3 listopada to Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Przemocy i Nękaniu w Szkole w tym Cybernękania. Został ustanowiony przez Konferencję Generalną UNESCO i jego celem jest zwrócenie szczególnej uwagi na fakt, że wszelkie formy przemocy w szkole stanowią naruszenie praw dzieci i młodzieży do edukacji, zdrowia oraz poczucia bezpieczeństwa.

Konsekwencje przemocy i zastraszania w szkole w tym cybernękania są dalekosiężne. Obejmują dzieci i młodzież, która ma trudności z koncentracją na zajęciach, opuszczaniem zajęć, unikaniem zajęć szkolnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym, samookaleczenia i samobójstwa.

Pamiętajmy, że Ważna jest każda reakcja na przemoc. Nie bójmy się mówić, reagować, zgłaszać osobom do których czujemy zaufanie. Warto pamiętać również o ważnych telefonach, gdzie również możemy uzyskać pomoc:

• Całodobowa bezpłatna infolinia dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli 800 080 222
• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12
• Ogólnopolski Policyjny Telefon Zaufania 800 120 226
• Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” 801 120 002
• Ogólnopolski Telefon Zaufania 801 199 990
• Anonimowa policyjna linia specjalna 800 120 148
• Razem Pokonać Przemoc , bezpłatna linia 800 559 975
• Pomoc dzieciom i młodzieży w sytuacjach zagrożenia w Internecie bezpłatny nr 800 100 100
• Ogólnopolski telefon zaufania dla dzieci i młodzieży potrzebujących wsparcia psychologicznego, doświadczających i będących świadkami przemocy 116 111

Przydatne linki:
http://www.szkolabezprzemocy.pl/
https://dyzurnet.pl/
https://fdds.pl/
https://www.saferinternet.pl/
http://www.przemocwszkole.org.pl/przemoc_w_szkole.php
https://www.ore.edu.pl/2015/03/agresja-i-przemoc-2/
https://www.niebieskalinia.pl/
https://www.cyfrowobezpieczni.pl/gdzie-szukac-pomocy
https://800100100.pl/

Przygotowanie

Prowadzący powinien się upewnić, że dzieci mają wystarczające umiejętności do realizacji tego tematu. To może być dobry moment na przegląd treści poruszonych na wcześniejszych spotkaniach / materiału zrealizowanego podczas wcześniejszych spotkań, aby właściwie przygotować dzieci do przyswojenia nowych informacji.

Podczas wybierania materiałów i zasobów uzupełniających scenariusz lekcji (np. książek, filmów) należy spojrzeć na nie z perspektywy dzieci. Znajdź materiały, które wzbogacą zajęcia i sprawią, że nawiążesz lepszą komunikację z uczestnikami.

Po wybraniu materiałów i upewnieniu się, że docelowa grupa będzie w stanie zrozumieć treść lekcji, można zorganizować miejsce zajęć i usadzić wszystkich uczestników w kręgu. Postaw w widocznym i łatwo dostępnym dla siebie miejscu tablicę z przymocowaną kartką B1 oraz markerem i rozpocznij zajęcia.

Wprowadzenie

Prowadzący wita uczestników i przeprowadza tzw. rundkę. Każdy odpowiada na pytania: Jak się dzisiaj czujesz? Co wydarzyło się u ciebie w ostatnim tygodniu? Następnie nauczyciel rozdaje dzieciom kolorowe karteczki i prosi, żeby wypisały lub narysowały na nich, jakie konflikty (kłótnie, problemy) pojawiły się ostatnio w ich życiu, na przykład w szkole, czy w domu. Uczestnicy przyklejają kartki do dużego brystolu i uzmysławiają sobie w ten sposób, że konflikty zdarzają się wszystkim i stanowią nieodłączny element życia społecznego. Na koniec następuje burza mózgów na temat tego, czym dokładnie jest konflikt i powstaje jego wspólna definicja.

Konflikt to sytuacja w której między dwiema lub więcej osobami/wartościami występują sprzeczne/konkurencyjne interesy, potrzeby, czy intencje.

Nasz Sposób

Prowadzący zapoznaje uczestników ze stylami rozwiązywania konfliktów na przykładzie sytuacji „młodsza siostra zabrała ci ulubioną zabawkę”.

Unikanie – uciekanie od zaistniałego konfliktu, brak współpracy i rezygnacja z własnych celów. Taki styl rozwiązywania konfliktów prowadzi do sytuacji „przegrany – wygrany”. Na przykład: Próbuję znaleźć inną zabawkę do zabawy.

Konfrontacja – wykorzystanie siły w rozwiązaniu konfliktu i brak oporów przed stosowaniem agresji. Taki styl rozwiązywania konfliktów prowadzi do sytuacji „wygrany – przegrany”. Na przykład: Wyrywam siostrze moją zabawkę siłą.

Kompromis – skupienie się zarówno na celu, jak i na relacji oraz gotowość do poświęcenia części swoich celów, jeśli inni zrobią to samo. Taki styl rozwiązywania konfliktów prowadzi do sytuacji „przegrany – przegrany”. Na przykład: Wybieramy inne zabawki, a tę odkładamy na półkę.

