Możliwości rozwijania kompetencji społecznych w szkole
W chwili obecnej na świecie funkcjonuje wiele programów rozwoju kompetencji społecznych (por. Knopp, 2010). Wiele z nich stworzonych zostało w odpowiedzi na zapotrzebowanie instytucji edukacyjnych i ukierunkowane jest na poprawę szeroko rozumianego funkcjonowania społecznego uczniów. Wśród takich programów wymienić można chociażby program PATHS (Promoting Alternative Thinking Strategies), Head Start, czy też Program Rozwoju Społecznego K-12 (Social Development Program K-12) (zob. Knopp, 2010).
PATHS
Program PATHS rozwija kompetencje społeczno-emocjonalne oraz kładzie nacisk na usprawnienie procesów poznawczych. Badania na grupie 270.000 uczniów, którzy przeszli program, wykazały m.in.: znaczące polepszenie ich funkcji poznawczych (m.in zapamiętywania, planowania, wnioskowania i rozwiązywania problemów), 11% wzrost wyników w nauce, polepszenie samoregulacji emocjonalnej i zmniejszenie agresji uczniów (Greenberg, Kusche i Riggs, 2004, za: Humprey i in., 2007).
Head Start
Z kolei bardzo popularny w USA program Head Start ukierunkowany jest na całościową stymulację rozwoju dziecka (rozwój intelektualny, fizyczny i społeczny). Dzieci objęte programem wykazują, w porównaniu z grupą kontrolną, efektywniejsze funkcjonowanie społeczne, wyższą motywację szkolną, lepsze przygotowanie do podjęcia nauki szkolnej oraz wyższe osiągnięcia szkolne.
W ramach programu Head Start dzieci między innymi rozwijają samoświadomość, ćwiczą empatię oraz panowanie nad impulsami i złością, uczą się technik identyfikowania problemów, wyznaczania sobie celów, poszukiwania rozwiązań, a także konsekwentnego planowania, trenują podejmowanie odpowiedzialnych decyzji z uwzględnieniem różnych punktów widzenia oraz określeniem ewentualnego ryzyka i korzyści. Ewaluacja programu dowiodła jego skuteczności w zakresie rozwijania wyżej wymienionych zdolności i kompetencji (Defalco, 1999).
Efektywność wspomnianych projektów jest argumentem przemawiającym za wprowadzaniem do polskich szkół programów, które mogłyby wspierać nabywanie kompetencji społecznych. Niestety tzw. „ruch kształcenia umiejętności społecznego” na razie jest stosunkowo mało popularny w Polsce. To dość niepokojące zjawisko, zważywszy na to, że nasze dzieci i młodzież, podobnie jak ma to miejsce w innych krajach, coraz częściej wykazują problemy związane z deficytami pewnych umiejętności społecznych. Oczywiście, kształcenie kompetencji społecznych nie może być traktowane jako remedium na wszelkiego rodzaju współczesne problemy szkoły, jednakże wydaje się, że w systemie kształcenia oprócz dostarczania wiedzy, warto byłoby zaoferować dzieciom i młodzieży także możliwość zdobycia szeroko rozumianych umiejętności społecznych.
