Inteligencja emocjonalna – historyjka społeczna
Termin „inteligencja” jest powszechnie znany i używany. Zwykle opisuje osobę bystrą choć często odnosi się do wiedzy książkowej lub wykształcenia.
Istnieje wiele rodzajów inteligencji, na przykład: zdroworozsądkowa, muzyczna, artystyczna, sportowa, matematyczna lub lingwistyczna. Wszystkie one charakteryzują osobę obdarzoną zdolnościami w konkretnym aspekcie życia.
Inteligencja emocjonalna polega natomiast na umiejętności rozpoznawania uczuć oraz posługiwania się nimi. Innymi słowy, oznacza, że potrafimy świetnie sobie radzić w sferze emocji.
Z pewnością łatwiej jest odnieść sukces w dziedzinie, do której ma się wrodzony talent, na przykład muzyk powinien charakteryzować się dobrym słuchem muzycznym. Z kolei inteligencja emocjonalna potrzebna jest przede wszystkim tym, którzy zawodowo zajmują się ludzkimi uczuciami, pracując jako psycholodzy, pracownicy socjalni, doradcy zawodowi, psychiatrzy czy aktorzy.
Dlaczego?
Bo emocje są ściśle związane z ludzką naturą. W życiu codziennym nie da się ich uniknąć. Wszyscy cechujemy się pewnymi charakterystycznymi zachowaniami, o czymś myślimy i wyrażamy jakieś uczucia. Zwykle elementy te są ściśle ze sobą powiązane. Gdy coś nam się przytrafia, podejmujemy odpowiednie działania, zastanawiamy się nad tym i reagujemy na to odpowiednimi emocjami. To wspaniała zdolność, która otwiera niemal nieograniczone możliwości i sprawia, że jesteśmy ludźmi.
Znaczącym aspektem naszej zdolności przetwarzania jest możliwość wykorzystywania emocji do nawiązywania więzi i wchodzenia w różnego rodzaju interakcje. Ich znaczenie w ogromnym stopniu zależy jednak od tego, czy potrafimy o nie odpowiednio zadbać, zwłaszcza gdy chodzi o tych, którzy są dla nas wyjątkowo ważni. Takie więzi trzeba pielęgnować.
Nawiązując z kimś relację, przejmujemy od niego umiejętności interpersonalne (międzyludzkie, zewnętrzne) i intrapersonalne (dotyczące nas samych, wewnętrzne). Dzięki nim radzimy sobie w różnych sytuacjach społecznych i emocjonalnych. Jeśli umiemy porozumieć się z innymi oraz zaadoptować się do zmiennych warunków, nasze życie staje się łatwiejsze. To kluczowa umiejętność, dzięki której udaje się nawiązać długotrwałe związki z ludźmi, a także osiągnąć sukcesy w pracy.
Umiejętności interpersonalne to między innymi:
- zdolności komunikacyjne – mówienie i słuchanie oraz interpretowanie sygnałów niewerbalnych, takich jak kontakt wzrokowy czy mowa ciała;
- zdolność obserwacji i dostrzegania innych;
- gotowość do zmiany swojego zachowania;
- świadomość własnych uczuć;
- zdolność kontrolowania emocji i ich natężenia – dotyczy to zwłaszcza stanów skrajnych, takich jak wściekłość, frustracja, gniew, podniecenie, czy stres;
- wyrażanie emocji w sposób adekwatny do sytuacji i we właściwym momencie;
- empatia, czyli zdolność do odczytywania i rozumienia innych ludzi.
Inteligencja emocjonalna pomaga odnaleźć się w nowych sytuacjach społecznych i emocjonalnych w szkole, niezależnie od poziomu rozwoju intelektualnego, temperamentu czy genów. Dzięki niej dzieci i dorośli radzą sobie w różnych sytuacjach, dlaczego? Bo inteligencja emocjonalna obejmuje:
- świadomość własnych emocji;
- panowanie nad uczuciami w taki sposób, żeby nie przyćmiewały obranych celów;
- kontrolowanie wyrażania uczuć oraz uzewnętrznianie ich w odpowiednich sytuacjach;
- umiejętność rozpoznawania uczuć innych ludzi;
- zdolność porozumiewania się z innymi i wykorzystywanie świadomości emocjonalnej podczas tych kontaktów;
- uwzględnianie własnych emocji, a jednocześnie szanowanie uczuć innych osób.
Te zdolności zaczynają się kształtować jeszcze zanim dzieci pójdą do szkoły, lecz ich pełny rozwój wymaga czasu. Niektóre części mózgu rozwijają się stosunkowo długo, dlatego być może część tych umiejętności dzieci opanują dopiero w okolicy swoich dwudziestych urodzin (Jenkins, 2015).
źródło: L. Jenkins, Gotowi do szkoły?…, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2015
