O Kaziukach
Kaziuki – święto tradycyjnej sztuki ludowej
Kaziuki wileńskie, święto patrona Litwy – św. Kazimierza, jest największym i najbardziej oczekiwanym wydarzeniem w Wilnie, z ponad 400-letnią tradycją. Do dziś jarmark kaziukowy jest wizytówką sztuki ludowej krainy nad Wilią.
Tradycja kaziukowego jarmarku sięga początku XVII wieku. W 1602 roku papież Klemens VIII ogłosił księcia Kazimierza Jagiellończyka świętym, a dwa lata później w katedrze wileńskiej odbyła się uroczysta kanonizacja zakończona wielkim odpustem. W 1636 roku uroczyście przeniesiono relikwie świętego do kaplicy ufundowanej przez Zygmunta III i Władysława IV. Z tą uroczystością historycy wiążą początek jarmarku, który prawdopodobnie odbył się wówczas po raz pierwszy. W 1827 roku kupcy wileńscy wystąpili do rady miejskiej o rozszerzenie przywileju jarmarcznego na kilka dni, co całkowicie zmieniło jego rangę. Poza miejscowymi kupcami przyjeżdżali tu również handlarze z odległych miast i wsi, przywozili ze sobą towary, które na co dzień nie były dostępne w sklepach. Uliczny handel ożywiał miasto, napełniał je sprzedawcami, kupcami i turystami.
Początkowo Jarmark Kaziukowy był organizowany w granicach od Zielonego Mostu do Mostu Zwierzynieckiego, od 1887 roku na placu Katedralnym, a od 1901 roku na placu Łukiskim. W latach radzieckich odbywał się na rynku Kalwaryjskim, natomiast po odzyskaniu przez Litwę niepodległości powrócił na plac Katedralny i okoliczne ulice.
Obchody rozpoczynały się zawsze w dniu św. Kazimierza, czyli 4 marca. Otwierała je uroczysta procesja, wzorowana na tej z dnia kanonizacji w1604 roku. Ulice Wilna zapełniały się kolorowymi stoiskami, na których prezentowane były dzieła litewskich rzemieślników oraz wyroby sztuki ludowej. „Pójdź kochany turysto w te kiermaszowe uliczki, których ściany tworzą góry obwarzanków, zwanych u nas powszechnie smorgońskimi, serc barwnych i gorących, stosów beczek i cebrów, garnków, kilimów i płócien” – zachęcał w 1937 roku „Wilnianin”. Z kolei Józef Święcicki pisał, że prawdopodobnie nie było w Europie miasta, które zachowało tak dalece wiejski charakter jarmarku-kiermaszu, jak Wilno. Miasto to, ze swoimi rozległymi przedmieściami, które miały charakter wiejskich zaścianków i zagród, tworzyło naturalne tło do wiejskiego charakteru, w jakim odbywało się święto.
Trzeba jednak podkreślić, że o wyjątkowości tego wydarzenia decydowała przede wszystkim panująca tam atmosfera. Ludzka wrzawa mieszała się z muzyką, zapachami, wielobarwnymi straganami i nastrojem świątecznym. Praca splatała się z zabawą, a zarobek ze śmiechem. Kaziukowym bogactwem byli ludzie, mnogość typów ludzkich, którzy oferowali swoje towary. Wszystko to okraszone było szczerym uśmiechem i wielką życzliwością.
Rzemieślnicy oraz mistrzowie ludowi z Wilna i pobliskich okolic zwozili na jarmark wyroby ceramiczne, kute, tkane, plecione oraz rozmaite przysmaki. Sztandarowym produktem oferowanym na Kaziukach były obwarzanki smorgońskie, które kiedyś „reklamowano” okrzykami: „Obarzanki sprzedaja, dziurki darmo daja”. Tradycja ich wypieku sięgała końca XIX wieku, a receptura była pilnie strzeżona przez mieszkańców Smorgoni. Przekazywano ją z pokolenia na pokolenie. Z jarmarku nie można było też wyjść bez kaziukowego serca, piernika, na którym umieszczano napisy z imieniem ukochanej lub wyznaniem uczucia miłości.
Królowymi jarmarku były palmy, prawdziwy symbol wileńskiej tradycji ludowej. Każda inna, jedyna w swoim rodzaju. Przygotowywano je niemal przez cały rok. Najpierw trzeba było nazbierać ziół i kwiatów na polach, a następnie je wysuszyć. Wymagało to dużej pracy i cierpliwości, ale za to efekt był niezwykle imponujący.
Na kaziukowym targu nie mogło zabraknąć wyrobów z drewna i wikliny. Na wielu z nich można było dostrzec stare formy ludowego przemysłu i kultury. Czasem były to perełki misternego snycerstwa i sztuki zdobniczej, a czasem zwykłe, proste naczynia. Swoją urodą zachwycały oryginalne tkaniny – kilimy, hafty, lniane ściereczki i wzorzyste płótna, ręczniki i derki na konie. Uwagę przyciągały również wyroby ceramiczne, różnorakiego przeznaczenia, niektóre bogato zdobione.
