Dowiedz się, jak dostosować naukę w szkole dla uczniów z afazją. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli na temat indywidualizacji procesu nauczania, wspierania rozwoju mowy i komunikacji, a także wykorzystania technologii wspomagającej. Jak efektywnie wspierać uczniów z afazją w klasie.

Afazja, czyli zaburzenie mowy, wpływa na zdolność uczniów do porozumiewania się, co często prowadzi do trudności w procesie edukacji. Uczniowie z afazją mogą napotykać problemy zarówno z mówieniem, jak i rozumieniem języka, co wymaga specjalnego podejścia ze strony nauczycieli. Dostosowanie nauki i odpowiednie strategie mogą znacząco poprawić ich komfort i wyniki w nauce. Poniżej przedstawiamy kluczowe wskazówki, które pomogą nauczycielom dostosować nauczanie do potrzeb dzieci z afazją.

1. Indywidualizacja procesu nauczania

Każdy uczeń z afazją może mieć inne potrzeby i poziom trudności. Indywidualne podejście, takie jak opracowanie indywidualnego planu edukacyjno-terapeutycznego (IPET), pozwala dostosować program nauczania do możliwości dziecka. Ważne jest regularne monitorowanie postępów i dostosowywanie strategii edukacyjnych w zależności od potrzeb ucznia.

2. Dostosowanie języka komunikacji

Uczniowie z afazją mogą mieć trudności z rozumieniem złożonych zdań, dlatego warto:

• Używać prostych i krótkich zdań.
• Unikać pytań otwartych, preferując pytania zamknięte (np. „Czy to jest książka?” zamiast „Co to jest?”).
• Dostosować tempo mówienia – mówić wolniej, dając uczniowi czas na przetworzenie informacji.
• Używać wizualnych pomocy, takich jak obrazki czy gesty, aby ułatwić komunikację​ ​smart-sens.org.

Ocena i terapia dzieci z trudnościami językowymi i komunikacyjnymi: Skuteczne strategie logopedyczne oraz Przykładowy Program Interwencji

3. Wykorzystanie technologii wspomagającej (AAC)

W przypadku trudności w komunikacji werbalnej, warto sięgnąć po narzędzia wspomagające komunikację (AAC), takie jak:

• Tablety z aplikacjami do komunikacji,
• Pomoce obrazkowe (karty z obrazkami),
• Specjalne programy komputerowe do wspierania komunikacji​ Konteksty Pedagogiczne.

4. Uproszczenie materiałów edukacyjnych

Nauczyciele powinni upraszczać materiały dydaktyczne, np.:

• Używać dużych liter i czytelnych czcionek,
• Zredukować ilość tekstu na stronach, stosować krótkie akapity,
• Ograniczyć trudne pojęcia i zastępować je prostszymi wyrażeniami,
• Wprowadzać naukę czytania i pisania poprzez duży druk​.

5. Ćwiczenia słuchowe i rozwijające mowę

Uczniowie z afazją często potrzebują dodatkowego wsparcia w zakresie percepcji słuchowej i rozwijania mowy. Przydatne ćwiczenia mogą obejmować:

• Powtarzanie dźwięków i proste rymowanki,
• Ćwiczenia artykulacyjne na poprawną wymowę głosek,
• Słuchanie prostych opowiadań i odpowiadanie na pytania zamknięte ​smart-sens.org​PEN.

6. Wsparcie emocjonalne i wzmacnianie pozytywne

Ważne jest, aby chwalić każde, nawet najmniejsze postępy ucznia z afazją. Wzmacnianie pozytywne pomaga budować pewność siebie dziecka i motywuje je do dalszej pracy. Należy również zachować cierpliwość i unikać presji, ponieważ uczniowie z afazją mogą potrzebować więcej czasu na odpowiedzi​

smart-sens.org​

Konteksty Pedagogiczne.

7. Praca w grupach i rozwijanie umiejętności społecznych

Zajęcia grupowe mogą wspierać rozwój umiejętności komunikacyjnych i społecznych u dzieci z afazją. Warto organizować gry dialogowe, scenki sytuacyjne czy wspólne rozwiązywanie zadań, co ułatwi uczniom naukę komunikacji w naturalnym kontekście.​

8. Współpraca z rodziną

Regularna komunikacja z rodzicami jest kluczowa. Dzięki temu nauczyciele mogą lepiej rozumieć, jak dziecko radzi sobie poza szkołą, jakie ma trudności i jakie metody pracy stosować w domu. Wspólna praca nad rozwijaniem mowy może przynieść lepsze rezultaty.​

---

Najczęściej zadawane pytania:

1. Jakie są najważniejsze wskazówki dla nauczycieli uczniów z afazją?
Najważniejsze to indywidualne podejście, prosty i zrozumiały język, wykorzystanie technologii wspomagającej oraz regularna współpraca z rodzicami.

2. Czy uczniowie z afazją mogą uczestniczyć w regularnych zajęciach szkolnych?
Tak, uczniowie z afazją mogą brać udział w regularnych zajęciach, jednak potrzebują dostosowania materiałów edukacyjnych i indywidualnego podejścia, aby sprostać ich specyficznym potrzebom.

3. Jak wspierać rozwój mowy dziecka z afazją w szkole?
Należy stosować ćwiczenia słuchowe, powtarzanie prostych fraz, wykorzystywać pomoce wizualne oraz angażować dziecko w dialogi i zajęcia rozwijające mowę.

4. Jakie technologie wspomagające są najczęściej stosowane w pracy z uczniami z afazją?
Narzędzia AAC, takie jak aplikacje na tabletach, pomoce obrazkowe oraz specjalne programy komputerowe, są często używane w celu wspierania komunikacji werbalnej i niewerbalnej.