Łagodzenie – postępowanie w sposób łagodny i uprzejmy oraz koncentrowanie się na podtrzymaniu dobrej relacji z drugą stroną. Taki styl rozwiązywania konfliktów prowadzi do sytuacji „przegrany – przegrany”. Na przykład: Pytam siostrę w co innego chciałaby się pobawić i próbujemy się pobawić właśnie w to.

Kooperacja – współpraca i rzeczowa analiza konfliktu, troszczenie się zarówno o relację, jak i cele uczestników oraz poszukiwanie rozwiązania, które zrealizuje cele wszystkich uczestników konfliktu. Taki styl rozwiązywania konfliktów prowadzi do sytuacji „wygrana – wygrana” Na przykład: Ustalamy, że zamieniamy się tą zabawką co pięć minut.

Praktyczny Sukces

Prowadzący zapoznaje uczestników z etapami rozwiązywania konfliktów na podanym wcześniej przykładzie i dzieli dzieci na pary. Każda para otrzymuje kartkę z opisem sytuacji konfliktowej. Zadaniem dzieci jest przejście przez wszystkie etapy rozwiązania konfliktu i znalezienie takiego wyjścia z sytuacji, które będzie dobre dla obu stron.

Etapy rozwiązywania konfliktów:

1. Określamy istotę problemu. Nazywamy problem, na przykład: Zabierasz mi ulubioną zabawkę. Mówimy, jakie uczucia wywołują w nas zachowania drugiej osoby, na przykład: Złości mnie to. Określamy swoje potrzeby i oczekiwania, na przykład: Oczekuję, że mi ją oddasz.
2. Poszukujemy możliwych rozwiązań. Zgłaszamy różne pomysły rozwiązań, na przykład: Proponuję, żebyśmy bawili się nią na zmianę. Proponuję, żebyś wzięła swoją ulubioną zabawkę. Proponuję, żebyśmy pobawili się w coś innego.
3. Wybieramy rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Określamy plusy i minusy każdego rozwiązania i razem decydujemy, które będzie najlepsze – na przykład: Bawimy się zabawką na zmianę, ponieważ to rozwiązanie jest sprawiedliwe.
4. Wprowadzamy rozwiązanie w życie i oceniamy wyniki. Podkreślamy przy tym strony pozytywne, na przykład: Zarówno ty, jak i ja możemy się bawić tym, czym chcemy. Zaznaczamy uniknięte strony negatywne, na przykład: Nie musimy marnować czasu na kłótnię.

Przykłady konfliktów:

• Kolega chce być pierwszy w kolejce do szkolnego sklepiku. Próbuje wepchnąć się przed ciebie.
• Bawicie się w zbijaka. Ty i kolega jesteście kapitanami. Chcecie wybrać do drużyny tę samą osobę.
• Niechcący popchnąłeś kolegę podczas gry na WF-ie. Kolega uważa, że zrobiłeś to specjalnie i chce ci „oddać”.
• Pożyczyłaś koleżance zeszyt. Oddała ci porwany. Jesteś na nią bardzo zła.

Podsumowanie

Prowadzący razem z uczestnikami tworzy sieć z włóczki. Przy każdym zaczepianiu/zawiązywaniu włóczki nazywają uczucia/stany, jakie mogą pojawić się podczas konfliktu (złość, strach, nadzieja, smutek, gniew, pogarda, wstyd, zmęczenie, rozczarowanie i zdziwienie ale też radość, satysfakcja, lekkość, duma, spokój oraz ukojenie). Następnie dzieci powinny przejść przez pajęczynę bez dotykania jej. Aby to zrobić, muszą sobie nawzajem pomagać. Na koniec uczestnicy oceniają zabawę (Jak sobie wzajemnie pomagały? Co było najbardziej pomocne? Jakie emocje czuły podczas przechodzenia przez sieć?).

Po zakończeniu zabawy prowadzący zbiera informacje zwrotne na temat zajęć od każdego uczestnika i podsumowuje zajęcia. Może dodatkowo zapytać: Co było dla was nowe, ważne, ciekawe? Następuje czas na indywidualne pytania i uwagi.

Dodatkowe Pomysły

Przedstawiony scenariusz można wykorzystać do zajęć w dziadzie podczas których prowadzący będzie prezentował treści i wykonywał ćwiczenia wspólnie z uczestnikiem zajęć. Dziecko może samo odegrać scenki za pomocą kukiełek, pacynek, czy lalek.

Nauczyciel może również przeprowadzić lekcję on-line podczas której udostępni pulpit komputera uczestnikom i pozwoli im wykonać ćwiczenia. Dzieci mogą odegrać scenki przed kamerą i stworzyć listę emocji na czacie grupowym.

autor: Sylwia Sitkowska, Maria Kocurowska, Damian Berent

źródło: Naucz mnie jak radzić sobie … Sensus, Gliwice 2021