Wyjątkowy scenariusz zajęć terapeutycznych dla dzieci z ASD (klasy 1-3). Bajkoterapia: Nauka budowania relacji, rozpoznawania emocji i współpracy w świątecznej atmosferze.
Wprowadzenie
Zajęcia terapeutyczne „Mikołajkowa magia przyjaźni” zostały stworzone z myślą o rozwijaniu kompetencji społecznych u dzieci z autyzmem (ASD). Podczas warsztatów uczniowie poznają zasady budowania pozytywnych relacji, uczą się rozpoznawania emocji innych osób i rozwijają umiejętność współpracy. Zajęcia są dostosowane do dzieci w wieku wczesnoszkolnym (klasy 1–3).
Cele zajęć
- Główny cel:
- Rozwijanie umiejętności budowania pozytywnych relacji i współpracy w grupie.
- Cele szczegółowe:
- Nauka rozpoznawania i nazywania emocji u siebie i innych.
- Zrozumienie podstawowych zasad przyjaźni (np. dzielenie się, słuchanie).
- Rozwijanie umiejętności proszenia o pomoc i oferowania wsparcia.
- Kształtowanie empatii i szacunku wobec innych.
Metody pracy
- Drama (odgrywanie ról).
- Ćwiczenia praktyczne w grupie.
- Elementy bajkoterapii.
- Gry i zabawy interpersonalne.
Formy pracy
- Praca indywidualna.
- Praca w parach.
- Praca w małych grupach.
Środki dydaktyczne
- Bajka terapeutyczna: „Mikołaj i jego przyjaciele.”
- Karty z emocjami (ilustracje twarzy wyrażających różne emocje).
- Karty pracy: „Co robi dobry przyjaciel?”
- Materiały plastyczne: kredki, flamastry, kartki.
- Świąteczne dekoracje i drobne prezenty dla uczestników.
Przebieg zajęć
1. Powitanie i wprowadzenie do tematu (10 minut)
- Opis: Prowadzący wita dzieci i zaprasza je do wspólnego wysłuchania bajki terapeutycznej pt. „Mikołaj i jego przyjaciele”. W bajce Mikołaj tłumaczy swoim pomocnikom, jak ważna jest przyjaźń i wspólna praca, aby Święta mogły się odbyć.
- Cel: Zainteresowanie uczestników tematem zajęć i wprowadzenie w atmosferę świąteczną.
- Materiały: Bajka, świąteczne akcesoria (np. czapka Mikołaja).
Bajka terapeutyczna: „Mikołaj i jego przyjaciele”
W pewnej mroźnej, śnieżnej krainie na dalekiej Północy mieszkał Święty Mikołaj. Jego domek był otoczony lasem, a wokół rozciągały się białe pola pokryte puszystym śniegiem. Mikołaj każdego roku przygotowywał prezenty dla dzieci z całego świata, ale nie robił tego sam. Miał wiernych przyjaciół – elfy, renifery i bałwanka, którzy zawsze chętnie mu pomagali.
Zadanie dla elfów
Pewnego dnia Mikołaj zauważył, że przygotowania do świąt nie idą tak sprawnie, jak zwykle. Elfy pracowały w swoich warsztatach, ale nie zawsze potrafiły się porozumieć. Jeden elf, o imieniu Filipek, bardzo lubił budować zabawki, ale czasami robił to po swojemu, nie pytając innych o zdanie. Drugi elf, Zosia, często pomagała wszystkim, ale nie mówiła, kiedy sama potrzebowała pomocy.
Mikołaj zauważył, że coś jest nie tak. Postanowił zebrać swoich przyjaciół i opowiedział im pewną historię.
Historia o prezentach
– Moi drodzy – zaczął Mikołaj. – Wyobraźcie sobie, że każde dziecko dostaje jeden prezent od każdego z was. Ale jeśli Filipek zapomni zapytać, co potrzebują inne elfy, może się okazać, że brakuje najważniejszych części. A jeśli Zosia nie powie, że potrzebuje czasu na odpoczynek, możemy nie zdążyć przed Świętami.
Elfy spojrzały na siebie i przyznały, że czasem trudno im pracować razem. Mikołaj uśmiechnął się i powiedział:
– Przyjaźń to coś więcej niż pomaganie sobie nawzajem. To także słuchanie, dzielenie się i pytanie, czego druga osoba potrzebuje.
Plan współpracy
Mikołaj zaproponował plan:
- Dzielenie zadań: Każdy elf miał inne zadanie, ale przed rozpoczęciem pracy ustalili, jak mogą sobie nawzajem pomagać.
- Dzień emocji: Codziennie elfy spotykały się na kilka minut, aby opowiedzieć, jak się czują. Dzięki temu wiedziały, kto potrzebuje wsparcia.
- Zabawa: Po pracy wszystkie elfy bawiły się razem. Zosia nauczyła Filipka swojej ulubionej gry – układania bombek na czas.
