Przykład scenariusza zajęć grupowych – ćwiczenia do wykorzystania
Niezwykle ważnym zadaniem w pracy wychowawczej jest kształtowanie u dzieci umiejętności empatii. Zdolność emocjonalnego wczuwania się w odczucia innych osób jest ważnym warunkiem dobrych relacji dziecka z otoczeniem. Umiejętność dostrzegania potrzeb innych ludzi, zdolność podejmowania czyjejś perspektywy, czyjegoś punktu widzenia, sposobu myślenia czy odczuwania pomaga dziecku lepiej przystosować się do życia w grupie rówieśniczej i do prawidłowych kontaktów z dorosłymi. Szczególnie ważne jest rozwijanie empatii u dzieci przejawiających zaburzenia w funkcjonowaniu społeczno-emocjonalnym.
Dzieci wychowywane poza własną rodziną w placówce opiekuńczo-wychowawczej, mają za sobą bagaż niekorzystnych doświadczeń, zranione, odrzucone przez najbliższych. Ze specyficznej sytuacji życiowej wychowanków domu dziecka- sieroctwa społecznego wynikają różne konsekwencje – zaburzenia i deformacje osobowości w zakresie rozwoju uczuć, umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych, trudności z rozumieniem siebie i innych. Niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych w wyniku odrzucenia przez rodziców powoduje zahamowania uczuć wyższych, trudności w przystosowaniu się społecznym. Dziecko wzrastając w rodzinie dysfunkcyjnej przeżywa liczne frustracje z powodu niezaspokojenia podstawowych potrzeb, wzrasta w poczuciu zbędności, co w rezultacie prowadzi do formowania się chłodu uczuciowego, postawy obojętności wobec innych.
Warunki życia w domu dziecka także nie stwarzają dobrych możliwości w zakresie zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, brakuje silnych więzi uczciwych, trudno o tzw. bliskość emocjonalną. Niestabilność uczuciowa osób dla dziecka znaczących ze względu na dużą przewagę personelu nad dziećmi, częste zmiany opiekunów prowadzi w konsekwencji do nieumiejętności utrzymywania więzi uczuciowych opartych na wzajemności, upośledzenia uczuciowego, braku zaufania do uczuć własnych i cudzych. To przyczynia się często do uczuciowego wyrachowania, nie liczenia się z uczuciami drugiego człowieka. Stąd niezwykle ważnym zadaniem dla osób pracujących z dziećmi pozbawionymi opieki rodziców jest stwarzanie im okazji do uczenia się umiejętności wyrażania własnych uczuć, dostrzegania uczuć innych osób, uczulania na potrzeby innych. Działania w tym zakresie można podejmować z każdym dzieckiem indywidualnie czy w pracy z grupą.
Aby rozwijać umiejętności empatii dziecko musi najpierw poznać własne uczucia, nauczyć się sposobów ich wyrażania, wówczas będzie mogło trafniej rozpoznawać uczucia innych. Znajomość uczuć drugiej osoby jest niezmiernie ważna w procesie wykształcania wrażliwości społecznej. Dziecko ma większą szansę na nawiązanie pozytywnych kontaktów z innymi, jeśli wie, co czuje ktoś inny. Empatia sprzyja rozwojowi postaw prospołecznych, akceptacji innych ludzi, zmniejsza skłonność do wywoływania konfliktów. Szczególnej wagi nabiera to w sytuacji dzieci o niskich kompetencjach społecznych, w szczególności manifestujących różne formy agresji. Empatia jako forma komunikacji interpersonalnej sprzyja akceptacji innych ludzi, ułatwia otwarte wyrażanie uczuć, przez co przyczynia się do zapobiegania nieporozumieniom. Lepsze poznanie siebie i rozumienie innych przyczynia się do wzrostu zaufania wobec otaczającej rzeczywistości. Aby uczyć dziecko wrażliwości społecznej należy najpierw stworzyć mu warunki, aby czuło się bezpieczne, akceptowane, docenione, zrozumiane. Szczególna rola przypada wychowawcy i jego kompetencjom osobowościowym: należą do nich empatyczne rozumienie uczuć wychowanka, bezwarunkowa akceptacja jego osoby, autentyczność, ciepło i opiekuńczość.
Oto przykład scenariusza zajęć dla dzieci 11-13 letnich, który może być wykorzystany w pracy terapeutyczno-wychowawczej.
Scenariusz zajęć
CEL ZAJĘĆ: rozwijanie umiejętności rozumienia własnych uczuć, umiejętności dostrzegania uczuć innych ludzi, wczuwania w czyjąś sytuację, odreagowanie napięć.
POMOCE: sylwetka człowieka z brystolu z wyciętym otworem na głowę, przybory do pisania, duży arkusz papieru, karteczki z nazwami różnych uczuć, wycięte nagłówki z gazet, karta ćwiczeń- rejestr dobrych uczynków.
