Ludzie doświadczają różnych emocji. Nie znaczy to jednak, że wszystkie emocje są widoczne na ich twarzach. Dorośli potrafią skutecznie ukrywać zdenerwowanie lub smutek, żeby nie martwić swoich dzieci i bliskich. Często ukrywają złość w swojej pracy lub na spotkaniach. Na przykład uśmiechają się nerwowo ukrywając zniecierpliwienie. Są i tacy, którzy tak jak dzieci, nie starają się ukrywać swoich emocji. Emocje są widoczne na ich twarzach. Warto podkreślić, że nie ma złych emocji – są tylko złe sposoby radzenia sobie z nimi. Mamy prawo do swoich emocji. Mamy prawo o nich mówić i wyrażać je na swój własny sposób pod warunkiem, że nie krzywdzimy innych. Spróbujmy je rozpoznać…
Emocje i uczucia potraktowałam razem – jednak należy pamiętać, że są emocje i są uczucia – jako nasze reakcje na daną pozytywną lub negatywną sytuację.
Złość
Jest to silne uczucie niezadowolenia, któremu czasem towarzyszy wrogość. Dzieci zwykle reagują złością, kiedy im się coś odbiera lub czegoś zabrania. Mogą płakać, zachowywać się w nieodpowiedni sposób lub się wycofywać. Zwykle mają szeroko otwarte oczy, wzrok utkwiony przed sobą i zmarszczone brwi. Mogą mieć zaciśnięte wargi, napięte mięśnie całego ciała, podniesiony ton głosu.
Emocje pokrewne złości: irytacja, opryskliwość, gniew, niezadowolenie, wściekłość, zawiść, rozdrażnienie, frustracja, furia, rozsierdzenie, zazdrość, uraza.
Pogarda
Pogarda nie jest tak łatwo dostrzegalna na twarzach ludzi. Częściej przejawia się w pogardliwym zachowaniu. Definicja pogardy mówi, że to stan uczuciowy będący mieszaniną braku szacunku i niechęci, zbliżony do nienawiści zawierający komponent poczucia wyższości wobec osoby pogardzanej. Wywyższanie to z kolei uczucie, że jesteśmy lepsi od innych lub danej osoby.
Pogarda to uczucie gardzenia kimś lub braku szacunku. Wyrażając pogardę, dziecko może się uśmiechać szyderczo i przewracać oczami. Może również żartować sobie z ludzi albo ich przezywać.
Emocje pokrewne pogardzie: zbulwersowanie, gorycz, lekceważenie, brak szacunku, oburzenie, krytycyzm, uraza.
Odraza
Odraza to bliska obrzydzeniu emocja, bardziej reakcja organizmu na niesmaczne czy obrzydliwe smaki, zapachy czy obrazy wstrętnych rzeczy. Odrazę możemy czuć, choć nie wszyscy tak mają, na krew, śluz ślimaka, wymioty, pajaki, karaluchy czy dziwaczne potrawy typu flaki. Dzieci mówią wtedy fu! Jeśli kogoś bardzo nie lubimy zaczynamy czuć do niego odrazę – to stan wyrażany w przenośni – tak się mówi. Omijamy takie osoby. Czujemy do nich „odrazę”.
Wyrażając wstręt czy odrazę, dzieci często wyciągają język, marszczą nos i unoszą górną wargę.
Emocje pokrewne odrazie: awersja, niechęć, nienawiść, wstręt, obrzydzenie.
Zakłopotanie
Uczucie zakłopotania to zażenowanie wobec obserwujących nas osób. Dzieci mogą się rumienić, nerwowo dotykać swojego ciała, uśmiechać się i spoglądać z zakłopotaniem na ludzi w najbliższym otoczeniu. Mogą zakrywać twarz, rozpłakać się a nawet uciekać. Mogą odczuwać tę emocję, kiedy występują przed publicznością lub odpowiadają na pytania zadawane przez nauczyciela. Mogą dziwnie reagować gdy są chwalone albo popełniły oczywisty błąd.
