Dzieci z afazją rozwojową często borykają się z trudnościami w budowaniu prostych struktur zdaniowych. Ich zasób słownictwa bywa ograniczony, a zdania – krótkie, niegramatyczne, często pozbawione kluczowych elementów. Rewalidacja językowa nie tylko wspiera rozwój komunikacji, ale również wpływa pozytywnie na samoocenę dziecka, jego relacje rówieśnicze i rozwój poznawczy.
Scenariusz poniżej został stworzony z myślą o dzieciach ze zdiagnozowaną afazją, a także współistniejącym spektrum autyzmu, które potrzebują systematycznego wsparcia w nauce budowania prostych zdań. Zajęcia bazują na metodach logopedycznych, elementach AAC, pracy z obrazkiem, metodzie werbo-tonalnej i komunikacji totalnej.
Cele zajęć
Cele ogólne:
- Rozwijanie umiejętności tworzenia prostych zdań o strukturze: podmiot + orzeczenie (+ dopełnienie).
- Wzmacnianie kompetencji komunikacyjnych ucznia z afazją.
Cele szczegółowe:
- Uczeń rozpoznaje czynność na obrazku.
- Uczeń nazywa przedmiot i wykonawcę czynności.
- Uczeń próbuje samodzielnie ułożyć proste zdanie lub powtarza zdanie według wzorca.
Metody pracy
- Metoda komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC): PCS, symbole, gesty.
- Metoda symultaniczno-sekwencyjna (Cieszyńska).
- Elementy metody krakowskiej.
- Ruch rozwijający Weroniki Sherborne (na rozgrzewkę).
- Drama terapeutyczna (proste scenki z rekwizytami).
- Elementy metody konstrukcji zdania „kto? co robi? co?” – analiza składniowa i semantyczna.
Formy pracy
- Indywidualna z terapeutą.
- Praca z pomocą obrazków, gestów, tablicy z symbolami.
Środki dydaktyczne
- Obrazki przedstawiające codzienne czynności (np. „chłopiec je jabłko”, „dziewczynka pije wodę”).
- Kolorowe karty: „KTO?”, „CO ROBI?”, „CO?”.
- Tablice komunikacyjne z symbolami PCS.
- Karty z prostymi zdaniami do dopasowania (obrazek + tekst).
- Pluszaki i lalki do odgrywania ról.
Przebieg zajęć
1. Powitanie i ćwiczenie rozgrzewkowe (5 minut)
Cel: nawiązanie kontaktu, uruchomienie uwagi i motoryki
- Ruchy naprzemienne: „witaj dłonią”, „machaj ręką”, „podskocz”.
- Krótki masaż dłoni – aktywizacja sensoryczna.
- Powitanie za pomocą gestu lub obrazka („Dzień dobry!”).
2. Wprowadzenie do tematu – co to jest zdanie? (5 minut)
Cel: uświadomienie struktury wypowiedzi
- Przykład: „Kuba je jabłko” – pokaz obrazka i wypowiedzenie zdania.
- Pytania pomocnicze: Kto? Co robi? Co je?
- Dziecko odpowiada gestem, słowem, symbolem.
3. Ćwiczenia główne – budujemy zdania (20 minut)
A. Układanka obrazkowa: „KTO? CO ROBI? CO?”
Cel: budowanie logicznych zdań z pomocą obrazków
- Terapeuta pokazuje 3 karty: np. „chłopiec”, „je”, „zupę”
- Dziecko układa je na planszy z kolorowymi ramkami
- Terapeuta mówi zdanie – dziecko powtarza lub wskazuje
B. Zabawa „Kto co robi?” z pacynkami
Cel: łączenie wypowiedzi z działaniem
- Dziecko losuje pacynkę i obrazek z czynnością (np. miś + pije)
- Układa zdanie: „Miś pije mleko” – mówi lub wskazuje na symbolach
C. Dopasowywanie obrazek – zdanie
Cel: rozumienie struktury zdania
- Karty z trzema obrazkami: jedno zdanie pasuje – dziecko wybiera
- Terapeuta zadaje pytania pomocnicze
4. Zabawa ruchowa z czynnościami (5 minut)
Cel: integracja sensoryczna i utrwalenie słownictwa
- Terapeuta pokazuje obrazek – dziecko wykonuje czynność: np. „skacz”, „pij”, „jedz”
- Następnie dziecko mówi (lub pokazuje), co robiło: „Ja skaczę”
5. Zakończenie i utrwalenie (5 minut)
Cel: podsumowanie nabytych umiejętności
- Pokaz 3 wcześniej poznanych zdań – dziecko wybiera jedno i układa je jeszcze raz
- Nagradzanie: naklejka, gest uznania, pochwała
Wskazówki terapeutyczne
- Mów wolno, wyraźnie, stosuj powtarzalność.
- Daj czas na odpowiedź – uczniowie z afazją potrzebują więcej czasu.
- Używaj komunikacji wielokanałowej: mowa, gest, obraz.
- Nie poprawiaj od razu błędów – najpierw pochwała za próbę.
- Stosuj wzmocnienia pozytywne, np. pokaz „OK”, mimikę, uśmiech.
Efekty terapeutyczne
Zajęcia wspierają rozwój:
- rozumienia i ekspresji językowej,
- koncentracji uwagi,
- koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- umiejętności łączenia słów w proste wypowiedzi,
- poczucia sprawczości i kompetencji komunikacyjnej.
Najczęściej zadawane pytania
Jak często powinny odbywać się zajęcia rewalidacyjne z uczniem z afazją?
Zalecane są co najmniej 2–3 razy w tygodniu, w krótkich blokach 20–30 minut.
Czy każde dziecko z afazją będzie mówić pełnymi zdaniami?
Nie każde, ale większość z odpowiednim wsparciem osiąga znaczny postęp – także poprzez komunikację wspomaganą (AAC).
Jakie są inne sposoby wspierania dziecka z afazją poza zajęciami?
Czytanie książek z prostym tekstem, używanie piktogramów w domu, śpiewanie, rymowanki, zabawy słowne, rytmiczne.
Podsumowanie
Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów z afazją, skoncentrowane na budowaniu prostych zdań, są nie tylko wsparciem językowym, ale i terapeutycznym. Wspierają rozwój mowy, myślenia i relacji społecznych, dając dziecku narzędzia do wyrażania siebie i lepszego rozumienia świata.
autyzm.life i neuroróżnorodni 