5. Jak współpracować z rodzicami uczniów z afazją?
Nauczyciele powinni regularnie informować rodziców o postępach dziecka, przekazywać wskazówki do pracy w domu oraz organizować spotkania konsultacyjne.

---

Dostosowanie procesu nauczania dla uczniów z afazją wymaga zrozumienia ich specyficznych trudności oraz elastyczności w podejściu. Dzięki zastosowaniu powyższych wskazówek nauczyciele mogą efektywnie wspierać rozwój mowy, komunikacji i umiejętności edukacyjnych tych dzieci. Poniżej przedstawiamy przykładowy IPET.

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) z WOPFU dla ucznia z afazją

1. Dane ucznia:

• Imię i nazwisko: Jan Kowalski
• Wiek: 8 lat
• Klasa: II
• Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 5 w Warszawie

2. Diagnoza:

Uczeń z afazją, zaburzeniem mowy i komunikacji wynikającym z trudności w rozumieniu i produkcji mowy. W wyniku afazji uczeń ma trudności w porozumiewaniu się werbalnym, a także w pisaniu i czytaniu. Diagnoza potwierdzona przez logopedę i psychologa.

3. Cele edukacyjne i terapeutyczne:

• Cel główny: Rozwój umiejętności komunikacyjnych i językowych oraz dostosowanie procesu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia.
• Cele szczegółowe:
  • Rozwijanie rozumienia mowy (słuchanie i przetwarzanie informacji).
  • Wzmacnianie umiejętności wyrażania się werbalnego i niewerbalnego.
  • Wspieranie nauki czytania i pisania.
  • Rozwijanie umiejętności społecznych i komunikacyjnych.
  • Wprowadzenie technologii wspomagającej komunikację (AAC) w codziennej pracy z uczniem.

4. Formy wsparcia:

• Zajęcia rewalidacyjne: 2 godziny tygodniowo z logopedą (ćwiczenia artykulacyjne, fonologiczne, ćwiczenia percepcji słuchowej).
• Terapia mowy: Dodatkowe 1 godzina zajęć z logopedą w tygodniu w formie indywidualnych sesji terapeutycznych.
• Dostosowanie materiałów edukacyjnych: Zastosowanie uproszczonych tekstów, dużego druku, zredukowanych treści oraz pomocy obrazkowych.
• Technologie wspomagające komunikację: Korzystanie z aplikacji wspomagających komunikację (AAC) na tablecie, wspierających komunikację pozawerbalną.
• Współpraca z rodzicami: Regularne spotkania co 3 miesiące z nauczycielem, logopedą i rodzicami w celu omówienia postępów dziecka i dalszych działań.

5. Metody pracy:

• Indywidualne podejście do ucznia: Dostosowanie tempa pracy i czasu odpowiedzi, uproszczenie poleceń oraz korzystanie z pytań zamkniętych (np. „Czy to jest jabłko?”).
• Ćwiczenia językowe: Regularne ćwiczenia artykulacyjne, powtarzanie prostych fraz, nauka nowych słów i zwrotów.
• Techniki wizualne: Korzystanie z obrazków i materiałów wizualnych w celu wspierania procesu nauczania.
• Ćwiczenia słuchowe: Wprowadzenie dźwiękowych ćwiczeń percepcyjnych, rozwijanie umiejętności słuchania i rozumienia dźwięków.

6. Wymagania edukacyjne i wsparcie w nauce:

• Dostosowanie programów i materiałów edukacyjnych (np. uproszczenie tekstów, wybór lektur dostosowanych do poziomu ucznia).
• Skrócenie i uproszczenie treści podręcznikowych oraz zadawanie mniejszej liczby prac pisemnych.
• Zapewnienie dłuższego czasu na wykonanie zadań i ocenianie pracy na podstawie wysiłku włożonego w zadania, a nie tylko na podstawie wyników.

7. WOPFU – Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia:

• Funkcjonowanie poznawcze: Uczeń osiąga standardowe wyniki w testach inteligencji, ale wykazuje trudności w przetwarzaniu językowym oraz rozumieniu bardziej złożonych poleceń.
• Funkcjonowanie społeczne i emocjonalne: Janek dobrze odnajduje się w grupie rówieśniczej, ale unika sytuacji, które wymagają intensywnej komunikacji werbalnej. Wykazuje frustrację, gdy nie jest w stanie wyrazić swoich potrzeb werbalnie.
• Funkcjonowanie językowe: Zdiagnozowana afazja powoduje trudności w spontanicznej mowie, a także w wyrażaniu złożonych myśli i przetwarzaniu informacji językowych.

8. Monitorowanie postępów:

• Spotkania zespołu edukacyjno-terapeutycznego: Co 3 miesiące spotkania nauczycieli, terapeuty, rodziców i pedagoga szkolnego w celu oceny postępów ucznia.
• Ocena postępów: Regularne obserwacje i dokumentowanie rozwoju umiejętności językowych i społecznych ucznia.
• Dostosowanie planu: Na podstawie monitorowania postępów możliwe modyfikacje planu IPET oraz metod pracy w zależności od potrzeb.

9. Uwagi końcowe:

Uczniowi zapewnia się dodatkowe wsparcie w postaci dostosowania programów edukacyjnych, indywidualnych zajęć terapeutycznych oraz współpracy z rodzicami. Celem jest umożliwienie Jankowi jak najpełniejszego udziału w procesie edukacyjnym, z uwzględnieniem jego indywidualnych potrzeb związanych z afazją.

eBook: Terapia mowy i słuchu w spektrum autyzmu: Przykładowe sesje, zajęcia, terapie, inspiracje 16 zł