Stereotypie są różnie definiowane. Zwykle są to różnego rodzaju powtarzalne czynności, z których trudno dziecku czy dorosłemu ze spektrum autyzmu zrezygnować lub nagle je przerwać.
Mruczenie, szeptanie, cmokanie, stukanie, nucenie, kręcenie się, kołysanie, mówienie do siebie, wachlowanie dłońmi koło twarzy, strzelanie kostkami dłoni, obgryzanie paznokci, skórek wewnątrz jamy ustnej, chodzenie tam i z powrotem i wiele innych czynności może występować u autystycznych dzieci. Niektóre zachowania „przechodzą z wiekiem” jak choroby wieku dziecięcego. Inne mogą się rozwijać, nasilać lub zmieniać w inne.
Powtarzalne czynności to jedno z głównych kryteriów diagnostycznych autyzmu. Nie są one jednak związane wyłącznie z autyzmem. Od dawna uznaje się je za wspólny element różnych zaburzeń umysłowych.
Stereotypie są obecne nie tylko w ruchach, ale także w myśleniu, mogą więc być niewidoczne. Definicja i klasyfikacja zjawisk repetytywnych nadal są niezadowalające, a takich terminów jak, „stereotypie”, „manieryzmy”, „perseweracje”, „obsesje” i „kompulsje” często używa się zamiennie. Niewykluczone, że dobrych podstaw teoretycznych dla takich rozróżnień po prostu brak. To, czy określona czynność repetytywna jest kompulsją i czy dana osoba próbuje się jej oprzeć, wiadomo wyłącznie z introspekcji (Frith, 2015).
Stereotypie w zachowaniu i zainteresowaniach ucznia ze stwierdzonym ASD: ZA/autyzm przejawiają się najczęściej w następujących obszarach:
- Dokładnie opracowany, niezmienny plan lekcji oraz dnia umożliwia mu dość prawidłowe funkcjonowanie w warunkach lekcyjno – klasowych. Dlatego warto, zadbać o to, aby uczeń z ASD nie był informowany o pewnych ważnych wydarzeniach na ostatnią chwilę, np. o wyjściu do opery, teatru czy filharmonii. Z doświadczenia wiem, że są to w ogóle miejsca niekoniecznie sprzyjające autystycznym dzieciom. Nasycenie dźwiękiem, który świdruje w uszach, przestymulowanie wzrokowe w wyniku kolorowej jaskrawo oświetlonej sceny, nowe pomieszczenie i niezrozumiały przekaz mogą spowodować frustrację i zamknięcie się takiego dziecka na sztukę.Obserwuję również często, że nasilona potrzeba niezmienności wydarzeń pojawia się bezpośrednio z powodu lęku i niepewności. Może ona wynikać ze strachu przed wchodzeniem w nowe role społeczne lub w ogóle niemożności odnalezienia się w środowisku rówieśników. Kolejna trudnością, na którą chciałabym zwrócić uwagę, jest zmiana nauczyciela (zwłaszcza związana ze zmianą nauczania zintegrowanego na przedmiotowe) lub sali lekcyjnej czy miejsca w ławce. Te wszystkie niedogodności mogą ucznia wyprowadzić z równowagi i jednocześnie być przyczyną poważnych problemów z koncentracją uwagi i odmowy współpracy.
