Przykładowa ocena efektywności pomocy pedagogicznej oraz program dla dziecka z autyzmem
Opis przypadku – praca na poziomie poznawczym
1 września 2018 r. chłopiec w wieku 5. lat został przyjęty do przedszkola z grupami integracyjnymi na podstawie orzeczenia kwalifikacyjnego do kształcenia specjalnego.
Dane o dziecku wynikające z orzeczenia (diagnoza psychologiczno-pedagogiczna):
Ogólna diagnoza (psychiatra, pediatra): autyzm
- wada wymowy (dziecko uczęszcza na zajęcia logopedyczne),
- dobre rozumienie bardzo prostych poleceń i sytuacji z życia codziennego,
- bardzo słaba koncentracja na zadaniach umysłowych (słaba uwaga),
- rysunek w fazie bazgroty,
- bardzo słaba sprawność manualna,
- słaba zaradność samoobsługowa.
Wskazania i zalecenia wynikające z orzeczenia
- terapia mowy,
- terapia psychopedagogiczna ukierunkowana na rozwijanie procesów poznawczych, sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- stymulacja rozwoju emocjonalno-społecznego.
Sytuacja rodzinna dziecka
Chłopiec jest jedynym dzieckiem w rodzinie, otoczony troskliwą opieką rodzicielską. Z uwagi na częste choroby i ogólny słaby stan zdrowia dziecko często przebywa w szpitalach.
Opis
Etapy rozwoju dziecka po przyjęciu do przedszkola integracyjnego – wstępne obserwacje pedagogiczne (diagnoza) w okresie wrzesień-listopad 2018.
Dziecko dobrze się zaaklimatyzowało w grupie przedszkolnej, jednak bawi się zwykle samo. Podczas zabaw organizowanych przez terapeutę, uczestniczy w prostych zabawach i ćwiczeniach, często ma trudności ze zrozumieniem polecenia, lepiej wykonuje zadania na zasadzie naśladownictwa (Tak zrobiłam ja, teraz zrób ty).
Nie rozróżnia i nie nazywa kolorów. Nie dostrzega zmian w prostych obrazach. Słabo rozróżnia typowe proste dźwięki dochodzące z otoczenia. Lubi tworzyć budowle z klocków, układać wieże, domy, pociągi. Chętnie opowiada o czynnościach wykonywanych w danym momencie, np. Biorę klocki, buduję dom. Zobacz mój dom. Przelicza mechanicznie od 1 do 3 bez określenia pojęcia liczby. Jego sprawność manualna jest bardzo słaba, chwyt wymaga stosowania nakładki. Samodzielny rysunek dziecka jest na etapie bazgroty. Potrafi ciekawie opowiedzieć o tym, co rysunek przedstawia. Wypowiedź stosunku do przedstawionego rysunku jest bogata w szczegóły. Dziecko potrafi precyzyjnie określić, co gdzie się znajduje i co przedstawia dany rysunek.
Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, wymaga pomocy podczas korzystania z toalety.
Na podstawie diagnozy oraz zebranych informacji o dziecku ustalono, że program terapeutyczny będzie prowadzony na poziomie poznawczym.
Ogólny program terapii pedagogicznej
I. Budzenie wiary we własne możliwości i umiejętności:
- wzmocnienia pozytywne,
- zabawy i ćwiczenia wynikające z zainteresowań dziecka (co lubię? co potrafię?),
II. Rozwijanie sfery społeczno-emocjonalnej poprzez:
- zabawy w grupie (dowolne, inspirowane przez nauczyciela),
- kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
III. Doskonalenie czynności samoobsługowych (wyrabianie nawyków estetyczno-higienicznych).
IV. Pobudzanie aktywności poznawczej dziecka przez wprowadzanie nowych pojęć z otaczającego świata, dostarczanie informacji dotyczących życia codziennego:
- wprowadzanie nazw kolorów podstawowych,
- wprowadzanie nazw wybranych owoców, warzyw, zwierząt domowych,
- sukcesywne wprowadzanie nazw figur geometrycznych (koło, kwadrat),
- rozwijanie umiejętności przeliczania na konkretach w możliwie szerokim zakresie (według możliwości dziecka), porównywania ilości elementów (dużo, mało),
- wprowadzanie nazw aktualnych pór roku i cech charakterystycznych dla każdej z nich,
- nazywanie czynności wykonywanych przez dziecko i inne osoby.