PRZEBIEG
- Powitanie w kręgu. Każde dziecko za pomocą mimiki twarzy pokazuje swoje obecne samopoczucie.
- Wspominanie uczuć – dzieci losują karteczki z nazwami uczuć, prowadzący zachęca je do opowiadania sytuacji, w której doświadczały podobnych uczuć.
- „Wejdź w czyjąś skórę” – każde dziecko podchodzi do sylwetki człowieka, wkłada głowę w otwór a prowadzący opowiada przykre sytuacje, jakie zdarzają się dziecku czy osobie dorosłej np. dzieci wyśmiewają się z chłopca, który się jąka, który nosi okulary, ma rude włosy, jest otyły itp. Pozostałe dzieci mogą pomagać prowadzącemu w tworzeniu atmosfery. Każde dziecko odpowiada na pytania:
Jak czułeś się w roli…?
Co sprawiło Ci przykrość…?
Co czułeś, kiedy inni Ci dokuczali…?
Co może stać się dalej…?
Następnie wszystkie dzieci próbują odpowiadać na pytanie:
Co można zrobić, żeby lepiej poznać i zrozumieć drugiego człowieka?
W jaki sposób można pomóc innym ludziom?
Zamiast ćwiczenia z modelem, dzieci mogą odgrywać scenki dotyczące podobnych sytuacji. - Gazetowe plotki – rozdajemy dzieciom wycięte nagłówki z gazet i dzieci odczytują je na różne sposoby np. ze smutkiem, z ubolewaniem, z radością, ze złością wykorzystując ton głosu, gesty i mimikę.
- Historyjki z trudnymi uczuciami.
– Tomek biegnie po schodach, potknął się i przewrócił.
– Na stołówce Ania potknęła się z talerzem zupy i wylała zupę na ubranie, siedzącemu obok Wojtkowi.
– Maciek nie lubi, kiedy starsi koledzy zmuszają go do podawania piłki.
Po wysłuchaniu historyjek dzieci odpowiadają na pytania:
Co czują osoby występujące w historyjkach?
Co spowodowało przykre uczucie?
Co należy zrobić, gdy ktoś przeżywa przykre uczucia? - Sprężanie i rozprężanie – każdy zajmuje wygodną pozycję i na przemian napina i rozluźnia mięśnie.
- Pożegnanie w kręgu. Każdy wykonuje jakiś miły gest na pożegnanie. Możemy rozdać dzieciom karty ćwiczeń – rejestr dobrych uczynków i prosimy o wypełnianie ich w ciągu tygodnia. Po tygodniu spotykamy się ponownie i omawiamy ćwiczenie.
Rejestr dobrych uczynków
Przykłady ćwiczeń i gier rozwijających umiejętności empatyczne
- Gra w nastrój – zabawa z wykorzystaniem kart z nazwami uczuć, prowadzący opisuje zdarzenie, dzieci podnoszą karty z nazwami uczucia jakie towarzyszy danej sytuacji
- Siła i bezsilność – ćwiczenie w parach. Każde dziecko jest na zmianę silniejsze, a potem słabsze np. mały piesek i rozzłoszczony właściciel, surowy nauczyciel i wystraszony uczeń. „Bezsilny” wykonuje to, co mu rozkazuje „Siłacz”, a następnie dzieci zamieniają się rolami.
- List z prośbą o pomoc – odpowiadanie na listy dotyczące trudnej sytuacji dzieci np. list o chłopcu, z którym nikt nie chce się bawić, list o dziecku, które dostało złą ocenę itp. Dzieci spisują pomysły jak można sobie poradzić w danej sytuacji.
- Niedokończone opowiadania – rozdajemy dzieciom opowiadania np. o chłopcu, który boi się sprawdzianu z matematyki i postanawia. …… Zadaniem dzieci jest pomóc bohaterowi aby poradził sobie z trudną sytuacją.,
- List z przeprosinami – pisanie przez dzieci listów, w których przepraszają innych za wyrządzoną krzywdę.
- Pomysł na przeprosiny – zbieranie pomysłów na sposób przeproszenia rówieśników, dorosłych. Połączenie pomysłów wszystkich dzieci w jeden wspólny „elementarz przeprosin”
- Krzywdzący i krzywdzony – odgrywanie scenek, szukanie pomysłów jak można pomóc osobie krzywdzonej
- Jak troszczę się o innych – uzupełnianie karty z pytaniami: o kogo się zatroszczyłem?, co powiedziałem?, co dla niej zrobiłem? (może być wykorzystane jako zadanie do samodzielnego wykonania i omówione na kolejnym spotkaniu z dziećmi).
źródło: edukator.org.pl
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #grafomotoryka #IPET #komunikacja #lekcja #manualne #mindfulness #motoryka #mowa #niepełnosprawność #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #pisanie #premium #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #tematyczne #terapia #umiejętności #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #ćwiczenia
autyzm.life i neuroróżnorodni 
