Jakie trudności zaobserwowano, jakie strategie wsparcia zastosowano i jakie były efekty terapii. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli i terapeutów.
Afazja to zaburzenie mowy, które może znacząco wpływać na rozwój dziecka, jego relacje z rówieśnikami oraz zdolność do uczestniczenia w życiu przedszkolnym. W kontekście grupy przedszkolnej dziecko z afazją może napotykać trudności w komunikacji, rozumieniu poleceń i nawiązywaniu relacji społecznych. Niniejszy artykuł przedstawia opis przypadku dziecka z afazją w grupie przedszkolnej, analizę trudności oraz skuteczne strategie wsparcia, które mogą pomóc w integracji i rozwoju dziecka.
Czym jest afazja?
Afazja to zaburzenie neurologiczne, które wpływa na zdolność rozumienia i/lub wyrażania mowy. U dzieci może objawiać się:
- Trudnościami w rozumieniu mowy i poleceń.
- Problemami z formułowaniem zdań i wypowiadaniem słów.
- Zaburzeniami w strukturze gramatycznej wypowiedzi.
- Trudnościami w nazywaniu przedmiotów i osób.
- Zastępowaniem słów innymi, niespokrewnionymi znaczeniowo.
Afazja u dzieci może mieć różne podłoże, np. w wyniku urazu mózgu, wrodzonych wad neurologicznych lub opóźnień w rozwoju mowy. Dziecko z afazją może mieć zachowane inne funkcje poznawcze, ale trudności w mowie mogą utrudniać mu nawiązywanie relacji i uczestniczenie w życiu przedszkolnym.
Opis przypadku
Imię: Krzyś
Wiek: 5 lat
Diagnoza: Afazja ekspresyjna (problemy z mówieniem)
Środowisko: Przedszkole integracyjne, grupa 18 dzieci
Krzyś został zdiagnozowany z afazją ekspresyjną w wieku 4 lat. Rozwój poznawczy i ruchowy przebiegał prawidłowo, natomiast trudności pojawiły się w zakresie rozwoju mowy. Rodzice zauważyli, że Krzyś rozumie polecenia, potrafi wykonywać zadania zgodnie z instrukcją, ale ma problem z formułowaniem pełnych zdań i wyrażaniem myśli.
Trudności Krzysia w grupie przedszkolnej:
✅ Problemy w komunikacji: Krzyś miał trudności z wyrażaniem swoich potrzeb – często ograniczał się do pojedynczych słów lub gestów.
✅ Brak pewności siebie: Krzyś unikał kontaktu wzrokowego, rzadko włączał się w zabawy grupowe, obawiając się niezrozumienia.
✅ Trudności w nawiązywaniu relacji: Rówieśnicy mieli problem ze zrozumieniem Krzysia, co prowadziło do frustracji i wycofywania się z kontaktów społecznych.
✅ Reakcje emocjonalne: Krzyś często reagował płaczem lub frustracją, gdy nie potrafił zakomunikować swoich potrzeb.
✅ Problemy z koncentracją: Dziecko miało trudności z dłuższym skupieniem uwagi na zadaniach wymagających komunikacji werbalnej.
Cele terapeutyczne
W pracy z Krzysiem ustalono następujące cele:
✔️ Poprawa zdolności komunikacyjnych (zarówno w zakresie mowy, jak i komunikacji niewerbalnej).
✔️ Zwiększenie pewności siebie w kontaktach z rówieśnikami.
✔️ Wprowadzenie strategii wspierających zrozumienie poleceń i struktur językowych.
✔️ Rozwój umiejętności koncentracji na zadaniach.
✔️ Zwiększenie aktywności w zabawach grupowych.
Strategie wsparcia
1. Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC)
Aby wesprzeć Krzysia w wyrażaniu myśli i potrzeb, wprowadzono:
- Piktogramy – zestaw obrazków przedstawiających emocje, czynności i potrzeby.
- Komunikator z przyciskami – Krzyś mógł naciskać odpowiednie symbole, aby zakomunikować swoje potrzeby.
- Gesty wspierające mowę – nauczyciel wprowadził podstawowe gesty wspomagające rozumienie mowy (np. „pić”, „jeść”, „bawić się”).
Efekt: Krzyś zaczął używać piktogramów i gestów, co pomogło w redukcji frustracji i ułatwiło komunikację z rówieśnikami.
2. Zajęcia z logopedą
Krzyś uczęszczał na indywidualne zajęcia logopedyczne, gdzie skupiano się na:
- Ćwiczeniach naśladowania dźwięków i sylab.
- Zabawach dźwiękonaśladowczych.
- Ćwiczeniach artykulacyjnych i oddechowych.
- Wzmacnianiu struktur gramatycznych poprzez powtarzanie prostych zdań.
Efekt: Krzyś stopniowo zaczął używać coraz dłuższych wypowiedzi, a jego mowa stała się bardziej zrozumiała.
3. Wsparcie emocjonalne i budowanie pewności siebie
- Prowadzono trening umiejętności społecznych (TUS) w małej grupie.
- Wprowadzono zasadę „odpowiedzialnego przyjaciela” – jeden z rówieśników miał wspierać Krzysia w zabawach i zadaniach.
- Krzyś był chwalony za każdą próbę komunikacji i aktywność społeczną.
Efekt: Krzyś zaczął częściej włączać się do zabaw grupowych, wzrosła jego pewność siebie w kontaktach z rówieśnikami.
4. Dostosowanie zadań i poleceń
- Używano krótkich i prostych poleceń.
- Polecenia były ilustrowane obrazkami.
- Krzyś miał możliwość pracy w małych grupach, co ułatwiało zrozumienie zadań.
Efekt: Krzyś zaczął sprawniej reagować na polecenia i z większym zaangażowaniem uczestniczył w zajęciach.
Rezultaty
✅ Krzyś nauczył się używać komunikacji alternatywnej i gestów w celu wyrażania swoich potrzeb.
✅ Wzrosła jego pewność siebie w kontaktach z rówieśnikami.
✅ Poprawiła się jego zdolność do koncentracji na zadaniach.
✅ Zmniejszyła się liczba reakcji emocjonalnych związanych z frustracją.
✅ Udział w zajęciach grupowych stał się dla Krzysia łatwiejszy i bardziej naturalny.
Wnioski i rekomendacje
👉 Praca z dzieckiem z afazją w przedszkolu wymaga indywidualnego podejścia, cierpliwości i konsekwencji.
👉 Kluczowe znaczenie ma wprowadzenie komunikacji wspomagającej oraz wsparcie emocjonalne i społeczne.
👉 Współpraca nauczycieli, logopedy i rodziców znacząco przyczynia się do sukcesu terapeutycznego.
👉 Rówieśnicy powinni być angażowani w proces wsparcia, aby ułatwić dziecku nawiązywanie relacji społecznych.
Podsumowanie
Krzyś dzięki wsparciu terapeutycznemu, zastosowaniu metod komunikacji alternatywnej i systematycznej pracy nad mową zaczął odnosić sukcesy w grupie przedszkolnej. Jego historia pokazuje, jak ważna jest kompleksowa terapia, dostosowanie środowiska przedszkolnego oraz budowanie relacji społecznych w grupie rówieśniczej.
Afazja nie musi być przeszkodą w rozwoju – odpowiednie wsparcie może pomóc dziecku otworzyć się na świat i rówieśników! 🌈
autyzm.life i neuroróżnorodni 