Terapia leśna i kontakt z naturą

Zajęcia terapeutyczne z wykorzystaniem drzew i kąpieli leśnych są doskonałym sposobem na wsparcie emocjonalne i relaksację uczniów. Oto przykład planu zajęć:

Tytuł zajęć: Terapia leśna i kontakt z naturą

Cele zajęć:

1. Zwiększenie świadomości uczniów na temat korzyści zdrowotnych związanych z kontaktem z naturą.
2. Poprawa zdolności radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami.
3. Wzmocnienie więzi między uczniami a przyrodą.

Materiały:

1. Obszar leśny lub park.
2. Wygodna odzież i obuwie do spaceru w lesie.
3. Notesy lub dzienniki do zapisywania obserwacji i odczuć.

Przebieg zajęć:

Część 1: Wprowadzenie (15 minut)

1. Rozpocznij zajęcia krótkim wykładem na temat korzyści zdrowotnych płynących z kontaktu z naturą.
2. Omów pojęcie „kąpieli leśnej” i jak może ona wpływać na redukcję stresu.
3. Zachęć uczniów do wyrażenia swoich oczekiwań odnośnie do zajęć.

Kąpiel leśna

Kąpiel leśna, znana również jako „shinrin-yoku” (森林浴) w języku japońskim, to praktyka, która polega na celowym i kontemplacyjnym spędzaniu czasu w lesie lub innych naturalnych środowiskach leśnych. To nie jest dosłowne kąpanie się w wodzie; to raczej kąpiel w atmosferze lasu, zmysłach i przyrodzie. Praktyka kąpieli leśnych skupia się na pełnym zaangażowaniu wszystkich zmysłów, by zanurzyć się w naturalnym otoczeniu i czerpać z niego korzyści zdrowotne. Oto, jak kąpiel leśna może wpłynąć na redukcję stresu:

1. Redukcja poziomu kortyzolu: Kontakt z naturą i obcowanie z drzewami może pomóc w obniżeniu poziomu kortyzolu, hormonu stresu, w organizmie. Badania wykazały, że spędzanie czasu w lesie może skutkować znaczącym obniżeniem poziomu kortyzolu, co przekłada się na relaksację i zmniejszenie stresu.
2. Poprawa nastrоju: Kąpiel leśna może wpłynąć na poprawę nastroju i ogólnego samopoczucia. Świeże powietrze, piękne widoki i harmonijne otoczenie lasu przyczyniają się do uczucia spokoju, radości i wewnętrznej równowagi.
3. Zwiększona świadomość: Praktyka kąpieli leśnych promuje uważność i pełne zaangażowanie w chwili obecnej. Uczestnicy stają się bardziej świadomi swojego otoczenia, co pozwala na odcięcie się od zmartwień i rozpraszających myśli.
4. Redukcja objawów związanych ze stresem: Badania sugerują, że kąpiel leśna może pomóc w zmniejszeniu objawów związanych ze stresem, takich jak napięcie mięśni, bóle głowy, problemy z koncentracją i bezsenność.
5. Poprawa zdrowia psychicznego: Spędzanie czasu na świeżym powietrzu w lesie sprzyja ogólnemu zdrowiu psychicznemu. Może to pomóc w zmniejszeniu objawów depresji, lęku i innych zaburzeń psychicznych.
6. Wzmacnianie więzi z naturą: Kąpiel leśna pomaga w zrozumieniu i docenieniu natury oraz buduje więzi z otaczającym nas światem przyrody. To może wpłynąć na większe zaangażowanie w ochronę środowiska.
7. Poprawa kreatywności i koncentracji: Czas spędzony w naturze może pomóc w poprawie kreatywności i zdolności do koncentracji. To może pomóc w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami i problemami.

