Program edukacji społeczno-emocjonalnej dla pięciolatków

Program autorski z edukacji społeczno -emocjonalnej dla dzieci pięcioletnich pod tytułem: „Nasze emocje”

Niezbędnym elementem inteligentnego życia jest
dostrzeganie świata uczuć i panowanie nad nimi.
(Charmaine Liebertz)

Wstęp 

Emocje odgrywają ważną rolę w życiu każdego człowieka. Towarzyszą nam one w różnorodnych sytuacjach, odpowiadają za nasze relacje ze światem zewnętrznym. W okresie przedszkolnym następuje intensywny rozwój dziecka, w tym również rozwój emocjonalny. W tym czasie dzieci poznają, identyfikują i wyrażają emocje, przez co bogaci się i różnicuje ich życie emocjonalne. Zabawy są podstawową formą działania dzieci, dającą możliwość przeżywania różnorodnych uczuć. Poprzez nie, dzieci stwarzają fikcyjne sytuacje ,w czasie których przeżywają szczere uczucia. Okres przedszkolny odznacza się tym, że szybko wzrasta zakres i liczba typowych sytuacji, które są źródłem przeżyć uczuciowych. Dziecko w tym wieku jest bardzo podatne na wpływy rodziców i wychowawców. Rodzice i nauczyciele zmierzają do tego, aby wyrosło ono na dobrego człowieka, by już w przedszkolu nauczyło się żyć w społeczności dziecięcej, przyswoiło sobie podstawowe zasady zachowania się. Jest to okres, w którym dzieci mogą wykształcić umiejętności i dobre nawyki emocjonalne takie jak: rozpoznawanie stanu emocjonalnego, w którym aktualnie znajduje się, odczytywanie stanów emocjonalnych innych osób, okazywania przeżywanych emocji w sposób akceptowany społecznie. Zdobyte wówczas umiejętności są znaczące w późniejszym życiu. Umożliwiają właściwe zachowanie się dzieci w różnych sytuacjach wobec innych ludzi. Pomagają w radzeniu sobie z napotykanymi trudnościami, niepowodzeniami.

Pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym zauważyłam jak ważna a jednocześnie trudna jest umiejętność radzenie sobie przez dzieci w różnych sytuacjach związanych ze współżyciem w grupie rówieśniczej. Obserwując rozwój moich wychowanków na przestrzeni 2 lat ( od najmłodszej grupy przedszkolnej – trzylatków ), dostrzegłam ogromny potencjał intelektualny u dzieci i jednocześnie różnorodne problemy emocjonalno – społeczne. 

Dzieci miały trudności w wyrażaniu emocji i uczuć i rozładowaniu napięć emocjonalnych w akceptowany społecznie sposób. Powyższe kłopoty niejednokrotnie prowadziły do sytuacji konfliktowych, niekiedy zachowań agresywnych. Wiele problemu przysparzało dzieciom respektowanie ustalonych reguł zachowania. Inni wychowankowie przeżywali trudności z dobrym funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej. Przejawiali nieśmiałość, niepewność siebie. Nie potrafili otworzyć się, znaleźć w grupie dobrych koleżanek i kolegów. Moim celem było również zintegrowanie grupy rówieśniczej i doprowadzenie do tego aby wszystkie dzieci czuły się w niej dobrze i potrafiły zgodnie współdziałać ze sobą.
Rozumiejąc jak ważna rolę ogrywa środowisko wychowawcze dziecka, a więc
i nauczyciel, który wspiera dziecko w nowych sytuacjach, uczy rozpoznawać i nazywać uczucia oraz radzić sobie z emocjami. Dążyłam do tego aby w optymalnym klimacie wychowawczym dziecko mogło zbudować pozytywny obraz samego siebie, zdobyć umiejętności empatyczne i umiejętności społeczne cechujące inteligencję emocjonalną.
Dążąc do pełnego rozwoju dzieci we wszystkich sferach rozwoju, obserwując i rozumiejąc ich potrzeby postanowiłam opracować program pt: „Nasze emocje” zawierający cykl zajęć wspomagający ich rozwój społeczno – emocjonalny, w trakcie których dzieci:
– będą miały możliwość rozpoznawania, i nazywania uczuć innych osób oraz możliwość rozpoznawania, przeżywania i wyrażania własnych uczuć;
– nauczą się wyrażania własnych potrzeb, uczuć w sposób akceptowany w społeczności przedszkolnej; 
– poznają sposoby wyciszenia lub odreagowania trudnych emocji; 
-będą uczyły się kierować swoimi emocjami i reakcjami w taki sposób, aby były one stosowne do sytuacji, które je wywołały. – będą mogły rozpoznawać swoje mocne strony , rozwijać wiarę we własne siły, umiejętności, możliwości; 
– będą miały możliwość współdziałania w czasie zabaw, celu wykonana powierzonego zadania;
-podejmą próby nawiązywania i podtrzymywania satysfakcjonujących kontaktów w grupie rówieśniczej. 
Program „Nasze emocje” jest opracowany zgodnie założeniami Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego dotyczącej kształtowania umiejętności społecznych dzieci w zakresie porozumiewania się z dziećmi 
i dorosłymi, zgodnego funkcjonowania w zabawie i w sytuacjach zadaniowych oraz jest integralny z założeniami Rocznego Programu Rozwoju Przedszkola. 

