Słowa kluczowe
Dorośli zazwyczaj wydają polecenia lub udzielają informacji za pomocą zbyt wielu słów. Język mówiony jest bogaty w wyrażenia i dźwięki. Przyjrzyjmy się następującemu zdaniu: „Masz pójść korytarzem prosto w stronę auli, cicho i spokojnie”. Jak możemy je ograniczyć do najważniejszych kluczowych słów? „Idź do auli”. Krótsza wersja zawiera te same informacje. Czego oczekuję od dziecka? By poszło do auli. Gdy usuniemy nadmiarowe wyrazy, zostaje mniej do przetworzenia. Uczeń musi zrozumieć tylko „idź” i „auli”. Dużo łatwiej złożyć 3 słowa i pojąć ich znaczenie. Kiedy się z tym upora, możemy przejść do tego, jak ma iść.
Dzieciom niepełnosprawnym intelektualnie lub z ograniczonym rozumieniem mowy przetwarzanie wypowiedzi usprawnią pomoce wizualne, takie jak symbole „chodzenia” i „auli” narysowane na kartkach.
Zwracanie się po imieniu
Wydając polecenie lub zadając pytanie, zawsze staram się zwrócić do dziecka po imieniu – pisze w swojej książce Steve Brown, behawiorysta autystycznych dzieci i młodzieży.
Wymawianie imienia bywa nieco uciążliwe, lecz alternatywa w postaci powtarzania całego zdania jest moim zdaniem bardziej męcząca. Użycie imienia dziecka przykuwa jego uwagę i budzi zainteresowanie. Powszechnie wiadomo, że dzieci skrajnie zamknięte w sobie lub z zaburzeniami ze spektrum autyzmu niechętnie odrywają się od swoich myśli, zwłaszcza jeśli zlecone im zadanie jest nieciekawe lub wydaje im się trudne.
Przeanalizujmy poniższe przykłady:
- Stasiu, nie biegaj po korytarzu.
- Nie biegaj po korytarzu, Stasiu.
Kiedy dziecko usłyszy zdanie rozpoczynające się od jego imienia, łatwiej mu zrozumieć, że mówimy do niego, wstawiając imię na koniec wypowiedzi, ryzykujemy, że dziecko uzna ją za skierowaną do kogoś innego, a więc nieistotną. Nie wsłucha się i z dużym prawdopodobieństwem będziemy musieli powtórzyć przynajmniej raz, zanim zdobędziemy jego uwagę. To prosta strategia (im prostsza tym lepsza), którą z powodzeniem może stosować każdy (Brown, 2017).
źródło: S. Brown, Spektrum autyzmu i strategie deeskalacji…, Harmonia Universalis, Gdańsk 2017