Wszystkie te korzyści wynikają z połączenia natury, uważności i spokojnej atmosfery leśnej, co tworzy unikalną formę terapii, która może pomóc ludziom w redukcji stresu, zwiększeniu relaksu i poprawieniu ogólnego samopoczucia. Kąpiel leśna to praktyka, która promuje równowagę między ciałem a umysłem oraz umożliwia wzmocnienie relacji z przyrodą.

Część 2: Spacer i obserwacje (30 minut)

1. Poprowadź uczniów na spacer w lesie.
2. Podczas spaceru zachęć ich do obserwacji przyrody – drzew, roślin, zwierząt, dźwięków, zapachów itp.
3. Rozdaj uczniom notesy lub dzienniki, aby mogli zapisywać swoje obserwacje i odczucia.

Część 3: Kąpiel leśna (15 minut)

1. Znajdź cichy i spokojny zakątek w lesie.
2. Poproś uczniów, aby usiedli w wygodnej pozycji i skoncentrowali się na swoim oddychaniu.
3. Prowadź krótką sesję medytacyjną, która pozwoli uczniom zanurzyć się w naturalnym otoczeniu.

Medytacja drzewa

Oto krótka sesja medytacyjna, którą możesz przeprowadzić na lekcji terapii leśnej, aby pomóc uczniom zanurzyć się w naturalnym otoczeniu:

1. Rozpoczęcie (2 minuty):
   • Poproś uczniów, aby znaleźli wygodne miejsce w lesie/parku, najlepiej siedząc na ziemi pod drzewem lub w innym spokojnym miejscu.
2. Wstęp (2 minuty):
   • Poproś uczniów, aby zamknęli oczy i skupili się na swoim oddychaniu.
   • Poproś ich, aby wzięli kilka głębokich oddechów, wdech i wydech.
3. Łączenie z przyrodą (3 minuty):
   • Poprowadź uczniów w krótką wizualizację: „Wyobraź sobie, że jesteś jednym z drzew w tym lesie/parku. Korzenie twoich stóp rozrastają się w ziemi, a twoje gałęzie sięgają ku niebu. Czujesz, jak energia ziemi i słońca przepływa przez ciebie. Jesteś częścią tego pięknego lasu.”
4. Zmysły (5 minut):
   • Następnie poproś uczniów, aby otworzyli oczy i zaczęli badać swoje otoczenie.
   • Poproś ich, aby przeznaczyli kilka chwil na obserwację i skupienie się na dźwiękach lasu, zapachu drzew i roślin oraz teksturze ziemi pod nimi.
5. Oddychanie i uważność (5 minut):
   • Wróć do medytacji skupienia na oddechu. Poproś uczniów, aby zamknęli oczy ponownie.
   • Skoncentruj się na oddechu i zachęć uczniów do świadomego oddychania w rytmie przyrody wokół nich.
6. Dziękczynienie (2 minuty):
   • Zakończ medytację słowami dziękczynienia. Poproś uczniów, aby wyrazili wdzięczność za możliwość spędzenia czasu w lesie/parku i za kontakt z naturą.
7. Podsumowanie (1 minuta):
   • Poproś uczniów, aby otworzyli oczy i powrócili do teraźniejszości.

Ta krótka sesja medytacyjna ma na celu umożliwienie uczniom głębszego połączenia z przyrodą i zanurzenia się w naturalnym otoczeniu lasu/parku. Pomaga również w stworzeniu harmonijnej atmosfery, która sprzyja relaksacji i redukcji stresu. Po zakończeniu tej medytacji, uczniowie mogą być bardziej otwarci na korzyści płynące z kontaktu z naturą i zrozumieć, jak ważne jest zachowanie równowagi między życiem miejskim a otaczającym nas światem przyrody.

Część 4: Przytulanie się do drzew (15 minut)

1. Wprowadź ćwiczenie przytulania się do drzew.
2. Zachęć uczniów do wyboru drzewa i doświadczania kontaktu z nim – dotykania, przytulania lub siedzenia pod nim.
3. Po kilku minutach poproś uczniów o podzielenie się swoimi wrażeniami i odczuciami.

