Scenariusz zajęć rewalidacyjnych dla dzieci ze spektrum autyzmu
🎯 Cel główny zajęć
Rozwijanie samodzielności, przewidywalności i poczucia bezpieczeństwa poprzez tworzenie indywidualnego, wizualnego planu dnia dostosowanego do możliwości dziecka.
🎓 Cele szczegółowe
Uczeń:
- ćwiczy układanie czynności w odpowiedniej kolejności,
- rozumie pojęcia: rano – południe – popołudnie – wieczór,
- potrafi nazywać i rozpoznawać aktywności dnia codziennego,
- rozwija umiejętność podejmowania wyborów,
- uczy się korzystania z wizualnych podpowiedzi (piktogramów),
- wzmacnia poczucie kontroli nad swoim dniem.
⏳ Czas trwania
45–60 minut
Grupa docelowa
Dzieci z ASD (przedszkole / klasy 1–3).
Możliwość łatwej adaptacji do uczniów niewerbalnych (PECS, obrazki), dzieci z trudnościami w funkcjach wykonawczych lub potrzebujących dodatkowych struktur.
1. Wprowadzenie – „Po co nam plan dnia?” (5 min)
Nauczyciel mówi spokojnym, prostym językiem:
„Plan dnia pomaga nam wiedzieć, co będzie dalej. Dzięki temu czujemy się spokojniej, łatwiej kończymy zadania i wiemy, czego się spodziewać. Dziś każdy z Was stworzy swój własny plan dnia, taki, który pasuje do Was.”
Krótka rozmowa (lub pytania do wyboru obrazków):
- Co robisz rano?
- Co robisz po przedszkolu/szkole?
- Co lubisz robić wieczorem, żeby odpocząć?
2. Rozgrzewka: „Rano–Popołudnie–Wieczór” (10 min)
Materiały: 3 duże kartki z napisami + obrazki czynności.
Na dywanie leżą trzy kolory:
- żółty — ranek,
- zielony — popołudnie,
- granatowy — wieczór.
Dziecko dopasowuje obrazki:
🪥 mycie zębów
🥣 śniadanie
🎒 pakowanie plecaka
🏫 szkoła
🧩 zabawa
🥗 obiad
🌳 spacer
🛁 kąpiel
📚 czytanie książki
😴 sen
Jeśli dziecko ma trudność, nauczyciel daje 2 wybory naraz.
👇 Przeczytaj:
3. Główna aktywność: „Tworzę mój plan dnia” (20–25 min)
Materiały:
- zestaw piktogramów (dom, posiłki, czynności higieniczne, aktywności, sen),
- kartka A4 lub sztywna teczka — baza „Plan Dnia”,
- rzepy / taśma / klej,
- opcjonalnie: zegary z ruchomymi wskazówkami.
Kroki:
Krok 1 — Wybieram swoje czynności
Dziecko wybiera obrazki, które realnie występują w jego dniu.
Jeśli trzeba — terapeuta stosuje pytania naprowadzające:
- „Co robisz przed wyjściem do szkoły?”
- „Co robisz po obiedzie?”
- „Co pomaga Ci odpocząć wieczorem?”
Krok 2 — Układam je w kolejności
Dziecko układa obrazki od góry do dołu.
Nauczyciel tłumaczy:
„Plan dnia idzie krok po kroku — tak jak Ty.”
Krok 3 — Przypinamy obrazki
Każde dziecko przygotowuje swoją tabelę.
Rubryki:
- RANO
- POPOŁUDNIE
- WIECZÓR
Krok 4 — Dodajemy czas (opcjonalnie)
Dziecko dopasowuje obrazek zegara lub wpisuje godzinę.
Dla dzieci niewerbalnych — nauczyciel robi to za nich.
4. Ćwiczenie integrujące: „Co dalej?” (5 min)
Nauczyciel pokazuje trzy obrazki z planu dnia i pyta:
- „Co powinno być przed tym?”
- „A co jest po tym?”