Cele edukacyjne: 
– ukierunkowanie rozwoju emocjonalnego dzieci, 
– rozwijanie inteligencji emocjonalnej,
– kształtowanie osobowości dziecka.
Cele szczegółowe: -rozpoznawanie i nazywanie przeżywanych stanów emocjonalnych, -rozwijanie słownika czynnego i biernego dzieci określającego różne stany emocjonalne i uczuciowe (smutek, zmartwienie, przykrość, cierpienie, radość, zadowolenie, szczęście, duma, wściekłość, złość, nieśmiałość, lęk, gniew, zdziwienie, odwaga, , nienawiść, itd.), -rozwijanie wrażliwości emocjonalnej oraz empatii, -rozwijanie umiejętność nawiązywania i utrzymywania pozytywnych interakcji z innymi dziećmi, -kształtowanie umiejętności budowania poczucia własnej wartości i silnej osobowości, -kształtowanie prospołecznych postaw, eliminowanie aspołecznych zachowań, nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach (odporność na porażki i stres). -budowanie systemu wartości dzieci.

Struktura programu

• Strategie regulowania emocji
• Jestem balonikiem – radzenie sobie ze stresem, scenariusz zabawy grupowej
• Entuzjazm – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Moje emocje – pakiet lekcji dla ucznia z autyzmem – 8zł
• Miłość – arkusz pracy dla dziecka z autyzmem
• Wstręt – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Smutek – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Poczucie własnej wartości – scenariusz zajęć profilaktyczno – wychowawczych
• Nieśmiałość i onieśmielenie – zajęcia i arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Rozpoznawanie i wyrażanie uczuć i emocji – scenariusze zajęć socjoterapeutycznych
• Uważność, czyli mindfulness – pomoc emocjonalna
• Emocje – scenariusze zajęć, ASD
• Życzliwość – arkusz pracy dla dziecka z autyzmem
• Dobrostan – arkusz pracy dla dziecka z autyzmem
• Potrafię nazwać i rozpoznać uczucia – scenariusz zajęć, autyzm
• Po co odczuwać i wyrażać wdzięczność? – arkusz pracy dla dziecka z autyzmem
• Teoria umysłu i empatia w spektrum autyzmu
• Emocje – scenariusz zajęć
• Odczuwanie niepokoju, autyzm – historyjka społeczna
• Wdzięczność – historyjka społeczna
• Kolorowy świat emocji – program socjoterapeutyczny
• Wiem, co czuję – emocje, scenariusz zajęć
• Uczucia – historyjka społeczna
• Uczucia – scenariusz zajęć rozwijających kompetencje społeczne
• Nasze emocje – scenariusz zajęć rewalidacyjnych – ASD
• Schemat radzenia sobie z wykluczeniem
• Nawiązywanie kontaktów społeczno – emocjonalnych, konspekt
• Emocje – scenariusz zdalnych zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z zespołem Aspergera
• Emocje – rozwiązywanie zagadek słownych, obrazkowych, mimicznych
• Scenariusz zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z autyzmem, złość
• Emocje – zespół Aspergera – scenariusz zdalnych zajęć rewalidacyjnych
• Dorysuj twarze, wybierz emocje
• Laurki na Dzień Matki – pomysły, kolorowanki, szablony
• Rozpoznawanie emocji – ASD
• Drama – rewalidacja, spektrum autyzmu
• Uczucia i emocje – scenariusz zajęć
• Teksty złości i alfabet przezwisk – kreatywne wyrzucanie złych emocji
• Dzień Życzliwości – scenariusz lekcji
• Schemat rozpoznawania uczuć i emocji
• Scenariusz zajęć „Bez złości mamy więcej radości” – emocje
• Rozpoznajemy i nazywamy emocje – scenariusz zajęć
• Rozmawiamy o emocjach – scenariusz zajęć
• Emocje. Dostrzegamy własną indywidualność i niepowtarzalność – scenariusz
• Emocje. Scenariusz zajęć z arteterapii dla dzieci z zespołem Aspergera
• Rozpoznawanie i wyrażanie uczuć i emocji, scenariusze
• Jak radzić sobie z nieprzyjemnymi uczuciami i agresją, konspekt, trening kontroli złości
• Zarządzanie emocjami – zabawa w wykluczanie