Ćwiczenia motoryki małej – kształtowanie i kontrolowanie ruchów

Sprawność manualna

Ćwiczenia motoryki małej – kształtowanie i kontrolowanie ruchów

Cele operacyjne i treści szczegółowe

• Bazgranie kredką po papierze.
• Budowanie z klocków urozmaiconych budowli (tak, aby były stabilne).
• Cięcie materiału ubraniowego i różnych rodzajów papieru (kartonu, tapety, tektury falistej).

Ćwiczenia:

• graficzne (kreslenie po śladzie różnych linii, szlaczków literopodobnych, liter oraz wyrazów z zestawu);
• przygotowujące do nauki pisania – wyrabianie płynnych, ciągłych ruchów pisarskich;
• grafomotoryczne prowadzone Metodą Dobrego Startu M. Bogdanowicz (elementy szlaczków).

Chwytanie:

• przedmiotów całą dłonią i palcami;
• małych przedmiotów, na przykład guzików, klocków.

Doskonalenie:

• ruchów symetrycznych i naprzemiennych rąk;
• chwytu całą dłonią przez ugniatanie różnych mas.

• Rysowanie i pisanie zgodnie z poleceniem, na przykład: „Piszemy od strony lewej do prawej”, „Narysuj kwadrat w lewym górnym rogu kartki”.
• Formowanie masy – zabawy zmysłowe SI.
• Gniecenie papieru, kartek, gliny, plasteliny, gąbki, piłeczki.
• Kalkowanie łatwych wzorów (liter i cyfr oraz postaci z bajek).
• Klaskanie.
• Kreskowanie – wypełnianie konturów kolorem kreskami poziomymi (z zachowaniem kierunku od lewej do prawej i od góry do dołu).
• Kreślenie w powietrzu, na stole, na dywanie, na ograniczonej małej powierzchni dużych wzorów (fal, ósemek, figur geometrycznych).
• Kolorowanie obrazków o zaznaczonych konturach.
• Konstruowanie z klocków określonych kształtów.
• Kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną.
• Kropkowanie kwadratowych pól.
• Manipulowanie drobnymi przedmiotami (oburącz, jedną ręką).

Lepienie:

• z masy solnej: owoców, warzyw, zwierząt;
• figur z plasteliny;
• z gliny lub plasteliny prostych kształtów: kuleczek, wałeczków, płaskich form.

Malowanie:

• palcami, ręką, obiema rękami jednocześnie;
• pęczkiem waty dużych i małych kałuż, chmur, kwiatów;
• dużym pędzlem linii pionowych i poziomych z zachowaniem kierunku od lewej do prawej, z góry na dół;
• linii falistych poziomych, pionowych i splątanych, pętli, spirali;
• dużych form kolistych, owali, liter z zachowaniem kierunku pisania (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, początek: miejsce cyfry 2 na tarczy zegarowej) płynnym ciągłym ruchem;
• palcem lub dłonią na całej powierzchni papieru w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara;
• plakatówkami, farbami klejowymi;
• na matowym szkle i na folii;
• oburęczne dużych kształtów: kół, ósemek;
• bez odrywania ręki;
• na szkle (kopiowanie rysunków przyklejonych do szyby);
• form kolistych, falistych, podobnych do liter, liter na dużych płaszczyznach (kartonach, gazetach, szarym papierze) w pozycji stojącej (później siedzącej) z zachowaniem kierunku od lewej do prawej i z góry na dół.
• Nabywanie swobody, lekkości ruchów przy rysowaniu, malowaniu.
• Nakładanie zabawek na patyk, sznurek.

Nawlekanie:

• drobnych koralików, makaronu na sznurek;
• koralików na drucik, dobrowolnie oraz według podanego wzoru.
• Ozdabianie tekturowych talerzyków i butelek z plasteliną.
• Dotykanie liter wyciętych z szorstkiego materiału.
• Obrysowywanie przedmiotów i szablonów (zewnętrznych i wewnętrznych) (Demel, 1978).

Obwodzenie:

• kredką po śladzie prostych figur i kształtów;
• konturów według podanego wzoru z użyciem pędzla, kredki, patyka.

Odwzorowywanie:

• prostych symboli i znaków (linie proste pionowe, poziome, ukośne, fale, koła, figury geometryczne);
• prostych kompozycji z wykorzystaniem szablonów i bez szablonów;
• kształtów za pomocą sznurków, taśm, prac graficznych (Waszkiewicz, 1994).

Odtwarzanie:

• kształtu poszczególnych liter i prostych napisów według wzoru:
• – kształtu poszczególnych liter i prostych napisów według wzoru;
• – układów linearnych z różniących się kształtem lub kolorem elementów powtarzających się cyklicznie: w liniaturze, zgodnie z kierunkiem pisania.

• Opracowanie kształtów poszczególnych liter i ich połączeń (Nikiel-Pogorzelska, 2005)
• Otwieranie i zamykanie pudełek.
• Pisanie i rysowanie po śladzie ciągłym, liniowym i kropkowym.
• Pogrubianie konturów obrazków, figur geometrycznych, prostych szlaczków (o wysokości 3-4).
• Pokonywanie labiryntów.
• Przerysowywanie wzorów przez papier przebitkowy (bez odrywania ręki).
• Przyszywanie guzików z różnym układem dziurek oraz na słupku
• Przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne otwory.
• Równomierne przesuwanie ręki od lewej strony do prawej.

Rysowanie:

• po śladzie;
• głowy – uzupełnianie oczu, ust, uszu;
• na podany temat, na przykład słońca, domu postaci;
• na różnych formatach papieru z wykorzystaniem całej powierzchni arkusza;
• nieskomplikowanych przedmiotów za pomocą szablonów figur geometrycznych;
• wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym; kredkami świecowymi lub ołówkowymi;
• kredą na tablicy, patykiem na śniegu, piasku, ubitej ziemi;
• ołówkiem, świecą tuszem, węglem, kredkami świecowymi, piaskiem na dowolny lub określony temat;
• szlaczków geometrycznych, obrazkowych i literopodobnych w liniaturze, w zmniejszającym się stopniowo wymiarze aż do liniatury zeszytu, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru.

• Odwzorowywanie linii prostych, pionowych i poziomych, kół na zmianę prawą i lewą ręką, na papierze gładkim, w linie, w kratkę.
• Stemplowanie – tworzenie za pomocą stempli kompozycji z figur geometrycznych (stemple Janiny Magnuskiej) lub liter.
• Szycie prostym ściegiem (fastrygowanie, marszczenie).
• Toczenie kulek z wałeczków, następnie lepienie z nich wzorów i obrazów.
• Układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych według przebiegu zdarzeń.
• Wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru i odwzorowanie.
• Zamalowywanie większych płaszczyzn, wypełnianie konturów.
• Zamalowywanie kredkami konturów figur geometrycznych obrazków.

źródło:

• G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978, s. 25

• E. Waszkiewicz, Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych…, Warszawa 1994
• I. Nikiel-Pogorzelska, Autorski program zajęć ucznia upośledzonego w stopniu umiarkowanym, Wirtualny Przewodnik Nauczyciela MAWI, wiosna 2005, s. 12-13