Przemyślne plany i myszy, i ludzi w gruzy się walą
Robert Burns
Niektórzy ludzie wierzą we własną reklamę. Zachłystują się chwałą towarzyszącą ich sukcesom, nadymają się i zaczynają sądzić, że nie obowiązują ich zasady społeczne ograniczające zwykłych śmiertelników. Nabierają przekonania, że wszystko czego dotkną zamienia się w złoto i, że sukces jaki odnieśli w jednej dziedzinie zawsze da się przełożyć na inne. Nieposkromiona ambicja zmienia się w zadufanie w sobie i staje się potworem który może nas pożreć.
Czasem ambicja i duma mogą stać się największą słabością, a cechy które pozwoliły na sukces doprowadzić nas do upadku. Grecki mit o Ikarze opowiada jak wraz ze swym ojcem, Dedalem uciekli z Krety na skrzydłach z piór i wosku. Nim wyruszyli w podróż mężczyzna żarliwie ostrzegał syna, żeby nie leciał ani zbyt wysoko, żeby słońce nie stopiło wosku spajającego pióra, ani zbyt nisko, żeby nie wpaść do morza. Ikar jednak zignorował ojcowskie przestrogi i ogarnięty dumą wzbijał się coraz wyżej ku słońcu. Na końcu historii spadł i utonął w morzu.
Pouczającą lekcję o niebezpieczeństwach płynących z niepohamowanej ambicji można znaleźć w dziejach Scrooge’a z Opowieści Wigilijnej Karola Dickensa. Starzec jest martwy za życia, a w Wigilię zachowuje się równie podle jak zwykle. Odrzuca zaproszenie siostrzeńca na kolację, odmawia przekazania datku na ubogich i grozi potrąceniem dniówki swemu kanceliście, jeśli ten nie pojawi się w pracy w Boże Narodzenie. Odwiedzają go trzy duchy których historie z początku ignoruje i zmienia swe zachowanie dopiero po poznaniu okoliczności swojej śmierci.
Co możesz zrobić?
Maksyma nad wejściem do świątyni Apollina w Delfach głosi: Nic w nadmiarze. Możesz być bogaty ale wykorzystaj swój majątek, żeby w istotny sposób przysłużyć się innym. Ambicja często jest postrzegana pozytywnie w dzisiejszym świecie. Istnieją ludzie tacy jak przedsiębiorczy twórcy start-upów, którzy zarabiają miliony, prowadzą bogate życie społeczne i wnoszą cenny wkład do społeczeństwa. Ma to jednak swoją cenę i jest obarczone pewnym ryzykiem.
Ambicja może przynosić wielkie korzyści ale musisz dbać, żeby nie ograniczała cię jako osoby. Zdarza się to ludziom którzy odnieśli sukces na wczesnym etapie życia. Upojeni swym powodzeniem koncentrują się wyłącznie na danej kwestii zaniedbując inne zainteresowania. Mogą rozkwitać w obszarze w którym im się powiodło ale usychać i więdnąć w innych. Często po wejściu w wiek średni osoby które wspięły się po drabinie sukcesu uświadamiają sobie, że oparły ją o cudzą ścianę.
Najwięksi liderzy to nie ludzie z najsilniejszym ego, czy najbardziej pełną rozmachu wizją. Bardziej niż ambicja liczy się w przywództwie obecność. Wielcy przywódcy inspirują innych do osiągania wielkości. Mają pozytywne podejście, podejmują działania, dają się lubić, proaktywnie podchodzą do pojawiających się problemów i przyjmują odpowiedzialność za ich rozwiązywanie. Ambicja w tym przypadku nie stanowi podsycanej przez ego żądzy pochlebstw, a zagrzewa do działania dla wyższego dobra.
Jak zostać wspinaczem?
Osoby ambitne da się podzielić na takie które wspinają się po drabinie i takie które tkają gobelin. Nikt z nas nie jest doskonały i może okazać się, że to właśnie w wadach leży nasz największy urok. Każde z tych podejść ma swoje wady i zalety.
Wspinacze uważają, że na jednym szczeblu drabiny może zmieścić się tylko jedna osoba, więc jedni muszą stać wyżej w hierarchii i mieć większą władzę niż inni. Mają oni silne poczucie sprawiedliwości i zwykle kierują się w życiu jedną misją lub celem, przeważnie koncentrują się na sobie, niż na swojej grupie społecznej i nawiązują nieliczne istotne relacje. Są skupieni i zdeterminowani, nastawieni na osiągnięcia i działanie, więc brakuje im czasu na uczucia, czy konsultacje. Najczęściej wolą być darzeni szacunkiem, niż zaufaniem.