Empatia
Wyjaśniając uczucia i reakcje powinniśmy wyjaśnić czym właściwie jest empatia.
Empatia – to zdolność odczuwania tego, co czuje inna osoba. Empatia może obejmować zrozumienie, współodczuwanie i reakcję na uczucia drugiej osoby. Dzieci od drugiego roku życia są w stanie rozpoznać niektóre uczucia innych i mogą w takich sytuacjach reagować przytuleniem, poklepywaniem po ramieniu czy pocieszeniem słownym.
Ekscytacja
Uczucie przypływu energii i oczekiwania, które zwykle prowadzi do radości. Ekscytacja może mieć źródło w oczekiwaniu na coś albo doświadczaniu czegoś miłego, jednak również może być elementem uczucia lęku lub niepokoju. Kiedy dziecko jest podekscytowane, zwykle jest bardzo aktywne i w sposób ekspresyjny wyraża swoje emocje.
Strach
Strach to uczucie wynikające z lęku przed czymś lub oczekiwania, że zdarzy się coś przerażającego. Dzieci zwykle płaczą, próbując uciec przed budzącą strach sytuacją, szukać osób lub przedmiotów, które zapewnia im, poczucie bezpieczeństwa i dodadzą otuchy. Zazwyczaj mają szeroko otwarte oczy, lekko uniesione brwi, ściągnięte wargi. Mogą mówić podniesionym głosem, w ich organizmie rośnie poziom hormonu stresu.
Emocje pokrewne strachowi: lęk, niepokój, obawa, brak równowagi, przerażenie, nerwowość, osłupienie, płochliwość.
Szczęście
Szczęście to uczucie zadowolenia i dobrostanu. Dzieci w takich sytuacjach uśmiechają się i chichoczą, mają błyszczące, szeroko otwarte oczy, lekko uniesione policzki, które nadają twarzy wyraz zadowolenia.
Emocje pokrewne szczęściu: uwielbienie, tkliwość, zachwyt, błogość, serdeczność, zadowolenie, radość, ekstaza, euforia, wdzięczność, aprobata, jowialność, wesołość, uczucie miłego zaskoczenia, satysfakcja, duma.
Zainteresowanie
Pozytywne uczucie, które pojawia się, gdy ktoś lub coś przyciągnie uwagę dziecka lub wzbudzi jego ciekawość. Zainteresowane dziecko unosi, a nawet marszczy brwi. Może mieć szeroko otwarte usta.
Emocje pokrewne zainteresowaniu: rozbawienie, wyczekiwanie, uważność, podziw, entuzjazm, pobudzenie, zaabsorbowanie, zadowolenie, podniecenie, fascynacja, zaangażowanie, oczekiwanie.
Duma
Duma to uczucie zadowolenia z przeświadczenia, że coś zostało dobrze zrobione. Można czuć dumę z własnych lub cudzych osiągnięć. Uczucie to pojawia się zwykle w trzecim roku życia dziecka, kiedy jest już ono świadome własnych celów i oczekiwań, a także oczekiwań innych osób wobec niego i na podstawie tej świadomości jest w stanie ocenić swoje działania.
Smutek
Uczucie braku szczęścia, pojawiające się wraz z utratą czegoś lub nieosiągnięciem zakładanego celu. Smutne dziecko ma opuszczone kąciki ust, może też wydymać dolną wargę. Czasem płacze i marszczy brwi. Zaczyna się garbić, mówi ciszej i wolniej.
Emocje pokrewne smutkowi: przygnębienie, przybicie, depresja, rozpacz, zniechęcenie, rozczarowanie, konsternacja, chandra, posępność, żal, cierpienie, niezadowolenie (Jenkins, 2015).
źródło:
- L. Jenkins, Gotowi do szkoły? Start!…, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2015
- wikipedia.org
