Autyzm, spacery i rozmowa – komunikacja

Jednym z najlepszych sposobów rozpoczęcia rozmowy z drugą osobą, zwłaszcza z nieznajomą, jest skomentowanie otoczenia lub zapytanie o nie, na przykład: „Ale dzisiaj mamy czyste niebo” albo „Nie wie pan, czy dzisiaj ma padać?”. Wiele dzieci ma problem z językiem pragmatycznym, toteż należy organizować takie zabawy, dzięki którym poszerzą zakres słownictwa i zdobędą umiejętności komunikowania się w określonym kontekście.

Rekwizyty:

Żadne, najwyżej buty do pieszych wycieczek.
Miejsce do spacerowania.
Aparat fotograficzny (poziom drugi).
Mały notes i coś do pisania (poziom drugi).

Sposób zabawy (poziom pierwszy):

Można zainteresować dziecko pieszymi wędrówkami na wiele różnych sposobów, zwłaszcza, że wspólne spacery sprzyjają komunikacji.
Idźcie gęsiego lub obok siebie i rozmawiajcie o przyimkach, na przykład: „Jestem obok ciebie”. To najlepszy sposób – konkretny i trójwymiarowy – na zrozumienie tych pojęć.
Po drodze zbierajcie patyki, oglądajcie je. Zapytaj: „Który z nich jest dłuższy (krótszy, cięższy, lżejszy, ostrzejszy czy bardziej tępy)?”.
Jeśli dziecko dysponuje większymi umiejętnościami, można się zabawić w pytanie i odpowiedź, na przykład: „Kto ma dłuższy patyk?”
Spacerujcie na przemian szybko i wolno, opisujcie sposób chodzenia i wszelkie zmiany ruchu, takie jak zatrzymywanie się, odwracanie czy robienie dużych lub małych kroków.
Liczcie kroki, by się nauczyć kierunków, np. 2 kroki do przodu, 4 do tyłu. Jeśli bawimy się z dziećmi, które mają problemy z określaniem kierunków, zwłaszcza dzieci z zaburzeniami języka opisowego lub planowania motorycznego, konieczne będzie prowadzenie podopiecznego – w trakcie wykonywania poleceń trzymaj go za rękę.
Pobawcie się w „popatrz w górę, popatrz w dół”. Zapytaj: „Co widzisz?”. Dla ułatwienia możesz zacząć odpowiedź, np: „Widzę…”.
Aby rozpocząć zabawę, wybierzcie wraz z dzieckiem jakiś obiekt i sprawdźcie ile tych obiektów naliczyliście. Zapytaj, np.: „Ile widzisz sosen?”.
Podczas wędrówki po okolicy zabawcie się w „idź za przywódcą”.
Policzcie samochody na podjazdach. Wybierzcie i znajdźcie samochód lub dom określonego koloru.
Jak najczęściej spacerujcie po lesie. Możliwości rozwijania języka podczas wędrówki są praktycznie nieograniczone.

Sposób zabawy (poziom drugi):

Aby zdobyć więcej doświadczeń weźcie ze sobą aparat fotograficzny. Każde zdarzenie podczas wycieczki powinno zostać dobrze udokumentowane zdjęciami przedstawiającymi dziecko we wszelkich możliwych miejscach i z różnymi obiektami. Historię należy ułożyć sekwencyjnie. Niech nie liczy więcej niż 10 zdjęć. Należy używać prostych słów, np, na jednej stronie niech będzie napisane: „W piątek ja i mama poszliśmy na spacer nad jezioro”, a na drugiej: „Pierwszą rzeczą, jaką zobaczyliśmy, było…”.

Cele / Korzyści:

Planowanie motoryczne (ruch) – chodzenie jest wprawdzie ruchem naturalnym i nieskomplikowanym, ale spacery w nowym otoczeniu czy terenie wymagają współpracy mózgu z ciałem w celu odnalezienia drogi w obcym środowisku.
Bodziec proprioceptywny – wchodzenie pod górę dostarcza dużo więcej bodźców proprioceptywnych niż chodzenie po płaskim terenie, z którym umysł i ciało człowieka są już zaznajomione.
Komunikacja/język – komentowanie otoczenia to świetny początek rozmowy, niezbędny do rozwoju języka społecznego.
Nowe pojęcia – dzięki tej zabawie dziecko poszerza zasób słownictwa, uczy się głównie zadawania pytań na temat tego, na co właśnie patrzy, i udzielania odpowiedzi.
Umiejętności wzrokowo-przestrzenne – ta zabawa wspomaga wzrokowo-przestrzenne pojmowanie otoczenia dzięki odnoszeniu się do różnic i podobieństw między obiektami, które dziecko widuje każdego dnia. Poza tym umożliwia powiązanie słów z obserwacjami.
Umiejętności wzrokowe – wędrówki po świeżym powietrzu to najlepsza „gimnastyka” dla oczu! (Delaney, 2016).

źródło: T. Delaney, 101 ćwiczeń, gier i zabaw…, Harmonia Universalis, Gdańsk 2016