Kaziuki nie mogły się również obejść bez chleba, wędlin, jajek, śmietany i serów. Nie były jednak towarem głównym. Duże ich ilości spożywano na miejscu. Prawie w każdej „alejce” funkcjonowało stoisko z herbatą parzoną w samowarach i z możliwością zakąszenia kawałkiem ciemnego chleba z plastrem słoniny. Były też kiełbaski, piwo, zupy i gorąca kapusta na gęsto.
Ludność z całego województwa przybywała, aby nacieszyć się kaziukowym jarmarkiem. Do Wilna zjeżdżały tłumy turystów. Niejedna pani domu z Białegostoku, Grodna, Warszawy, Torunia i Lwowa chwaliła się gościom przedmiotem zakupionym podczas tego wydarzenia. Wileńskie hotele, zajazdy, pensjonaty pękały w szwach.
Od dwudziestu lat jarmarki kaziukowe organizowane są również w wielu miastach Polski, np. w Poznaniu, Szczecinie i Białymstoku. Ten ostatni odbywa się od końca lat dziewięćdziesiątych XX wieku w ramach Dni Kultury Kresowej.
Tekst: Joanna Radziewicz
Fot. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Verbos_Kaziuko_mugeje.jpg
Fot. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kaziuko_mug%C4%97_saldainiai.JPG
Fot. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kaziuko_muge_2010_-_souvenir.jpg
Fot. wikipedia.pl- domena publiczna
Źródła: nikidw.edu.pl
1. http://poznajwilno.pl/miasto/swieta-i-zwyczaje/wiosna/wilenski-jarmark-kaziukowy/
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaziuk
3. http://www.wilnoteka.lt/artykul/kulisy-kaziukowego-jarmarku-w-wilnie-1
4. https://www.wilno-przewodnik.lt/wilno/kaziuki-wilenskie-2/
Cele główne:
• rozwijanie mowy
• zapoznanie z zabytkami stolicy Litwy
• rozwijanie umiejętności plastycznych
Cele operacyjne: Dziecko:
• wypowiada się pełnymi zdaniami
• wymienia nazwy wybranych zabytków Wilna
• wykonuje pracę plastyczną
Środki dydaktyczne: tamburyn, mapa miasta Wilna, kartoniki z nazwami zabytków Wilna, pocztówki, ilustracje i zdjęcia przedstawiające Wilno, kartki żółte, zielone i czerwone, tablica interaktywna, farby, szablony symboli narodowych Litwy i herbu oraz flagi Wilna.
Przebieg zajęć:
1. Zabawa orientacyjno –porządkowa „Przywitaj się po litewsku”.
Dzieci spacerują po Sali podczas gdy nauczyciel gra na tamburynie. Podczas przerwy w muzyce dzieci witają się z kolegą stojącym obok wypowiadając powitanie w języku litewskim (Laba diena!).
2. „Stolica Litwy” – prezentacja zabytków Wilna.
Nauczyciel omawia zabytki Wilna, wskazuje je na mapie miasta, przyczepia na niej kartki z ich nazwami.
Ciekawostki o Wilnie:
Stacja kolejowa Vilnius; największa stacja kolejowa w mieście i zarazem na Litwie. To również miejsce siedziby zarządu regionalnego centrum zarządzania kolejnictwem Lietuvos geležinkeliai.
Chleb wileński; chleb pieczony zgodnie z tradycyjną recepturą z mieszanki mąk żytniej, razowej i pszennej.
Góra Trzech Krzyży; wzgórze na którym znajduje się pomnik przypominający o legendzie o mnichach z Kroniki Bychowieckiej.
Stare Miasto; zabytkowa dzielnica w której znajduje się wiele kościołów i wspomniana przez samego Adama Mickiewicza Ostra Brama. Dzielnica została wpisana w 1994 roku na listę UNESCO.
Polacy; najliczniejsza mniejszość narodowa na Litwie (6% ludności kraju) i znaczna grupa mieszkańców Wilna (ponad 80 tys. ludzi).
3. „Flaga Litwy” – zabawa ruchowa.
Każde dziecko otrzymuje jedną kartkę żółtą, zieloną lub czerwoną. Dzieci maszerują po sali. Na uderzenie w bębenek dobierają się w grupy trzyosobowe – dziecko z żółtą kartką z dziećmi z zieloną i czerwoną kartką i tworzą flagę Litwy.
4. „Symbole Litwy” – zabawa dydaktyczna.
Nauczyciel wyjaśnia jak ważne są symbole narodowe. Flaga to znak, dzięki któremu kraj jest rozpoznawalny na świecie, a herb przypomina o historii państwa. Prezentowanie dzieciom symboli Litwy.
5. „Wycieczka turystyczna” – zabawa ruchowa.
Nauczyciel rozwiesza w sali zdjęcia trzech zabytków Wilna. Na hasło „Jedziemy na wycieczkę” dzieci ustawiają się pod odpowiednim zabytkiem.
6. Praca plastyczna „Litwa”.
Dzieci malują farbami szablon wybranego przez siebie symbolu narodowego Litwy albo herbu, czy flagi Wilna. Tworzenie wystawki prac.
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #grafomotoryka #IPET #komunikacja #lekcja #manualne #metody #motoryka #mowa #niepełnosprawność #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #pisanie #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #tematyczne #terapia #terapiaręki #umiejętności #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #ćwiczenia
autyzm.life i Neuroróżnorodni 
