Zastanawiając się nad wzrokiem, najpewniej myślisz o jego ostrości i o tym, czy dziecko widzi 20/20. Rzeczywiście oczy dziecka powinny precyzyjnie wychwytywać bodźce wzrokowe, równie ważne jest jednak, aby jego mózg zapamiętywał co widzi, przetwarzał znaczenie tej informacji i dobierał najlepszą reakcję. Także problemy z koordynacją wzrokowo-motoryczną, skupieniem wzroku i wrażliwością wzrokową mogą utrudniać funkcjonowanie, nawet jeśli dziecko perfekcyjnie widzi.
Mięśnie gałek ocznych muszą je utrzymywać w jednej osi oraz płynnie i równocześnie przesuwać, oczy zaś powinny współdziałać jak okulary stapiając dwa pola widzenia w jedno wyraźne pole. Wiele dzieci z problemami sensorycznymi ma kłopoty z koordynacją wzrokowo-motoryczną i obuocznością, zwłaszcza te z małą siłą mięśni w innych częściach ciała. Dziecko może się zmagać z problemami wzrokowymi, na przykład niedomogą zbieżności która utrudnia oczom współdziałanie powodując zamazanie lub podwójne widzenie i zmęczenie oka, szczególnie podczas przedłużających się zadań wymagających patrzenia z bliska. Kolejnym problemem może być zez – nerwowo-mięśniowa niewspółosiowość oczu powodująca niezdolność do scalenia dwóch utworzonych w oczach obrazów w jeden.
Podane problemy wzrokowe utrudniają, a nawet uniemożliwiają dziecku:
- Utrzymywanie klarowności widzenia, zwłaszcza podczas ciągłej pracy z bliska, na przykład czytania, pisania czy nawlekania koralików;
- Wykonywanie płynnych, sakkadowych ruchów oczu w celu uporządkowanego badania wzrokiem przedmiotów, na przykład w trakcie czytania linijek tekstu;
- Śledzenie poruszającego się przedmiotu, na przykład piłki, aby ją złapać, lub śledzenia wzrokiem nauczyciela chodzącego po sali;
- Percypowanie głębi, na przykład odległości między ciałem dziecka, a przedmiotami znajdującymi się w otoczeniu – piłką w czasie zbliżania się do niej;
- Utrzymywanie nieruchomego pola widzenia podczas poruszania się, na przykład utrzymywanie stabilności obrazu placu zabaw w trakcie biegania;
- Zmianę skupienia oka z dali na bliż, na przykład podczas spisywania notatek z tablicy;
- Odróżnianie pierwszego planu od tła, aby rozpoznać określony przedmiot lub osobę w zatłoczonym polu widzenia, na przykład skarpetkę w szufladzie lub rodzica w sklepie.
Kiedy obraz uzyskiwany za pomocą wzroku nie jest precyzyjny, stabilny i rzetelny, trudno wykonywać tak proste czynności jak patrzenie komuś w oczy, wchodzenie po schodach, omijanie przeszkód, czytanie, pisanie i zabawa. Bodźce wzrokowe, na przykład przelatujące ptaki lub biegający koledzy niekiedy denerwują dziecko które nie może polegać na tym, co widzi w polu widzenia. Trudności z percepcją głębi sprawiają, że zabawa piłką jest frustrująca, a schodzenie po schodach przerażające, gdyż dziecko nie potrafi określić odległości do kolejnego stopnia.
Dziecku doświadczającemu zniekształceń wzrokowych może się wydawać, że litery drukowane, ludzie i przedmioty w otoczeniu są rozchwiane, rozmyte, ruchome, zmieniają się lub znikają i na nowo się pojawiają. Ma ono wrażenie, że twarz rodzica marszczącego brwi wygląda bardzo dziwnie, a płytki podłogowe i schody się przesuwają. Co zrozumiałe, dziecko może unikać kontaktu wzrokowego czy wchodzenia po schodach i na ogół woli pozostawać w pozycji siedzącej. Lubi obracać kółka autek lub układać zabawki w rzędzie. Niektóre dzieci mogą polegać na widzeniu obwodowym, gdyż zmniejsza to lub eliminuje zniekształcenia w centralnej części pola widzenia. Dziecko które odwraca od ciebie głowę, w rzeczywistości używa najlepszej części pola widzenia, aby cię zobaczyć.
Jeśli masz obawy co do umiejętności widzenia dziecka lub jeśli zmaga się ono z czytaniem albo innymi zadaniami związanymi ze wzrokiem, powinno przejść szczegółowe badanie wzroku u wykwalifikowanego specjalisty, na przykład optometrysty lub okulisty dziecięcego.
autor: Lindsey Biel
źródło: Integracja sensoryczna … WUJ, Kraków 2015
- Koordynacja bilateralna i lateralizacja
- Spostrzeganie figury i tła – rewalidacja, ćwiczenia
- Kolory i wzory – percepcja wzrokowa – rewalidacja, niepełnosprawność intelektualna
- Percepcja wzrokowa – niepełnosprawność intelektualna, rewalidacja
- Usprawnianie percepcji wzrokowej i słuchowej przykładowe scenariusze zajęc rewalidacyjnych
- Ćwiczenia rozwijające koordynację obustronną i umiejętność przekraczania linii środka
- Czym jest orientacja przestrzenna i jak najprościej ćwiczyć ją u dzieci
- Stymulacja układu przedsionkowego. Doskonalenie obustronnej koordynacji – scenariusz zajęć
- Symetria – koordynacja wzrokowo-ruchowa. Rozwój pisania w aspekcie motorycznym
- Aktywności kształtujące prawidłowy chwyt i sprawność rąk – rewalidacja
- Ćwiczenia grafomotoryczne
- Nauka pisania w spektrum autyzmu i zaburzeniach sensorycznych
- Po kropkach – rozwój myślenia w aspekcie motorycznym
- Grafomotoryka – nauka pisania i kreślenia – ASD i pokrewne
- Wycinanie – motoryka mała – uczniowie ze spektrum autyzmu
- Wiosenne zabawy – sensoryczno – motoryczne – ASD – rewalidacja
- Percepcja słuchowa – ćwiczenia usprawniające syntezę słuchową, autyzm i zaburzenia pokrewne
- Aktywności rozwijające sprawność motoryki małej i percepcji wzrokowej
- Ćwiczenia percepcji słuchowej – analiza, synteza, pamięć – ASD
- Scenariusz zajęć terapeutycznych z wykorzystaniem programu M. Frostig, D. Horne
- Ćwiczenia percepcji słuchowej ASD
- Przykładowy schemat wprowadzania litery – nauka pisania
- Ćwiczenia rozwijające ruchomość gałek ocznych