Przytulanie się do drzew

Ćwiczenie przytulania się do drzew jest często stosowane w terapii leśnej i może być doskonałym uzupełnieniem powyższej lekcji. To ćwiczenie pomaga uczestnikom nawiązać jeszcze głębszą więź z naturą i drzewami oraz doświadczyć uczucia bezpieczeństwa i spokoju. Oto jak można wprowadzić to ćwiczenie w kontekście lekcji terapii leśnej:

Krok 1: Wybór drzewa (5 minut):

Poproś uczniów, aby znaleźli spokojne miejsce w lesie/parku gdzie znajdują się drzewa o odpowiedniej wielkości i kształcie, które wydają się przyciągać ich uwagę.

Krok 2: Wstęp (3 minuty):

Zwróć uwagę uczniów na drzewa i zapytaj, jakie uczucia wywołują w nich te piękne istoty natury. Czy drzewa przyciągają ich uwagę? Które drzewo przyciąga ciebie?

Krok 3: Przygotowanie (2 minuty):

1. Poproś uczniów, aby stanęli w pobliżu wybranego drzewa.
2. Zaznacz, że celem tego ćwiczenia jest stworzenie więzi i kontaktu z drzewem oraz doświadczenie jego energii i obecności.

Krok 4: Przytulanie się do drzewa (5 minut):

Poproś uczniów, aby delikatnie i z poszanowaniem przytulili się do drzewa. Mogą obejmować je ramionami, dotykać korę dłońmi lub po prostu przyjąć komfortową pozycję blisko drzewa.

Krok 5: Uważność i skupienie (5 minut):

Zachęć uczniów, aby skoncentrowali się na odczuciach towarzyszących przytulaniu się do drzewa. Czy czują jego energię? Jakie odczucia towarzyszą temu kontaktowi?

Krok 6: Wdzięczność i refleksja (3 minuty):

1. Po zakończeniu przytulania się do drzewa, poproś uczniów, aby podziękowali drzewu za jego obecność i energetyczne wsparcie.
2. Zachęć ich do refleksji nad tym, jakie uczucia towarzyszyły im podczas tego doświadczenia i jakie wnioski mogą wyciągnąć z tego kontaktu z naturą.

Krok 7: Zakończenie (2 minuty):

1. Zakończ ćwiczenie, dziękując uczniom za ich zaangażowanie.
2. Zachęć ich do kontynuowania kontaktu z drzewami i korzystania z tej praktyki w swoim codziennym życiu.

Ćwiczenie przytulania się do drzew jest doskonałym sposobem na wzmocnienie więzi uczniów z przyrodą i nauczanie ich szacunku wobec środowiska naturalnego. Pomaga również w poprawie samopoczucia, redukcji stresu i w zrozumieniu, jak ważne jest otoczenie nas naturalnym światem.

Część 5: Podsumowanie i refleksja (15 minut)

1. Zakończ zajęcia krótką sesją podsumowującą.
2. Poproś uczniów o podzielenie się swoimi odczuciami, jakie towarzyszyły im podczas kontaktu z naturą.
3. Zachęć ich do refleksji nad tym, jakie lekcje mogą wynieść z tych doświadczeń do swojego codziennego życia.

Część 6: Zakończenie (5 minut)

1. Podziękuj uczniom za udział w zajęciach.
2. Zachęć ich do kontynuowania kontaktu z naturą i praktykowania kąpieli leśnych w swoim życiu codziennym.

Zajęcia te mogą pomóc uczniom lepiej zrozumieć znaczenie kontaktu z przyrodą dla swojego zdrowia psychicznego i emocjonalnego, a także dostarczyć im narzędzi do radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami.

Sylwia Merchut (Iwan)

fot. Sylwia Merchut (Iwan): sylwiaiwan.wordpress.com: Dragonfly effect