Przykładowa ocena efektywności pomocy pedagogicznej oraz program dla dziecka z autyzmem

Opis przypadku – praca na poziomie poznawczym

1 września 2018 r. chłopiec w wieku 5. lat został przyjęty do przedszkola z grupami integracyjnymi na podstawie orzeczenia kwalifikacyjnego do kształcenia specjalnego.

Dane o dziecku wynikające z orzeczenia (diagnoza psychologiczno-pedagogiczna):

Ogólna diagnoza (psychiatra, pediatra): autyzm

  • wada wymowy (dziecko uczęszcza na zajęcia logopedyczne),
  • dobre rozumienie bardzo prostych poleceń i sytuacji z życia codziennego,
  • bardzo słaba koncentracja na zadaniach umysłowych (słaba uwaga),
  • rysunek w fazie bazgroty,
  • bardzo słaba sprawność manualna,
  • słaba zaradność samoobsługowa.

Wskazania i zalecenia wynikające z orzeczenia

  • terapia mowy,
  • terapia psychopedagogiczna ukierunkowana na rozwijanie procesów poznawczych, sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej,
  • stymulacja rozwoju emocjonalno-społecznego.

Sytuacja rodzinna dziecka

Chłopiec jest jedynym dzieckiem w rodzinie, otoczony troskliwą opieką rodzicielską. Z uwagi na częste choroby i ogólny słaby stan zdrowia dziecko często przebywa w szpitalach.

Opis

Etapy rozwoju dziecka po przyjęciu do przedszkola integracyjnego – wstępne obserwacje pedagogiczne (diagnoza) w okresie wrzesień-listopad 2018.

Dziecko dobrze się zaaklimatyzowało w grupie przedszkolnej, jednak bawi się zwykle samo. Podczas zabaw organizowanych przez terapeutę, uczestniczy w prostych zabawach i ćwiczeniach, często ma trudności ze zrozumieniem polecenia, lepiej wykonuje zadania na zasadzie naśladownictwa (Tak zrobiłam ja, teraz zrób ty).

Nie rozróżnia i nie nazywa kolorów. Nie dostrzega zmian w prostych obrazach. Słabo rozróżnia typowe proste dźwięki dochodzące z otoczenia. Lubi tworzyć budowle z klocków, układać wieże, domy, pociągi. Chętnie opowiada o czynnościach wykonywanych w danym momencie, np. Biorę klocki, buduję dom. Zobacz mój dom. Przelicza mechanicznie od 1 do 3 bez określenia pojęcia liczby. Jego sprawność manualna jest bardzo słaba, chwyt wymaga stosowania nakładki. Samodzielny rysunek dziecka jest na etapie bazgroty. Potrafi ciekawie opowiedzieć o tym, co rysunek przedstawia. Wypowiedź stosunku do przedstawionego rysunku jest bogata w szczegóły. Dziecko potrafi precyzyjnie określić, co gdzie się znajduje i co przedstawia dany rysunek.

Sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, wymaga pomocy podczas korzystania z toalety.

Na podstawie diagnozy oraz zebranych informacji o dziecku ustalono, że program terapeutyczny będzie prowadzony na poziomie poznawczym.

Ogólny program terapii pedagogicznej

I. Budzenie wiary we własne możliwości i umiejętności:

  1. wzmocnienia pozytywne,
  2. zabawy i ćwiczenia wynikające z zainteresowań dziecka (co lubię? co potrafię?),

II. Rozwijanie sfery społeczno-emocjonalnej poprzez:

  1. zabawy w grupie (dowolne, inspirowane przez nauczyciela),
  2. kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

III. Doskonalenie czynności samoobsługowych (wyrabianie nawyków estetyczno-higienicznych).

IV. Pobudzanie aktywności poznawczej dziecka przez wprowadzanie nowych pojęć z otaczającego świata, dostarczanie informacji dotyczących życia codziennego:

  1. wprowadzanie nazw kolorów podstawowych,
  2. wprowadzanie nazw wybranych owoców, warzyw, zwierząt domowych,
  3. sukcesywne wprowadzanie nazw figur geometrycznych (koło, kwadrat),
  4. rozwijanie umiejętności przeliczania na konkretach w możliwie szerokim zakresie (według możliwości dziecka), porównywania ilości elementów (dużo, mało),
  5. wprowadzanie nazw aktualnych pór roku i cech charakterystycznych dla każdej z nich,
  6. nazywanie czynności wykonywanych przez dziecko i inne osoby.