V. Pobudzanie rozwoju pamięci dowolnej przez:
- utrwalanie informacji o sobie,
- zabawy pamięciowe,
- wiersze, piosenki, wyliczanki.
VI. Usprawnianie percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej (na materiale konkretnym) poprzez:
- dobieranki, loteryjki, domina,
- wyszukiwanki,
- dokładanki,
- labirynty,
- układanki z części: na wzorze, obok wzoru, bez wzoru (elementy pocięte według wzorów J. Maguskiej – kolejne etapy).
VII. Kształtowanie wrażliwości słuchowej, usprawnianie koordynacji słuchowej poprzez:
- ćwiczenia logopedyczne,
- ćwiczenia oddechowe,
- zachęcanie do nazywania wykonywanych czynności,
- rozróżnianie i nazywanie dźwięków naturalnych i celowo wytwarzanych (dźwięków z najbliższego otoczenia,odgłosów zwierząt, pojazdów),
- zabawy rytmiczno-ruchowe.
VIII. Rozwijanie orientacji w schemacie swojego ciała i przestrzeni poprzez:
- wskazywanie i nazywanie części ciała,
- rozróżnianie i przyporządkowywanie odzieży do danej części ciała,
- układanie przedmiotów względem siebie – rozumienie pojęć: góra, dół, na, pod.
IX. Usprawnianie funkcji manualnej i grafomotorycznej przez:
- rozwijanie umiejętności posługiwania się narzędziami i przyborami plastycznymi,
- ćwiczenia w rysowaniu, malowaniu (dowolne i na temat); rysowanie i malowanie po śladzie (wzory M. Frostig, D. Horne, M. Bogdanowicz),
- wzbogacanie rysunku dowolnego i tematycznego (zwrócenie uwagi na elementy tworzące całość), rysowanie, tworzenie schematu.
Oczekiwania na pierwszy okres pracy terapeutycznej
Dziecko:
- podejmuje zabawy z innymi dziećmi podczas zajęć organizowanych przez nauczyciela,
- skupia uwagę na przedmiotach znajdujących się w najbliższym otoczeniu, rozróżnia je i nazywa,
- przelicza na konkretach we właściwym dla siebie zakresie,
- potrafi się przedstawić, powiedzieć i pokazać ile ma lat, gdzie mieszka,
- potrafi samodzielnie wykonywać codzienne proste czynności o charakterze manualnym (czynności samoobsługowe i korzystanie z narzędzi plastycznych: kredki pędzel, nożyczki),
- wysłuchuje i rozpoznaje dźwięki celowo wytwarzane (stukanie, klaskanie, tupanie).
Ocena efektywności prowadzonych działań
Osiągnięcia dziecka po roku pracy terapeutycznej
Chłopiec bardzo rzadko uczestniczy w zajęciach terapeutycznych z powodu bardzo wysokiej absencji, dlatego trudno określić jego rzeczywiste postępy, jednak w wyniku prowadzonej wspólnie z rodzicami pracy terapeutycznej dziecko poczyniło postępy w rozwoju psychoruchowym. Potrafi przez krótką chwilę skupić uwagę na interesującym go przedmiocie, podejmuje udane próby nazwania typowych przedmiotów znajdujących się w najbliższym otoczeniu. Coraz lepiej rozumie proste polecenia. Wykonuje je, jak również samodzielnie podejmuje próby układania pytań i poleceń dla drugiej osoby. Określa co widzi na obrazku – wypowiedzi są najczęściej jedno – lub dwuwyrazowe. Coraz chętniej podejmuje próby określania czynności i przeznaczenia, np. To kubek. Z kubka piję. To chłopiec. On skacze.
Potrafi się przedstawić, mówi ile ma lat. Pokazuje na palcach. Podejmuje próby wysłuchiwania dźwięków – pyta: Kto puka?, Co to?
Potrafi przeliczać na konkretach – do trzech przedmiotów, liczy tylko za pomocą liczebników porządkowych – pierwszy, drugi, trzeci.
Wykonuje bardzo proste czynności o charakterze manualnym (chwyt wymaga korekty). Wykonuje proste czynności samoobsługowe – samodzielnie zjada posiłek, korzysta z łazienki i toalety (Franczyk, Krajewska, 2015).
źródło: A. Franczyk, K. Krajewska, Skarbiec nauczyciela-terapeuty…, Impuls, Kraków 2015