- W otoczeniu, które powinno być niezmienne – autystyczne dziecko zdecydowanie najlepiej czułoby się w sali, w której dekoracja na ścianach nie zmieniałaby się nigdy i byłby tylko jeden nauczyciel od wszystkich przedmiotów. Co również interesujące – osoby autystyczne na ogół posługują się formą myślenia nazywaną „myśleniem obrazowym”. Każda myśl dziecka jest pojedynczym, niepowtarzalnym obrazem. Kiedy myśli o nauczycielu, widzi w swojej głowie jakby setki obrazów konkretnych nauczycieli, których zna z imienia i nazwiska, z którymi ma do czynienia na co dzień. Nie istnieje dla takiego ucznia ogólne pojęcie”nauczyciel”. Proces tworzenia pojęć przebiega na drodze uogólniania, podczas gdy zazwyczaj jest odwrotnie – od ogółu do szczegółu. W umyśle dziecka z ASD nie ma ogólnych, abstrakcyjnych i niezrozumiałych pojęć opartych na słownictwie. Są natomiast fakty, konkrety, funkcjonowanie na zasadzie tu i teraz. Dlatego też sprawne poruszanie się w przestrzeni zwanej „myślenie obrazowe” wymaga ogromnej pojemności pamięci, a zarazem niezwykłej zdolności do szybkiego odtwarzania zgromadzonych w niej obrazów. Jeżeli cokolwiek zmieni się w otoczeniu, to mózg takiego dziecka musi zapamiętać kolejny, czasem bardzo podobny do poprzedniego obraz. Każdorazowe przeszukiwanie w swojej głowie tak obszernej bazy danych jest niezwykle uciążliwe.
- W obszarze fascynujących pasji, hobby, zainteresowań lub nawet fiksacji – osoby, które nie mają do czynienia na co dzień z dziećmi z ASD oraz nie znają dokładnie charakterystycznych cech ich funkcjonowania, często mówią, że słyszały, iż mają one różne dziwne zainteresowania. I rzeczywiście tak jest. Aspergerowca najprościej poznać po nietypowych zainteresowaniach. Czasami przyjmują one postać kolekcjonowania różnego rodzaju przedmiotów lub informacji. Kiedy indziej mają charakter autentycznych, wielkich pasji. Wtedy takie dziecko jest zazwyczaj prawdziwym ekspertem z danej dziedziny. Niezwykle ważne jest, aby nauczyciel dostrzegł w swoim uczniu tę prawdziwą pasję, wydobył ją i odpowiednio pokierował.
Umiejętne wykorzystanie zdolności ucznia w procesie edukacji może sprawić, że zacznie on odnosić sukcesy. Może stać się chlubą szkoły jako wybitny olimpijczyk lub zabłysnąć jako utalentowany artysta, jeżeli jego zainteresowania pójdą w kierunku informatyki, muzyki, plastyki, matematyki, historii, geografii, języka polskiego czy angielskiego (Święcicka, 2014).
źródło:
- U. Frith, Autyzm Wyjaśnienie tajemnicy, GWP, Sopot 2015
- J. Święcicka, Uczeń z zespołem Aspergera…, Impuls, Kraków 2014
#arkusz #asd #Asperger #autyzm #czytanie #dzienniki #edukacja #emocje #grafomotoryka #IPET #komunikacja #lekcja #manualne #mindfulness #motoryka #mowa #niepełnosprawność #niepełnosprawnośćintelektualna #pedagog #percepcja #pisanie #premium #program #przedszkole #psychologia #rewalidacja #scenariusz #scenariusze #schemat #sensoryka #SI #sposoby #społeczne #szkoła #tematyczne #terapia #umiejętności #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zabawy #zajęcia #zajęciaterapeutyczne #ćwiczenia
- Wrażliwość emocjonalna i percepcja słuchowa w spektrum autyzmu
- Stimowanie – zachowania autostymulacyjne w autyzmie
- Przytłaczające bodźce w spektrum autyzmu
- Zespół Aspergera
- Planowanie i szeregowanie motoryczne w spektrum autyzmu
- Pamięć mechaniczna w autyzmie
- Kreatywność – dysleksja i autyzm
- Koci Świat czyli świat osoby ze spektrum autyzmu – książka PDF
- Autyzm – magiczne dzieci
- Zachowania wskazujące na objawy zespołu Aspergera
- Autyzm, objawy, zaburzenia, hipotezy…
- Układ proprioceptywny – integracja sensoryczna
- Dzielenie uwagi w autyzmie
- Samostymulacje w autyzmie – przetwarzanie
- Podtypy zaburzeń przetwarzania sensorycznego w autyzmie
- Autyzm – żarty a znęcanie się w szkole
autyzm.life i neuroróżnorodni 