- „Co robisz po obiedzie?”
- „Co robisz tuż przed snem?”
Można bawić się jak w memy:
„Zgadnij brakujące ogniwo!”
5. Mini-trening samodzielności (5 min)
Każde dziecko wybiera jedną czynność, którą chce robić bardziej samodzielnie — np.:
🪥 mycie zębów
👕 zakładanie bluzy
🎒 pakowanie plecaka
🧃 nalewanie napoju
📚 odkładanie książek na półkę
Nauczyciel pomaga dobrać mały, realistyczny cel.
Przykład:
„Chcę samodzielnie pakować jedną rzecz do plecaka.”
„Chcę pamiętać o myciu rąk przed obiadem.”
👇 Przeczytaj:
6. Podsumowanie – „Mój dzień, mój plan” (5 min)
Dzieci prezentują swoje plany lub pokazują jeden obrazek, z którego są dumne.
„Plan dnia pomaga nam rosnąć, uczyć się i czuć spokojniej. Z każdym dniem będziemy dodawać nowe kroki i uczyć się coraz większej samodzielności.”
Nauczyciel robi zdjęcia planów (opcjonalnie — do zeszytów terapeutycznych).
📄 Materiały
- „Mój Plan Dnia – karta A4 do druku (piktogramy)”
- „Lista mikro-celów na samodzielność (25 przykładów)”
- „Mini-obserwacja samodzielności – 1 strona”
📌 Lista mikro-celów na samodzielność (25 przykładów)
(do pracy rewalidacyjnej z dziećmi ze spektrum autyzmu)
Codzienne czynności higieniczne
- Samodzielnie odkładam szczoteczkę na miejsce.
- Przypominam sobie o myciu rąk przed posiłkiem.
- Potrafię samodzielnie wycisnąć pastę na szczoteczkę.
- Zakładam i zdejmuję bluzę z niewielką pomocą.
- Samodzielnie czeszę włosy przez 10 sekund (lub 3 ruchy).
Organizacja i rutyna
- Pakuję do plecaka jedną wybraną rzecz.
- Odkładam buty/parę kapci na swoje miejsce.
- Wieszam kurtkę na haczyku z pomocą wskazówki obrazkowej.
- Wybieram jedną zabawkę, którą sprzątam po zakończeniu zabawy.
- Korzystam z planu dnia, przesuwając jeden obrazek po wykonaniu czynności.
Samodzielność przy posiłkach
- Nalewam sobie wodę do połowy kubka.
- Samodzielnie otwieram lunchbox / pudełko na przekąski.
- Próbuję używać łyżki przez pierwsze 3 łyki.
- Odkładam brudny talerzyk w wyznaczone miejsce.
- Wybieram jeden zdrowy produkt do posiłku (np. jabłko, warzywo).
Zarządzanie emocjami i odpoczynkiem
- Wybieram spokojne miejsce do wypoczynku, gdy jestem zmęczony.
- Używam jednej strategii wyciszającej (np. „głębokie przytulenie poduszki”).
- Informuję dorosłego obrazkiem/gestem, że potrzebuję przerwy.
- Patrzę w plan dnia, gdy czuję niepewność „co dalej”.
- Korzystam z 2-minutowego ćwiczenia oddechowego przy pomocy dorosłego.
Komunikacja i relacje
- Proszę o pomoc obrazkiem, słowem lub gestem.
- Mówię „gotowe”, gdy zakończę zadanie.
- Witam się prostym gestem lub słowem (np. „cześć”).
- Czekam 3 sekundy na swoją kolej w krótkiej zabawie.
- Wybieram jedną aktywność spośród dwóch zaproponowanych.
