autyzm.life

Pisanie – sprawność grafomotoryczna

Cele terapeutyczne:

• kompensowanie, korygowanie deficytów w zakresie zaburzonej motoryki małej i dużej;
• podnoszenie ogólnej sprawności ruchowej (koordynacji ruchowej i ruchowo-wzrokowej); zwiększanie sprawności manualnej i grafomotorycznej;
• ćwiczenia rozluźniające;
• doskonalenie graficznego poziomu pisma (płynność, estetyka, poprawność, organizacja graficzna wypowiedzi pisemnej);
• ćwiczenia ruchów pisarskich: płynnych, rytmicznych, ciągłych i pulsujących.

Symptomy wskazujące na występowanie zaburzeń motoryki dużej i małej:

1. W zakresie motoryki dużej.

• Obniżona sprawność ruchowa: dziecko słabo biega i skacze, ma trudności z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych, jazdą na rowerze, hulajnodze, nartach.
• Brak wyczucia różnicy pomiędzy stronami prawą i lewą.
• Zaburzenia orientacji przestrzennej.

2. W zakresie motoryki małej

• Trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, na przykład z zawiązywaniem sznurowadeł, używaniem widelca, nożyczek.
• Opóźnianie rozwoju ruchowego powodujące niesprawność, nieprecyzyjność, osłabienie tempa pisania.

3. W zakresie rysowania

Problemy z :

• rysowaniem i odwzorowaniem kształtów podstawowych figur geometrycznych, zwłaszcza z pamięci i według wzoru;
• rozplanowywaniem poszczególnych elementów na kartce;
• rysowaniem rombu, kwadratu, krzyżyka, kółka, laseczki.
• Przewaga linii prostych; falistych jest niewiele lub wcale nie występują.
• Rysunki zawierają małą liczbę szczegółów, zgeometryzowane, szablonowe, uproszczone.
• Synkinezja, ruchy kanciaste, gwałtowne lub zwolnione, za duży lub za mały nacisk ołówka.
• Zakłócone proporcje elementów i stosunki przestrzenne.
• Zmiana kierunku w rysunkach.

4. W zakresie pisania

• Duża męczliwość przy dłuższym pisaniu.
• Niski poziom graficzny pisma: pismo nieczytelne, niekształtne, niestaranne.
• Mała precyzja ruchów dłoni i palców.
• Miejscami zapis trudny do odczytania (może to być efekt nieprawidłowego chwytu narzędzia pisarskiego).
• Litery drżące, za małe lub za duże, nierówne.
• Niestaranne zeszyty (plamy, skreślenia, gumkowania) przy dużym wysiłku ze strony ucznia.
• Pismo o cechach dysgrafi (niekształtne i mało czytelne), z tendencją do zniekształcenia i upraszczania liter, wykraczające poza linię, lub niedochdzące do niej.

Trudności w :

• zespoleniu pojedynczych aktów ruchowych w jedną harmonijną całość (zaburzenia melodii kinestetycznej);
• wiązaniu liter ze sobą (na przykład brak połączeń stykowych);
• korzystaniu z własnych notatek.

Wolne tempo pisania

• Występowanie współruchów podczas pisania (synkinezja), na przykład pomaganie sobie ruchami nóg, tułowia, języka, szyi.
• Nierównomierny, zbyt duży lub zbyt mały nacisk na pióro, ołówek czy długopis a w konsekwencji tego nierówne linie, łuki i kąty liter (Pietniun).

Nierespektowanie zasady rozpoczynania zdania wielką literą.

Mylenie:

• linijek (liniatury);
• kierunku zapisu wyrazów;
• liter podobnych, różniących się drobnymi elementami graficznymi, na przykład: a – o – c, m – n, u – w, l – t, e – c, h – k, a – d, a – ą, e – ę, E – F;
• wyrazów o podobnym układzie graficznym, na przykład: sok – sak, rok – rak, los – las.

Opuszczanie:

• liter, końcówek i cząstek wyrazów;
• drobnych elementów graficznych (znaków diakrytycznych);
• znaków interpunkcyjnych;
• wersów w trakcie pisania.

Popełnianie błędów typowo ortograficznych

Problemy z:

• różnicowaniem, zapamiętywaniem i odtwarzaniem figur geometrycznych;
• zapamiętywaniem i stosowaniem zasad ortograficznych;
• przepisywaniem, pisaniem z pamięci i ze słuchu;
• rozplanowaniem graficznym na stronie w zeszycie;
• stosowaniem prawidłowych odstępów między literami lub wyrazami;
• utrwalaniem obrazów słów stanowiących wzory poprawnej pisowni.

• Zmiana szyku wyrazów w zdaniu.
• Wzmożony tonus mięśniowy.
• Dynamiczne odwracanie liter.
• Mylenie liter o podobnym kształcie, ale odmiennym kierunku i położeniu (inwersja statyczna) na przykład d – b, g – p, m – w.
• Trudności z wizualnym różnicowaniem podobnych układów literowych w wyrazie, na przykład: ba – ab, da – ad (Bogdanowicz).
• Odwracanie pojedynczych liter, cyfr, zmiana ich kolejności.
• Pismo lustrzane (kierunek od prawej do lewej).

5. W zakresie czytania

• Dynamiczne odwracanie liter (zmiana kolejności liter i sylab w wyrazie).
• Opuszczanie całych wierszy w czytanym tekście.
• Statyczne odwracanie liter (pod względem kierunku): b – d, g – p, u – n, m – w.

• Wolne tempo czytania.
• Odwracanie porządku liter zmieniające sens (zwłaszcza krótkich wyrazów), powodujące utrudnienie rozumienia tekstu czytanego i pisanego.

6. Związane z lateralizacją

Opóźnienie rozwoju lateralizacji – mimo prób ustalenia ręki dominującej dziecko nadal jest oburęczne.

Leworęczność występuje na tle ogólnie lewostronnej lateralizacji dziecka lub łączaca się z praworęcznością (przy skrzyżowanej lateralizacji), a w konsekwencji:

• zaburzenia koordynacji wzrokowo – ruchowej;
• zdezorganizowana czynność pisania, jak również błędy w postaci inwersji dynamicznej i statycznej.

Oburęczność skutkująca pomijaniem liter przy czytaniu, opuszczaniem sylab, wyrazów oraz błędnym odtwarzaniem kolejności liter w wyrazie.

Leworęczność a wraz z nią:

• męczliwość wynikająca z nieprawidłowego ułożenia dłoni i nadmiernego napięcia mięśni i przedramienia;
• pismo lustrzane;
• trudności techniczne w pisaniu;
• wolne tempo pisania i niski poziom graficzny (Zakrzewska).

źródło: R. Naprawa, A. Tanajewska, C. Mach, K. Szczepańska, Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych…, HARMONIA, Gdańsk, 2017