Wspinacze skutecznie realizują zadania. Niektórzy nie mają nic przeciwko zdobywaniu kolejnych szczebli również przez inne osoby. Potrafią doceniać piękno gobelinu, chociaż nie zawsze rozumieją sens jego istnienia. Pozycja w centrum gobelinu nie ma znaczenia dla wspinaczy, bo skupiona jest częściej na wspieraniu innych, a rzadziej na bezpośrednim osiąganiu celów. Ceni się tam otwartość bardziej niż fachowość, a wsłuchiwanie się w głosy wszystkich pozostałych utrudnia zdecydowane działania. Ciężko wtedy określić priorytety.
Jak zostać tkaczem?
Osoby ambitne da się podzielić na takie które wspinają się po drabinie i takie które tkają gobelin. Nikt z nas nie jest doskonały i może okazać się, że to właśnie w wadach leży nasz największy urok. Każde z tych podejść ma swoje wady i zalety.
Tkacze snują nici powiązań i chcą znajdować się w centrum swojego dzieła. Realizują wiele misji, kierują się celami nie tylko własnymi ale również wielu innych osób o których szerokie grono się troszczą. Wsłuchują się w życie innych i mogą odkładać w czasie doprowadzenie do końca własnych projektów, żeby o kogoś zadbać. Wolą rozwijać bardziej złożone i rozleglejsze relacje i łączyć ze sobą ludzi, niż wspinać się po drabinie. Bardzo sobie cenią świadomość, że ktoś im ufa.
Tkacze mogą doceniać zalety wspinaczki, a niekiedy udawać zainteresowanie wyścigiem po szczeblach ale w gruncie rzeczy nie ciągnie ich na drabiny. Niektórzy zawierają sekretny pakt i siedzą pośrodku gobelinu w nadziei, że ich poświęcenie zostanie docenione przez innych. Taki układ nie zawsze się sprawdza. Przyglądanie się jak inni błyszczą w utkanym przez nas dziele może wywoływać zazdrość, a brak uznania za nasz wkład prowadzić do rozgoryczenia i poczucia pominięcia.
Co się z tobą dzieje?
Dopamina to neuroprzekaźnik najsilniej związany z motywacją na której opierają się ambicja i duma. Działa on przed uzyskaniem nagrody i na swój sposób popycha nas do dalszego działania.
Naszą najczęstszą reakcją na osiągnięcia i uzyskane efekty nie jest zadowolenie z nich ale pragnienie kolejnych. Osoby bardzo pracowite często mają wyższy poziom dopaminy w prążkowiu i korze przedczołowej. Te dwa obszary wpływają na motywację i odczuwanie nagrody. Należy jednak uważać, żeby się nie zatracić. Nadmiar ambicji może doprowadzić osobę odnoszącą sukcesy do zdeterminowanego zachowania, typowego dla osobowości typu A i na skraj zawału.
Mniej ambitne osoby mają dopaminę usytuowaną w przedniej korze wyspowej, czyli w obszarze mózgu związanym z postrzeganiem ryzyka. Spokojna zwykle osoba może zostać odurzona silnym wyrzutem testosteronu zmieszanego z dopaminą. Może stać się wtedy lekkomyślna i nadmiernie pewna swoich możliwości. Wystarczy jednak, żebyś dbał o własne życie i zmieniał cudze życie na lepsze, żeby udało ci się zachować skromność i pewność siebie.
Zastanów się nad sobą
Najwyższa pozycja jest odizolowana od sieci. Znajdując się natomiast w centrum sieci można wspiąć się na drabinę najwyżej do połowy. To, co jedna osoba uważa za bezpieczne inna może uznać za zagrożenie. Najciekawszą opcję stanowi możliwość łączenia ról wspinacza i tkacza.
Realizacja ambicji zawsze wiąże się ze zmianą władzy. Nie jest ona zła sama w sobie ale dojście do niej zawsze ma swoją cenę i zwykle odbywa się kosztem innych aspektów życia. Na przykład osoby sprawujące władzę często są pesymistami. Jeśli usłyszysz kiedyś na spotkaniu głosy krytyczne wobec obiecującego nowego pomysłu lub inicjatywy, zapewne będą one należeć do ludzi obawiających się, że stracą część władzy jeśli zmiany zostaną wprowadzone w życie. Uświadomienie sobie uczuć, wzorców i zagrożeń związanych z poczuciem dumy, w tym pychy i przesadnej pewności siebie może pomóc uniknąć niektórych pułapek ambicji.
autor: Andrew Fuller, Sam Fuller
źródło: Zrozumieć Uczucia i Emocje … Zwierciadło, Warszawa 2022
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #grafomotoryka #IPET #komunikacja #lekcja #manualne #mindfulness #motoryka #mowa #niepełnosprawność #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #pisanie #premium #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #tematyczne #terapia #umiejętności #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #ćwiczenia
autyzm.life i neuroróżnorodni 