Potrzeba a nagroda sensoryczna w zespole Aspergera
Dla dzieci z problemami sensorycznymi nagrody związane z doznaniami zmysłowymi mogą być motywujące. Cała sztuka polega na właściwym odróżnianiu potrzeb sensorycznych, których zaspokojenia nie można zaniechać ze względu na zachowanie dziecka, od preferencji sensorycznych (ulubionej czynności, przedmiotu, przysmaku i tym podobnych).
Potrzeba sensoryczna
- Klasa jest za głośna dla dziecka. Pozwolenie na noszenie słuchawek, nauszników czapki lub używanie iPoda/komórki/tabletu w czasie zajęć nie jest przywilejem, ale pomaga mu zarządzać liczbą odbieranych bodźców dźwiękowych w celu samoregulacji i skupienia uwagi na wykonywanych zadaniach.
- Dziecko potrzebuje ruchu. Pozwolenie na załatwianie spraw w sekretariacie, przesuwanie krzeseł w klasie lub książek na pólkach to nie przywilej. Czynności te dostarczają bodźców proprioceptywnych, których dziecko potrzebuje, aby zachować spokój, gotowość na nowe doświadczenia i poczucie porządku.
Nagroda sensoryczna
Prawie wszystkie wszystkie dzieci reagują na nagrody, jeśli tylko są one odpowiednio zdefiniowane. To ważny warunek. Motywacja za pomocą nagród jest skuteczna tylko, jeżeli ma wartość dla dziecka – a jego potrzeby mogą się z czasem zmienić. Ustalając nagrody sensoryczne, weź pod uwagę wszystkie zmysły dziecka. Taka nagroda może być:
- coś, co zajmuje ręce, np. ulubiona mała zabawka;
- coś, na co można patrzeć: książka, , zdjęcia, ruch uliczny, zwierzęta;
- coś do jedzenia;
- coś do powąchania;
- coś do zrobienia (zabawa w basenie z piłeczkami lub w piaskownicy, inne doświadczenie sensoryczne).
Uwaga
Najważniejszym aspektem skuteczności wzmocnień jest określenie, kiedy ilość bodźca będzie wystarczająca, a kiedy nadmierna (kwestia sytości). Czy jeśli pozwolisz dziecku bawić się zabawką, będzie skłonne ci ją oddać po określonym czasie nagradzania, czy zrozumie jej odebranie jako karę? Stosuj różne rodzaje wzmocnień; mieszaj je ze sobą. Ustal na samym początku jasne zasady: dziecko może się bawić daną zabawką tylko wtedy, kiedy zasłuży na nagrodę i tylko przez 3 minuty – ustaw minutnik, aby zadzwonił, gdy zabawa powinna się skończyć. Z kilku powodów nie polecamy używania jedzenia jako nagród. Po pierwsze, takie wzmocnienia rzadko są zdrowe (chyba, że twoje dziecko zaakceptuje nagrody w postaci winogron lub małych marchewek zamiast cukierków, czipsów lub krakersów). Po drugie, co jeśli dziecko właśnie zjadło śniadanie lub obiad i nie jest głodne? Jak ocenić, ile krakersów w kształcie rybki lub kostek czekolady dziecko musi dostać, by nagroda zadziałała motywująco, i co zrobić, jeśli się okaże, że jest ich za mało, a dziecko się zdenerwuje? (Notbohm, Zysk, 2016).
źródło: E. Notbohm, V. Zysk, 1001 Porad dla Rodziców i Terapeutów Dzieci z Autyzmem i Zespołem Aspergera…, WUJ, Kraków 2016