Renifery i bałwanek
Nie tylko elfy miały swoje zadania. Renifery musiały nauczyć się współpracy podczas treningów w zaprzęgu. Jeśli jeden renifer pędził za szybko, a drugi zwalniał, sanie Mikołaja mogły wpaść w zaspę. Bałwanek Olaf, który lubił śmieszne żarty, pomógł reniferom nauczyć się rytmu, grając na dzwonkach.
Święta pełne przyjaźni
Dzięki wspólnej pracy i słuchaniu siebie nawzajem, przygotowania do Świąt poszły sprawniej niż kiedykolwiek. Filipek zaczął pytać Zosię o zdanie, a Zosia nauczyła się prosić o pomoc. Renifery latały w idealnym rytmie, a bałwanek Olaf bawił wszystkich swoimi żartami.
Gdy nadszedł dzień Świąt, Mikołaj spojrzał na swoich przyjaciół i powiedział:
– To dzięki wam te Święta będą wyjątkowe. Pamiętajcie, że przyjaźń to największy prezent, jaki możemy sobie dać.
Elfy, renifery i bałwanek uśmiechnęli się szeroko, wiedząc, że razem mogą dokonać wszystkiego.
Przesłanie bajki
Przyjaźń wymaga zrozumienia, cierpliwości i wspólnej pracy. Nawet jeśli coś jest trudne, warto pytać, jak można pomóc i dzielić się swoimi uczuciami. Razem jesteśmy silniejsi!
2. Ćwiczenie: Rozpoznawanie emocji (15 minut)
- Opis: Dzieci oglądają karty z ilustracjami różnych emocji (radość, smutek, złość, zaskoczenie). Następnie prowadzący opowiada krótkie historie związane z Mikołajem, a dzieci próbują zgadnąć, jaką emocję czuł bohater w danej sytuacji.
- Cel: Nauka rozpoznawania i nazywania emocji.
- Materiały: Karty z emocjami.
3. Gra: „Co robi dobry przyjaciel?” (20 minut)
- Opis: Dzieci w parach lub małych grupach analizują karty pracy, na których znajdują się różne sytuacje (np. „Twój kolega upuścił kredki”, „Ktoś poprosił cię o pomoc w zrobieniu zadania”). Zadaniem dzieci jest wskazanie, jak w takich sytuacjach zachowuje się dobry przyjaciel.
- Cel: Rozwijanie umiejętności empatii i reagowania na potrzeby innych.
- Materiały: Karty pracy.
4. Zadanie kreatywne: „Drzewko przyjaźni” (15 minut)
- Opis: Uczestnicy wspólnie tworzą plakat przedstawiający „Drzewko przyjaźni”. Każde dziecko dostaje kartkę w kształcie liścia, na której zapisuje lub rysuje, co według niego oznacza być dobrym przyjacielem. Następnie wszystkie liście zostają przyklejone do drzewa.
- Cel: Wzmacnianie współpracy w grupie i refleksji nad wartościami przyjaźni.
- Materiały: Papier, kredki, flamastry, klej.
5. Drama: „Mikołajkowe wyzwania” (20 minut)
- Opis: Dzieci wcielają się w role Mikołaja i jego pomocników, którzy muszą wspólnie rozwiązywać różne sytuacje, np. „Jeden z elfów zgubił worek z prezentami”, „Elf potrzebuje pomocy w ozdabianiu choinki”.
- Cel: Ćwiczenie współpracy i wspólnego rozwiązywania problemów.
- Materiały: Czapki i akcesoria związane z Mikołajem.
6. Podsumowanie i zakończenie (10 minut)
- Opis: Nauczyciel omawia z dziećmi, czego się nauczyły podczas zajęć. Każde dziecko otrzymuje naklejkę „Przyjaciela Mikołaja” i ma możliwość podzielenia się swoim wrażeniem.
- Cel: Wzmocnienie poczucia własnej wartości i podsumowanie zdobytej wiedzy.
- Materiały: Naklejki, dyplomy.
Najczęściej zadawane pytania:
1. Dlaczego tematyka przyjaźni jest ważna dla dzieci z ASD?
Budowanie pozytywnych relacji jest kluczowe dla integracji społecznej dzieci z ASD. Zajęcia pomagają im lepiej rozumieć emocje i potrzeby innych osób.
2. Jakie kompetencje społeczne rozwijają te zajęcia?
Zajęcia wspierają rozwój empatii, umiejętności współpracy, rozwiązywania konfliktów i komunikacji w grupie.
3. Czy można dostosować scenariusz do starszych dzieci?
Tak, ćwiczenia można dostosować, wprowadzając bardziej zaawansowane sytuacje problemowe lub zwiększając poziom trudności zadań.
4. Jakie są alternatywy dla materiałów plastycznych?
Zamiast materiałów plastycznych można wykorzystać np. proste gry planszowe lub karty z zadaniami interpersonalnymi.
Scenariusz ten jest idealnym narzędziem do pracy nad kompetencjami społecznymi dzieci z ASD w przyjaznej, świątecznej atmosferze. Dzięki wprowadzeniu elementów bajkoterapii, dramy i pracy grupowej dzieci rozwijają nie tylko swoje umiejętności, ale także budują pozytywne wspomnienia związane z okresem świąt.
autyzm.life i neuroróżnorodni 