📄 Mini-obserwacja samodzielności
(narzędzie dla nauczycieli, terapeutów i rodziców)
1. Dane dziecka
- Imię i pierwsza litera nazwiska:
- Data obserwacji:
- Prowadzący / terapeuta:
- Miejsce obserwacji: (szkoła / przedszkole / świetlica / dom)
2. Obszary samodzielności (zaznacz ✔)
Skala:
✔ — wykonuje samodzielnie
~ — z pomocą częściową (podpowiedź werbalna / gest / piktogram)
✘ — nie wykonuje / wymaga pełnej pomocy
A. Czynności higieniczne
| Czynność | ✔ | ~ | ✘ | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Mycie rąk | ||||
| Korzystanie z chusteczki | ||||
| Mycie zębów | ||||
| Czesanie włosów |
B. Ubieranie i organizacja
| Czynność | ✔ | ~ | ✘ | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Zakładanie bluzy/kurtki | ||||
| Zdejmowanie obuwia | ||||
| Wieszanie kurtki | ||||
| Odkładanie rzeczy na miejsce |
C. Planowanie i rutyna dnia
| Czynność | ✔ | ~ | ✘ | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Korzystanie z planu dnia | ||||
| Układanie kolejności zadań | ||||
| Reagowanie na zmianę aktywności | ||||
| Kończenie zadania przed rozpoczęciem kolejnego |
D. Samodzielność przy posiłkach
| Czynność | ✔ | ~ | ✘ | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Nalewanie napoju | ||||
| Korzystanie z łyżki/widelca | ||||
| Otwieranie lunchboxa | ||||
| Odkładanie brudnych naczyń |
E. Komunikacja i proszenie o pomoc
| Czynność | ✔ | ~ | ✘ | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| Prosi o pomoc słowem/gestem/obrazkiem | ||||
| Informuje o potrzebie przerwy | ||||
| Zgłasza zakończenie zadania („gotowe”) |
👇 Przeczytaj:
3. Mocne strony dziecka
(Wypisz konkretne zachowania – co mu wychodzi najlepiej)
……………………………………………………..
……………………………………………………..
4. Obszary do dalszej pracy
(Co utrudnia dziecku samodzielność? Co wymaga wsparcia?)
……………………………………………………..
……………………………………………………..
5. Proponowane mikro-cele na najbliższe 2–4 tygodnie
6. Podpis osoby prowadzącej
……………………………………………………..
📌 Powiązane
- Indywidualny Program Zajęć Rewalidacyjnych dla ucznia ze spektrum autyzmu autyzm / Zespół Aspergera
- Rytuały dnia – Jak uczyć dzieci z ASD przewidywalności i organizacji?
- Przerwy w nauce – ASD
- Program zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z afazją
- Przykładowy IPET z WOPFU dla ucznia ze spektrum autyzmu z trudnościami w komunikacji i trudnymi zachowaniami
Najczęściej zadawane pytania
1. Dlaczego plan dnia jest ważny dla dzieci z ASD?
Pomaga w przewidywaniu, redukuje stres i sprzyja rozwijaniu samodzielności poprzez jasną strukturę.
2. Jak wprowadzać plan dnia u dziecka?
Stopniowo — zaczynając od 3–4 prostych kroków i korzystając z obrazków lub piktogramów.
3. Czy plan dnia musi być codziennie taki sam?
Nie — warto zachować stałe ramy, ale dopuszczać drobne zmiany i elastyczność.
4. Czy dzieci niewerbalne także mogą korzystać z planu dnia?
Tak — w formie PECS, zdjęć, symboli lub przedmiotów referencyjnych.
💎 Subskrybuj
👉 Zajrzyj do artykułów, scenariuszy rewalidacyjnych i terapeutycznych na autyzm.life i neuroróżnorodni
📘 Sprawdź też eBooki i Pakiety lekcyjne oraz Arkusze i scenariusze rewalidacyjne wspierające rozwój emocji i komunikacji i wiele innych, nowych narzędzi do pracy w górnych zakładkach strony oraz aktualnych wpisach publikowanych codziennie.
💎 Subskrypcja 5 zł / Premium 10 zł – ciekawe scenariusze i narzędzia pracy.
👇 Przeczytaj:
autyzm.life i neuroróżnorodni 