V. Pobudzanie rozwoju pamięci dowolnej przez:

  1. utrwalanie informacji o sobie,
  2. zabawy pamięciowe,
  3. wiersze, piosenki, wyliczanki.

VI. Usprawnianie percepcji wzrokowej i pamięci wzrokowej (na materiale konkretnym) poprzez:

  1. dobieranki, loteryjki, domina,
  2. wyszukiwanki,
  3. dokładanki,
  4. labirynty,
  5. układanki z części: na wzorze, obok wzoru, bez wzoru (elementy pocięte według wzorów J. Maguskiej – kolejne etapy).

VII. Kształtowanie wrażliwości słuchowej, usprawnianie koordynacji słuchowej poprzez:

  1. ćwiczenia logopedyczne,
  2. ćwiczenia oddechowe,
  3. zachęcanie do nazywania wykonywanych czynności,
  4. rozróżnianie i nazywanie dźwięków naturalnych i celowo wytwarzanych (dźwięków z najbliższego otoczenia,odgłosów zwierząt, pojazdów),
  5. zabawy rytmiczno-ruchowe.

VIII. Rozwijanie orientacji w schemacie swojego ciała i przestrzeni poprzez:

  1. wskazywanie i nazywanie części ciała,
  2. rozróżnianie i przyporządkowywanie odzieży do danej części ciała,
  3. układanie przedmiotów względem siebie – rozumienie pojęć: góra, dół, na, pod.

IX. Usprawnianie funkcji manualnej i grafomotorycznej przez:

  1. rozwijanie umiejętności posługiwania się narzędziami i przyborami plastycznymi,
  2. ćwiczenia w rysowaniu, malowaniu (dowolne i na temat); rysowanie i malowanie po śladzie (wzory M. Frostig, D. Horne, M. Bogdanowicz),
  3. wzbogacanie rysunku dowolnego i tematycznego (zwrócenie uwagi na elementy tworzące całość), rysowanie, tworzenie schematu.

Oczekiwania na pierwszy okres pracy terapeutycznej

Dziecko:

  • podejmuje zabawy z innymi dziećmi podczas zajęć organizowanych przez nauczyciela,
  • skupia uwagę na przedmiotach znajdujących się w najbliższym otoczeniu, rozróżnia je i nazywa,
  • przelicza na konkretach we właściwym dla siebie zakresie,
  • potrafi się przedstawić, powiedzieć i pokazać ile ma lat, gdzie mieszka,
  • potrafi samodzielnie wykonywać codzienne proste czynności o charakterze manualnym (czynności samoobsługowe i korzystanie z narzędzi plastycznych: kredki pędzel, nożyczki),
  • wysłuchuje i rozpoznaje dźwięki celowo wytwarzane (stukanie, klaskanie, tupanie).

Ocena efektywności prowadzonych działań

Osiągnięcia dziecka po roku pracy terapeutycznej

Chłopiec bardzo rzadko uczestniczy w zajęciach terapeutycznych z powodu bardzo wysokiej absencji, dlatego trudno określić jego rzeczywiste postępy, jednak w wyniku prowadzonej wspólnie z rodzicami pracy terapeutycznej dziecko poczyniło postępy w rozwoju psychoruchowym. Potrafi przez krótką chwilę skupić uwagę na interesującym go przedmiocie, podejmuje udane próby nazwania typowych przedmiotów znajdujących się w najbliższym otoczeniu. Coraz lepiej rozumie proste polecenia. Wykonuje je, jak również samodzielnie podejmuje próby układania pytań i poleceń dla drugiej osoby. Określa co widzi na obrazku – wypowiedzi są najczęściej jedno – lub dwuwyrazowe. Coraz chętniej podejmuje próby określania czynności i przeznaczenia, np. To kubek. Z kubka piję. To chłopiec. On skacze.

Potrafi się przedstawić, mówi ile ma lat. Pokazuje na palcach. Podejmuje próby wysłuchiwania dźwięków – pyta: Kto puka?, Co to?

Potrafi przeliczać na konkretach – do trzech przedmiotów, liczy tylko za pomocą liczebników porządkowych – pierwszy, drugi, trzeci.

Wykonuje bardzo proste czynności o charakterze manualnym (chwyt wymaga korekty). Wykonuje proste czynności samoobsługowe – samodzielnie zjada posiłek, korzysta z łazienki i toalety (Franczyk, Krajewska, 2015).

źródło: A. Franczyk, K. Krajewska, Skarbiec nauczyciela-terapeuty…, Impuls, Kraków 2015