który będzie wspierał dziecko w sytuacjach społecznych, np. pomagał w tłumaczeniu zasad gry lub przypominał, kto ma teraz kolejkę.

B. Wspieranie alternatywnych sposobów komunikacji

🔹 Komunikacja niewerbalna – ucz dziecko, jak może wyrażać swoje potrzeby gestami, mimiką, obrazkami.
🔹 Systemy wspomagające komunikację – stosowanie PECS, Makatonu lub aplikacji do komunikacji może ułatwić dziecku nawiązywanie kontaktu z rówieśnikami.
🔹 Proste zdania i powtarzalne schematy komunikacyjne – nauka gotowych fraz np. „Czy mogę się pobawić?”, „Twoja kolej” może zwiększyć pewność siebie dziecka w interakcjach.

💡 Wskazówka: Możesz przygotować „kartę komunikacyjną” – kartkę z piktogramami, które dziecko może pokazywać rówieśnikom, by szybciej przekazać swoje myśli.

C. Nauka strategii radzenia sobie w sytuacjach społecznych

🔹 Ćwiczenie scenariuszy rozmów – odgrywanie różnych sytuacji (np. „co powiedzieć, kiedy ktoś pyta, jak się czujesz?”) pomaga dziecku przygotować się na realne interakcje.
🔹 Rozwijanie umiejętności słuchania i reagowania – ucz dziecko, jak potwierdzać, że rozumie rozmówcę („aha”, „tak”, „rozumiem”).
🔹 Trening cierpliwości i radzenia sobie z emocjami – jeśli dziecko nie jest w stanie czegoś powiedzieć, warto pokazać mu techniki uspokajania (np. głębokie oddechy, liczenie do dziesięciu).

💡 Wskazówka: Możesz użyć „pudełka sytuacji” – kartonika z różnymi scenariuszami społecznymi, które dziecko losuje i ćwiczy z nauczycielem lub rodzicem.

3. Jak angażować szkołę i rówieśników w integrację dziecka z afazją?

✅ Edukacja rówieśników – warto przeprowadzić w klasie krótkie warsztaty o różnych sposobach komunikacji.
✅ Dostosowanie metod pracy w szkole – np. używanie wizualnych instrukcji, indywidualne podejście nauczyciela.
✅ Aktywny udział w wydarzeniach klasowych – np. jeśli klasa przygotowuje przedstawienie, dziecko z afazją może wystąpić w roli narratora za pomocą nagranej wcześniej ścieżki głosowej.

💡 Wskazówka: Zaproponuj „dzień komunikacji alternatywnej”, podczas którego wszyscy uczniowie spróbują porozumiewać się gestami lub obrazkami – to świetny sposób na zwiększenie empatii i zrozumienia dla dziecka z afazją.

4. Jak wspierać dziecko z afazją w domu?

🏡 Codzienne rozmowy i słuchanie – nie poprawiaj dziecka w trakcie mówienia, zamiast tego modeluj poprawne formy („Tak, chcesz iść do parku!”).
📖 Czytanie książek i rozmowy o bohaterach – zadawanie prostych pytań o historię pomaga rozwijać umiejętności językowe.
🎲 Gry wspierające komunikację – np. kalambury, „co byś zrobił w tej sytuacji?”, zabawy w odgrywanie ról.
🎼 Muzyka i rytmika – piosenki, rymowanki pomagają dziecku w zapamiętywaniu fraz i struktur językowych.

💡 Wskazówka: Możesz stworzyć w domu „kącik komunikacyjny” – miejsce z obrazkami, książkami i pomocami do ćwiczenia rozmów.

Podsumowanie

Dziecko z afazją może nawiązywać relacje i rozwijać swoje umiejętności społeczne, jeśli otrzyma odpowiednie wsparcie. Tworzenie sprzyjającego środowiska, stosowanie alternatywnych form komunikacji oraz nauka strategii społecznych to kluczowe kroki do budowania pewności siebie i ułatwienia integracji z rówieśnikami.

Dzięki wspólnemu wysiłkowi nauczycieli, terapeutów i rodziców możemy pomóc dzieciom z afazją czuć się akceptowanymi i aktywnie uczestniczyć w życiu szkolnym i społecznym.

📌 Więcej artykułów o afazji i wsparciu uczniów z trudnościami w komunikacji znajdziesz na autyzm.life! 🚀