Psycholog John Gottman odkrył podczas swoich badań nad relacjami, że istnieje kilka rodzajów zachowań, które zdecydowanie źle wpływają na relacje małżeńskie. Warto się nad tym zastanowić również w kontekście relacji rodzic-dziecko.

Kiedy sprawy przyjmują zły obrót

Częste krytyczne nastawienie i niezdolność dostrzegania pozytywów mogą. prowadzić do powstania cyklu negacji. Dzieci są ciekawskie, wymagają uwagi i nie ma większego znaczenia, czy będzie ona wynikiem pozytywnego czy negatywnego zachowania. Uwaga to uwaga. Jeśli mogą doczekać się reakcji (nawet krytycznej), kiedy robią coś niewłaściwego, to będa dalej robić to, co spotyka się z jeszcze większym krytycyzmem i negatywnymi reakcjami, żeby podtrzymać nasza atencję.

Krytycyzm

Jest to zachowanie polegające na tym, że zaczynamy o coś obwiniać drugą osobę, sugerując, że problemem jest jakiś defekt jej charakteru, a przez to atakujemy jej osobowość. Na przykład mówimy: „Co się z tobą dzieje?”, „Ty zawsze…”, „Ty nigdy…”. Takie postępowanie jest bezskuteczne w relacjach z dziećmi.

Defensywność

W największym skrócie: polega ona na nieponoszeniu odpowiedzialności za swoje czyny. Reakcja defensywna to stwierdzenie: „To nie ja jestem problemem tylko ty”. Na przykład: „Krzyczałam na ciebie, ponieważ stłukłeś filiżankę!”

Pogarda

Pojawia się wtedy, kiedy swoim stwierdzeniem albo postępowaniem podkreślasz, że to ty tu rządzisz albo w jakiś inny sposób sprawiasz, że druga osoba czuje się źle. Na przykład nazywając kogoś głupim, idiotą, kretynem, przewracając oczami albo patrząc pogardliwie. Może to sprawiać wrażenie, że zwyczajnie go nie lubisz i tak najprawdopodobniej dziecko zinterpretuje twoje zachowanie.

Obstrukcja

Ma miejsce wtedy, kiedy ignorujesz drugą osobę albo zachowujesz się jak głaz i nie reagujesz na próby nawiązania kontaktu. Dzieci będą interpretowały takie zachowanie w różny sposób, w zależności od tego, na jakim są etapie rozwoju, ale najprawdopodobniej uznają, że zrobiły coś złego, choć nie wiedzą co i jak mogą to naprawić.

Kiedy przebiera się miarka

Kiedy irytuje nas czyjeś zachowanie, nadejdzie w końcu moment, gdy poczujemy, że przebrała się miarka. W takim stanie ducha łatwo zareagować w sposób, którego będziemy później żałować, na przykład falą krytycyzmu albo pogardą. Naszym celem powinno być wyciszenie emocji, zanim osiągną punkt kulminacyjny. Zauważyłam, że moja córka tak postępuje, domagając się przytulenia, kiedy czuje się zestresowana albo przepełniają ją złe emocje.

Próby naprawy

Zdarza się, że podczas interakcji z drugą osobą powiemy coś, czego później żałujemy. Najlepiej podjąć wówczas próbę naprawy sytuacji – uświadomić sobie, co zrobiliśmy źle i postarać się to naprawić. Na przykład powiedzieć: „Zacznijmy od nowa”, Spróbujmy jeszcze raz, spokojniej”. Dzieci nie zrobią tego automatycznie, ale jeśli pokażemy im taki wzorzec zachowania i będziemy go stosować, szybko się nauczą, że właśnie w taki sposób można naprawić popełnione błędy. Jest to ważna umiejętność, poniewaz w procesie rozwoju często będą się im zdarzały (Jenkins, 2015).

źródło: L. Jenkins, Gotowi do szkoły? Start!…, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2015